Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο πρώτος είναι η εκπληκτική πτώση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο δεύτερος είναι η τεράστια αύξηση των κινητοποιήσεων των πολιτών που απαιτούν δράση από τις κυβερνήσεις.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που έχουν προκύψει με λάθος τρόπο από τότε που υπογράφηκαν οι συμφωνίες του Παρισιού για το κλίμα στα μέσα Δεκεμβρίου του 2015. Μέσα σε οκτώ εβδομάδες ο Donald Trump κέρδισε την πρώτη προκριματική προεδρική εκλογή, ακολουθούμενος από παρόμοια διάσπαρτα φαινόμενα όπως η εκλογή του Jair Bolsonaro της Βραζιλίας και ο Rodrigo Duterte στις Φιλιππίνες. Στη συνέχεια ο κόσμος βρέθηκε αντιμέτωπος με ισχυρούς περισπασμούς όπως το Brexit και την παγκόσμια παράλυση που προκάλεσε η πανδημία.
Κι όμως, η πορεία που ξεκίνησε στο Παρίσι συνεχίζεται στις 31 Οκτωβρίου στη Γλασκώβη. Η διεθνής τάξη τηρείται, έστω κι αν διαταράσσεται από τις συνεχείς τριβές Κίνας – ΗΠΑ, από μια Ινδία μισοχαμένη στα άσχημα πειράματα της με την καταστολή και μια Ευρώπη χωρίς Μέρκελ. Ο παγκόσμιος νότος εξοργίζεται (δίκαια) από την αποτυχία του βορρά να εκπληρώσει τις απαραίτητες δεσμεύσεις του για την χρηματοδότηση των παρεμβάσεων κατά της κλιματικής αλλαγής – και να πληρώσει για την ολοένα και πιο προφανή ζημιά που έχει προκαλέσει η υπερθέρμανση του πλανήτη σε κράτη που δεν έκαναν τίποτα για να την προκαλέσουν. Όμως, με κάποιο τρόπο, όλοι αυτοί οι παίκτες θα πρέπει να συνθέσουν ένα σχέδιο για να πετύχουν μια δραματική αύξηση της ταχύτητας της παγκόσμιας μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – και αν δεν το κάνουν, τότε το Παρίσι θα παραμείνει για πάντα το ρέκβιεμ των δράσεων κατά της κλιματικής αλλαγής.
Πλέον κανείς δεν βρίσκεται στο σκοτάδι όσο αφορά τη σημασία του έργου: από το Παρίσι και μετά έχουμε βιώσει τα πιο καυτά κύματα καύσωνα, τις μεγαλύτερες και ταχύτερες καταιγίδες, τους δυνατότερους ανέμους, τις πιο ισχυρές νεροποντές ενώ έχουμε παρακολουθήσει το Gulf Stream να αρχίζει να μετατρέπεται σε θερμαντήρα. Ο φυσικός κόσμος, που παλιά ήταν το φόντο, είναι τώρα σε πρώτο πλάνο – μια καλά φωτισμένη σκηνή στην οποία θα παιχτεί το έργο.
Για να γίνει η παράσταση ενδιαφέρουσα, υπάρχουν δύο σημαντικές εξελίξεις που βρίσκονται στον (σωστό) δρόμο και θα πρέπει να αποτελέσουν το προπύργιο της προόδου στη Γλασκώβη. Το ένα είναι η συνεχής πτώση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των μπαταριών στις οποίες αποθηκεύεται. Αυτή η τάση ήταν εμφανής από την εποχή της συμφωνίας του Παρισιού, αλλά τότε ήταν πολύ νέα ώστε να είναι δύσκολο να την εμπιστευτούμε: εξακολουθούσαμε να θεωρούμε τον άνεμο και τον ήλιο ως ακριβές εναλλακτικές λύσεις.
Τώρα καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για θαύματα, τόσο της μηχανικής όσο και της οικονομίας: τον περασμένο μήνα μια ομάδα της Οξφόρδης δημοσίευσε μια ανάλυση – που δεν έλαβε την δημοσιότητα που έπρεπε – που κατέληγε: «Σε σύγκριση με τη συνέχιση με ένα σύστημα που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα, μια ταχεία μετάβαση στην πράσινη ενέργεια πιθανότατα θα έχει ως αποτέλεσμα συνολική καθαρή εξοικονόμηση πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων – ακόμη και χωρίς να ληφθούν υπόψη οι κλιματικές ζημίες ή τα οφέλη της κλιματικής πολιτικής». Δηλαδή, όσο πιο γρήγορα κινούμαστε προς την πραγματική ανανεώσιμη ενέργεια, τόσο περισσότερα χρήματα εξοικονομούμε.
