Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Αν τα πρωτοσέλιδα δεν είναι ήδη αρκετά αποκαλυπτικά, πρόκειται δυστυχώς, να χειροτερέψουν. Σήμερα, η Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) πρόκειται να δημοσιεύσει το πρώτο μέρος της τελευταίας έκθεσης αξιολόγησής της – μετά από οκταετές κενό. Την περασμένη εβδομάδα, εκατοντάδες επιστήμονες του κλίματος που είχαν τοποθετηθεί από τα 195 κράτη μέλη της IPCC, συναντήθηκαν ουσιαστικά για να ελέγξουν τα ευρήματά τους γραμμή προς γραμμή και να οριστικοποιήσουν το έγγραφο, το οποίο θα προσφέρει την πιο ολοκληρωμένη ανάγνωση της επιστήμης για έναν πλανήτη που θερμαίνεται και το μεταβαλλόμενο κλίμα του.
Το 2013, η αξιολόγηση της IPCC κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες ήταν η «κυρίαρχη αιτία» της υπερθέρμανσης του πλανήτη από τη δεκαετία του 1950 και μετά. Τα ευρήματά της, ώθησαν τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στη συμφωνία του Παρισιού του 2015, η οποία αναγκάζει τις υπογράφουσες κυβερνήσεις να δεσμευτούν για μεταρρυθμίσεις που θα περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη αυτόν τον αιώνα κάτω από 2 βαθμούς και ιδανικά στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η IPCC έχει εκδώσει μια σειρά ειδικών εκθέσεων, συμπεριλαμβανομένων αναλύσεων της κατάστασης των ωκεανών και των περιοχών των πάγων του πλανήτη, της χρήσης γης και φαινομένων όπως η ερημοποίηση καθώς και τον κόκκινο συναγερμό του 2018 για το ταχέως μειούμενο περιθώριο για τις κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών και τον ιδιωτικό τομέα, να προωθήσουν δραστικές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να αποτρέψουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά μέσο όρο πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Τα συμπεράσματα της τελευταίας μελέτης – που καθυστέρησε για μήνες λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού – αναμένεται να σημάνουν μια ακόμη πιο ζοφερή προειδοποίηση για τον ρυθμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη. Είναι πιθανό να προσφέρει μια προβολή για το πόσο περισσότερες εκπομπές είναι πιθανό να προστεθούν στην ατμόσφαιρα προτού ξεπεραστεί το όριο των 1,5 βαθμών – ένα σημείο πέρα από το οποίο οι ειδικοί προειδοποιούν για καταστροφικά γεγονότα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Η αξιολόγηση θα προβάλει επίσης με μεγαλύτερη σαφήνεια ποιες μπορεί να είναι αυτές οι καταστροφικές επιπτώσεις.
«Η έκθεση θα καλύψει όχι μόνο το γεγονός ότι καταρρίπτουμε (αρνητικό) ρεκόρ μετά από ρεκόρ όσον αφορά τις επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή, αλλά θα δείξει ότι ο κόσμος βρίσκεται σήμερα σε αχαρτογράφητη περιοχή όσον αφορά την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την κάλυψη πάγου», δήλωσε στο Reuters η επιστήμονας του κλίματος Kelly Levin. Η Levin πρόσθεσε ότι η έκθεση «θα υπογραμμίσει τον επείγοντα χαρακτήρα της απαιτούμενης δράσης των κυβερνήσεων προκειμένου να ενισχύσουν τις προσπάθειες για το κλίμα».
