Ως κακοποίηση νοείται κάθε ακατάλληλη μεταχείριση και συμπεριφορά που διαταράσσει την ευζωία του ζώου, προκαλώντας του από δυσφορία έως και θάνατο. Είναι ποινικό αδίκημα και διώκεται αυτεπαγγέλτως. Δηλαδή, για τη δίωξη του δράστη απαιτείται η πράξη να έρθει σε γνώση του εισαγγελέα και τίποτα άλλο.
Διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική. Ενεργητική κακοποίηση έχουμε με την άσκηση βίας κατά του ζώου, δηλαδή την εσκεμμένη πρόκληση σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία ή ακόμη και τη ζωή του ζώου. Εκτός από την άσκηση βίας, στην ενεργητική κακοποίηση συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων και η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων, ο δηλητηριασμός, ο μη ιατρικός ακρωτηριασμός, η μάχη μεταξύ ζώων, κτηνοβασία και σεξουαλική κακοποίηση ζώων, καθώς και η πώληση, εμπορία και διακίνηση μέσω διαδικτύου, υλικού στο οποίο απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εις βάρος ζώου (η απαρίθμηση δεν είναι εξαντλητική).
Ακόμη, η χρησιμοποίηση, με οποιονδήποτε τρόπο και για οποιονδήποτε σκοπό, κάθε ζώου σε κάθε είδους θεάματα. Παθητική κακοποίηση έχουμε με την παράλειψη απαιτούμενης ενέργειας, ήτοι σε περιπτώσεις παραμέλησης, μόνιμης αλυσόδεσης, έλλειψης καταλύματος, διατήρησης σε ακατάλληλο, ακαθάριστο ή στενό χώρο, στέρηση τροφής, νερού και κτηνιατρικής περίθαλψης, απουσία φροντίδας, έκθεση σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και έκθεση σε κίνδυνο. Επίσης παθητική κακοποίηση συνιστά και η “συσσώρευση ζώων” (animal hoarding), όπου “συλλέκτης ζώων” αδυνατεί να παρέχει κατάλληλη φροντίδα, τροφή/νερό κτλ. στα ζώα του.
Η εγκατάλειψη τραυματισμένου μετά από τροχαίο ατύχημα ζώου συγκαταλέγεται και αυτή στις περιπτώσεις κακοποίησης.
Όσον αφορά την κακοποίηση, ο Ν. 4830/2021 προστατεύει όλα τα ζώα και όχι μόνο τα ζώα συντροφιάς. Επίσης προβλέπει δύο διαφορετικά πλαίσια ποινής για την κακοποίηση ζώων. Δηλαδή κάποιες πράξεις συνιστούν πλημμέλημα και κάποιες κακούργημα. Στα άρθρα 34 και 35 του Ν. 4830/2021 αναγράφονται με σαφήνεια οι διοικητικές και οι ποινικές κυρώσεις που συνεπάγεται η παραβίαση των διατάξεών του. Πιο αναλυτικά:
Πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή έως 15.000 ευρώ αποτελούν:
Η παράνομη εμπορία ζώων συντροφιάς.
Η εγκατάλειψη ζώου συντροφιάς καθώς και η μη τήρηση των κανόνων που εξασφαλίζουν την ευζωία του δεσποζόμενου ζώου από τον ιδιοκτήτη του.
Η εισαγωγή, εμπορία και αναπαραγωγή σκύλων που είναι ακρωτηριασμένοι καθώς και η συμμετοχή ακρωτηριασμένων ζώων σε κάθε είδους εκθέσεις και εκδηλώσεις
Η έκθεση σκύλων και γατών σε καταστήματα πώλησης ειδών ζώων συντροφιάς (pet shops)
Η κακοποίηση, η κακή και η βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, όπως ιδίως ο δραστικός και ο μη ιατρογενής περιορισμός της φυσιολογικής κίνησης, όπως ενδεικτικά η ιπποπέδη, οι μη επιτρεπτές μέθοδοι εκπαίδευσης, η εργασία που δεν προβλέπεται για το είδος του ζώου, η μη σύννομη αναπαραγωγή, ο εκούσιος τραυματισμός με απλή σωματική βλάβη.
Οι παραβάσεις σχετικά με την απαγόρευση συμμετοχής ζώων σε κάθε είδους θεάματα και άλλες συναφείς δραστηριότητες τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι 2 έτη και με χρηματική ποινή.
Αντίστοιχα, κακουργήματα με ποινή κάθειρξης μέχρι 10 έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ συνιστούν:
Η εκτροφή, η εκπαίδευση και η συμμετοχή ζώων σε οποιοδήποτε είδος μάχης.