Η δεύτερη ευχάριστη εξέλιξη είναι η συνεχιζόμενη αύξηση του μεγέθους των κινημάτων των πολιτών που απαιτούν δράση. Και πάλι, αυτό ήταν εμφανές στο Παρίσι: 400.000 άνθρωποι είχαν πορευτεί στον ΟΗΕ ένα χρόνο πριν για να ζητήσουν δράση και, όπως είχε πει ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Barack Obama: «Δεν μπορούμε να προσποιηθούμε ότι δεν τους ακούμε. Πρέπει να απαντήσουμε στο κάλεσμα». Αν και κατάφερε να φύγει από την σύνοδο της Κοπεγχάγης το 2009 άπραγος (αλλά χωρίς πολιτικό κόστος), η κατάσταση στο Παρίσι είχε αλλάξει. Τα τελευταία έξι χρόνια έχει μεταβληθεί ακόμη περισσότερο, ιδιαίτερα από τον Αύγουστο του 2018, όταν η Greta Thunberg ξεκίνησε την πρώτη της απεργία για την κλιματική αλλαγή. Υπάρχουν χιλιάδες Thunberg τώρα διασκορπισμένοι σε όλο τον πλανήτη, με εκατομμύρια οπαδούς: αυτό μπορεί να είναι το μεγαλύτερο διεθνές κίνημα στην ανθρώπινη ιστορία.
Αυτές οι δύο δυνάμεις έρχονται σε αντιπαράθεση με τα εξίσου ισχυρά προπύργια του status quo: το συμφέρον και την αδράνεια.
Το πρώτο, το λόμπι των ορυκτών καυσίμων, υπέστη σοβαρή ζημιά τα τελευταία χρόνια: μια παγκόσμια εκστρατεία απομάκρυνσης επενδύσεων από τον τομέα για παράδειγμα, είδε 15 τρισ. δολ. χαρτοφυλακίων και χορηγιών να τοποθετούνται σε ανανεώσιμες πηγές. Οι άνθρωποι βλέπουν πλέον καθαρά όλο και περισσότερο τις προσπάθειες του λόμπι ορυκτών καυσίμων για ξέπλυμα μέσω (υποτίθεται) «πράσινων» επενδύσεων. Διατηρεί όμως στην κατοχή του πάρα πολλά κεφάλαια – στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι η εξ ολοκλήρου θυγατρική του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, γεγονός που, στην καλύτερη περίπτωση, αναστέλλει την πρόοδο. Επιπρόσθετα, οι οικονομικές υπερδυνάμεις του πλανήτη – Chase Manhattan Bank, Citibank, BlackRock και οι υπόλοιπες – συνεχίζουν να δανείζουν και να επενδύουν – σαν να μην συμβαίνει τίποτα – σε μια βιομηχανία που κυριολεκτικά πυρπολεί τη Γη.
Όσον αφορά την αδράνεια, είναι ένα σοβαρό εμπόδιο, απλώς και μόνο επειδή η κλιματική κρίση είναι μια δοκιμασία που χρονομετρείται. Χωρίς γρήγορη αλλαγή θα περάσουμε αμετάκλητα σημεία καμπής: η καθυστερημένη νίκη στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι απλώς μια εναλλακτική ήττα. Κάθε τεράστια δασική πυρκαγιά, κάθε ομοβροντία τυφώνων, κάθε μήνας ξηρασίας αυξάνει τη δημόσια απαίτηση για αλλαγή – αλλά κάθε περισπασμός αποδυναμώνει το αίτημα. Ο κορωνοϊός δεν θα μπορούσε να είχε έρθει σε χειρότερη στιγμή – πράγματι, σχεδόν ακύρωσε αυτές τις συνομιλίες για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.
Έτσι, έχουμε αυτό το έργο στο παγκόσμιο θέατρο: Δύο μεγάλες δυνάμεις σε κάθε πλευρά του δράματος – μεγαθήρια που σκανάρουν το ένα το άλλο και ψάχνουν μια αδυναμία για εκμετάλλευση. Λίγο παραπέρα, παραδοσιακές δυνάμεις όπως ο John Kerry, ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, πιέζει και διερευνά. Αν η Γερουσία των ΗΠΑ καταφέρει να περάσει ένα πραγματικά σοβαρό σχέδιο για το κλίμα πριν από τη Γλασκώβη, η ισχύ του θα αυξηθεί εντυπωσιακά. Εάν η τιμή του φυσικού αερίου συνεχίσει να αυξάνεται στην Ευρώπη, ίσως αυτό αποδυναμώσει τις πιθανότητες για μια πραγματικά σημαντική πρόοδο.
Γνωρίζουμε ποια πλευρά θα κερδίσει στο τέλος, επειδή το συμφέρον μετατοπίζεται αργά προς τον όλο και μεγαλύτερο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και επειδή η αδράνεια με την πάροδο του χρόνου χάνει έδαφος υπέρ των κινητοποιήσεων που συνεχίζουν να αυξάνονται. Δυστυχώς, δεν ξέρουμε αν αυτή η νίκη θα έρθει αρκετά έγκαιρα για να έχει σημασία. Η σύνοδος της Γλασκώβης, με άλλα λόγια, έχει να κάνει με τον ρυθμό: θα επιταχύνει τις αλλαγές ή τα πράγματα θα παραμείνουν στην ίδια πολύ αργή τροχιά τους; Ο χρόνος θα δείξει – και είναι η πιο σημαντική μεταβλητή με διαφορά.
Πηγή: The Guardian