Αυτό φαίνεται εύκολα ακόμη και χωρίς τα συμπεράσματα της IPCC. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή προκάλεσαν όλεθρο σε όλο τον κόσμο τις τελευταίες εβδομάδες. Μετά από τις καταρρακτώδεις βροχές που οδήγησαν σε πλημμύρες σε περιοχές της Βόρειας Ευρώπης, οι πυρκαγιές αποτεφρώνουν τμήματα της Νότιας Ευρώπης. Στην Ιταλία, ο αριθμός των πυρκαγιών εκτιμάται ότι έχει τριπλασιαστεί φέτος σε σύγκριση με τον ετήσιο μέσο όρο του καλοκαιριού. Στην Ελλάδα, οι πυρκαγιές προκάλεσαν εκκενώσεις γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας οπού γεννήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και κατέστρεψαν 200.000 περίπου στρέμματα δασικών εκτάσεων, σε όλη τη χώρα μέχρι στιγμής.
Στην Τουρκία, οι υψηλές θερμοκρασίες – που αυξήθηκαν κατά 8 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις εποχιακές προδιαγραφές σε ορισμένες περιοχές – προκάλεσαν ένα κύμα πυρκαγιών σε δεκάδες επαρχίες της. Έκαψαν περισσότερα από 100.000 εκτάρια γης, εκτόπισαν χιλιάδες ανθρώπους, και έκλεισαν τμήματα της τουριστικής λωρίδας της ακτής του Αιγαίου της χώρας. Οι επικριτές του Τούρκου προέδρου Recep Tayyip Erdogan εξέφρασαν την αποδοκιμασία τους για τη έλλειψη ετοιμότητας της κυβέρνησής του και της ιστορικής αδιαφορίας του για την κλιματική δράση και την προστασία του περιβάλλοντος.
«Η ασυμφωνία μεταξύ της συζήτησης της τουρκικής κυβέρνησης για το αυτοκρατορικό μεγαλείο και της πραγματικής ικανότητάς της να παρέχει βασικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης στους πολίτες της, ήταν κραυγαλέα», έγραψε η Asli Aydintasbas στην Washington Post. «Έχοντας ξοδέψει εδώ και καιρό πόρους σε ξένες στρατιωτικές περιπέτειες και μεγαλεπήβολα έργα υποδομής, η κυβέρνηση απέτυχε να προσφέρει βασικές υπηρεσίες στη χώρα σε μια στιγμή πραγματικής ανάγκης», συμπλήρωσε.
Φυσικά, τα επόμενα χρόνια ο ολοένα και πιο ακραίος και ασταθής καιρός θα επιβαρύνει πολλές ακόμη κυβερνήσεις. Ένα καλοκαίρι με βάναυσα κύματα καύσωνα στο Βόρειο Ημισφαίριο είναι μόνο ένα σημάδι για το τι θα ακολουθήσει, σύμφωνα με διάφορα νέα κλιματικά μοντέλα. «Καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί, τα ακραία φαινόμενα θερμότητας στο Βόρειο Ημισφαίριο συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση», έγραψε αυτή τη βδομάδα η δημοσιογράφος της Washington Post, Kasha Patel. «Θανατηφόρα, συντριπτικά κύματα καύσωνα έχουν πλήξει τμήματα των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρώπης και της Αρκτικής τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι περισσότεροι από 160.000 θάνατοι από υψηλές θερμοκρασίες συνέβησαν από το 1998 έως το 2017, παγκοσμίως».
Εν τω μεταξύ, εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής σε πραγματικό χρόνο. Ένα κύμα καύσωνα την περασμένη εβδομάδα στη Γροιλανδία οδήγησε στο μεγαλύτερο γεγονός τήξης πάγων της περιοχής μέχρι τώρα, με τους ερευνητές να υπολογίζουν ότι αρκετός τηκόμενος πάγος διεισδύει στον ωκεανό – ικανός να καλύψει όλη τη πολιτεία της Φλόριντα με 5 εκατοστά νερό. «Γίνεται όλο και πιο συνηθισμένο να βλέπουμε αυτά τα μεγάλα γεγονότα τήξης», είπε η Lauren Andrews, ειδική στους παγετώνες στο Παγκόσμιο Γραφείο Μοντελοποίησης και Αφομοίωσης της NASA. «Αυτό συμβαίνει επειδή έχουμε γενικά ένα πιο ζεστό κλίμα», πρόσθεσε.