Η εκτροφή, η εξαγωγή και η χρησιμοποίηση σκύλων, γατών, ιπποειδών και ειδών νυφίτσας για παραγωγή γούνας, δέρματος, κρέατος ή για την παρασκευή φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών.
Ο φόνος και ο βασανισμός των ζώων, με την εσκεμμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία τους, ιδίως με δηλητηρίαση, στραγγαλισμό, απαγχονισμό, πνιγμό, πρόκληση εγκαύματος, θερμοπληξία, ηλεκτροπληξία, κρυοπαγήματα, σύνθλιψη, ακρωτηριασμό, πυροβολισμό, ο εκούσιος τραυματισμός, οι κυνομαχίες και κάθε είδους μάχες μεταξύ ζώων, η κτηνοβασία, η σεξουαλική κακοποίηση ζώου με χρήση αντικειμένων για τη σαδιστική ευχαρίστηση του δράστη και η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 35, σε περίπτωση επανάληψης της παράβασης τα πρόστιμα διπλασιάζονται κάθε φορά. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 36 προβλέπεται σύσταση Μητρώου Παραβατών. Στο Μητρώο καταγράφονται όσοι έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα για: εγκατάλειψη ζώου συντροφιάς, εισαγωγή, εμπορία και αναπαραγωγή ακρωτηριασμένων σκύλων, έκθεση σκύλων και γατών σε pet-shops, συμμετοχή ακρωτηριασμένου ζώου σε κάθε είδους εκθέσεις και εκδηλώσεις, εκτροφή, εκπαίδευση και συμμετοχή ζώων σε οποιοδήποτε είδος μάχης αλλά και εκτροφή, εξαγωγή και χρησιμοποίηση σκύλων, γατών, ιπποειδών και ειδών νυφίτσας για παραγωγή γούνας, δέρματος, κρέατος ή για την παρασκευή φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών καθώς και όλες οι περιπτώσεις των περιπτώσεων α και β της παρ. 1 του άρθρου 24. Οι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο δεν γίνονται αποδεκτοί στο ΕΜΖΣ ως ιδιοκτήτες ή ανάδοχοι ζώων συντροφιάς ή υπεύθυνοι νομικού προσώπου, ούτε επιτρέπεται να έχουν εθελοντική ή μη θέση από την οποία μπορούν να επηρεάσουν την ευζωία ενός ζώου, συμπεριλαμβανομένης ενδεικτικά της εργασίας σε καταφύγιο, ζωολογικό κήπο ή κτηνοτροφική μονάδα, για περίοδο τουλάχιστον 10 ετών από την τελεσίδικη ποινική καταδίκη,εκτός αν η επιβληθείσα ποινή έχει μεγαλύτερη διάρκεια. Σε περίπτωση αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης, η εγγραφή διαγράφεται.
Αναφορά – Καταγγελία Περιστατικών Κακοποίησης
Σύμφωνα με το άρθρο 25 του ν. 4830/2021, για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης δύναται να αναπτυχθεί ψηφιακή εφαρμογή και ιστοσελίδα στη Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ., για την αναφορά περιστατικών κακοποίησης ζώων, καθώς και κάθε παράβασης του εν λόγω νόμου. Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα καταγγελίας περιστατικού κακοποίησης ζώου μέσω της τηλεφωνικής γραμμής για την προστασία των ζώων στο 10410 του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
Οι αστυνομικοί του τμήματος προστασίας ζώων της Διεύθυνσης Γενικής Αστυνόμευσης του Αρχηγείου της ελληνικής αστυνομίας λαμβάνουν την καταγγελία μέσω της γραμμής και στη συνέχεια τη διαβιβάζουν στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα.
Επώνυμη – Ανώνυμη Καταγγελία
Στην περίπτωση της ανώνυμης καταγγελίας τα στοιχεία της ταυτότητας του καταγγέλοντος προστατεύονται σε όλα τα στάδια και έτσι ουσιαστικά ο ρόλος του εξαντλείται στο να ενημερώσει την αστυνομία και τον εισαγγελέα για το περιστατικό. Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι στην ανώνυμη καταγγελία δεν υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας της υπόθεσης ή περαιτέρω πίεσης της Αστυνομίας.
Αντιθέτως στην περίπτωση της επώνυμης καταγγελίας, υπάρχει η δυνατότητα να παρακολούθησης της πορείας και της τύχης της υπόθεσης αλλά και να της εκ νέου πίεσης σε περίπτωση απραξίας των Αρχών. Τέλος, στην περίπτωση επώνυμης καταγγελίας, ο καταγγέλλων θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να καταθέσει ως μάρτυρας εάν η υπόθεση φτάσει ενώπιον της Δικαιοσύνης.