Στην άλλη άκρη του πλανήτη – προβλέπει μια νέα μελέτη – εξαιτίας της τήξης των πάγων στην Ανταρκτική, το 98 % των αποικιών αυτοκρατορικών πιγκουίνων στον κόσμο, μπορεί να εξαφανιστούν μέχρι το τέλος του αιώνα. «Υπάρχει μια σωτήρια ζώνη από θαλάσσιο πάγο», δήλωσε η Stephanie Jenouvrier, οικολόγος θαλάσσιων πουλιών στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Αν υπάρχει πολύ λίγος πάγος στη θάλασσα, οι νεοσσοί μπορεί να πνιγούν όταν ο θαλάσσιος πάγος λιώσει νωρίς. Αν υπάρχει πολύς θαλάσσιος πάγος, τα ταξίδια αναζήτησης τροφής γίνονται πολύ μεγάλα και πιο επίπονα και οι νεοσσοί μπορεί να λιμοκτονήσουν», συμπλήρωσε.
Πέρα από την απειλούμενη πανίδα, συμβαίνουν βαθύτεροι μετασχηματισμοί. Μια μελέτη από τρεις γεωλόγους διαπίστωσε ότι το κύμα καύσωνα του 2020 οδήγησε σε αύξηση των εκπομπών μεθανίου από την απόψυξη σχηματισμών παγωμένων βράχων (permafrost) στην Αρκτική, προσθέτοντας μια νέα πτυχή στους φόβους των επιστημόνων για τα πανάρχαια αποθέματα διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνονται καθώς η Γη θερμαίνεται.
«Κανονικά, ο κατεψυγμένος μόνιμος παγετός λειτουργεί ως κάλυμμα, σφραγίζοντας το μεθάνιο κάτω από την επιφάνεια. Μπορεί επίσης να στεγανοποιεί τα ένυδρα αέρια, τα οποία είναι κρυσταλλικά στερεά του κατεψυγμένου νερού που περιέχουν τεράστιες ποσότητες μεθανίου», εξήγησε ο Steven Mufson που έχει ερευνήσει το θέμα. «Η μελέτη αποκάλυψε ότι τα ένυδρα αέρια στο μόνιμο παγετό της Γης εκτιμάται πως περιέχουν 20 γιγατόνους άνθρακα», ολοκλήρωσε.
Υπάρχει επίσης, η κίνηση του ωκεανού. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η θέρμανση που προκλήθηκε από ανθρώπινες δραστηριότητες έχει οδηγήσει σε «σχεδόν πλήρη απώλεια σταθερότητας» στο σύστημα που κινεί τα ρεύματα του Ατλαντικού Ωκεανού. Εάν αυτή η βασική κυκλοφορία – η οποία μεταφέρει ζεστό, αλμυρό νερό από τους τροπικούς προς τη Βόρεια Ευρώπη και στη συνέχεια μετακινεί το κρύο νερό προς τα νότια – σταματήσει, «θα μπορούσε να προκαλέσει ακραίες χαμηλές θερμοκρασίες στην Ευρώπη και σε μέρη της Βόρειας Αμερικής, να αυξήσει τα επίπεδα της θάλασσας κατά μήκος των ανατολικών ακτών των ΗΠΑ και να διαταράξει τους εποχικούς μουσώνες που παρέχουν νερό σε μεγάλο μέρος του πλανήτη», ανέφερε η η Sarah Kaplan, που μελέτησε εκτεταμένα το θέμα.
Δυστυχώς, όλα δείχνουν πως τα φαινόμενα που ζήσαμε και εξακολουθούμε να βιώνουμε στη χώρα μας, είναι μόνο η αρχή για το τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον και όλα δείχνουν ότι η πορεία δεν είναι αναστρέψιμη.
Πηγή: The Washington Post
