Εντυπωσιακές αλλαγές στις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Άγκυρας προοιωνίζεται η έντονη διπλωματική κινητικότητα γύρω από την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και την κοινοποίηση σχετικής απόφασης του πρωθυπουργού της Τουρκίας στον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Λευκού Οίκου μετά τη λήξη της συνάντησης Ομπάμα – Ερντογάν στη Σεούλ, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 25η Μαρτίου, ο Αμερικανός πρόεδρος συνεχάρη τον πρωθυπουργό της Τουρκίας για την απόφασή του να ανοίξει εκ νέου τη Θεολογική Σχολή. Το κείμενο της ανακοίνωσης στα Αγγλικά δεν αφήνει κανένα περιθώριο ερμηνείας επί του περιεχομένου της δηλώσεως.
Beyond those two specific issues, we had a wide-ranging conversation about our continued support of counterterrorism efforts, including the efforts that are taking place in Turkey with respect to the PKK. We are very supportive of making sure that the kinds of terrorist attacks that we’ve seen in the past are not occurring. I congratulated the Prime Minister on the efforts that he’s made within Turkey to protect religious minorities. I am pleased to hear of his decision to reopen the Halki Seminary.
Λίγα εικοσιτετράωρα νωρίτερα, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κατά τη συνάντησή του στην 
Κωνσταντινούπολη με τον πρώην πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, είχε αναφερθεί στο επίμαχο θέμα, εκφράζοντας την αισιοδοξία του για την επαναλειτουργία της Σχολής. Ο επίμαχος διάλογος μεταξύ του Πατριάρχη και του κ. Παπανδρέου έχει ως εξής:
«Το σχολείο αυτό είναι δίπλα σε αυτές τις τρεις Εκκλησίες, οι οποίες κατεπατήθησαν και ελπίζουμε και αυτές να τις πάρουμε πίσω και να πάμε να λειτουργήσουμε. Τη Θεολογική Σχολή, να την ανοίξουμε, μας είπε ο κ. Νταβούντογλου, που ήρθε όπως ξέρετε πρόσφατα.
Μας είπε ότι τα ολίγα νομικά κωλύματα που υπολείπονται για την επαναλειτουργία της Χάλκης θα επιλυθούν με την αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος του τρέχοντος έτους.
Επομένως, στις αρχές του επομένου έτους, μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα ανοίξει η Θεολογική Σχολή, αιρωμένων αυτών των τελευταίων κωλυμάτων, που λέγεται ότι υπάρχουν.
Οι πρόσφατες εξελίξεις
Εδώ και αρκετούς μήνες παρατηρείται μία διπλωματική ακολουθία από ενέργειες και γεγονότα που θεωρούνται από τον Οικουμενικό Θρόνο αλλά και την Αθήνα αφενός ως κομβικές αλλαγές στο σύμπλεγμα των σχέσεων της Άγκυρας με τις μειονότητες στην Τουρκία και αφετέρου ως σημαντική αλλαγή στην ψυχολογία που διέπει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ως προς το κεφάλαιο που αφορά στο Φανάρι και τον ελληνισμό στην Τουρκία.
Μετά την απόφαση της Άγκυρας να αλλάξει τον νόμο που διέπει τα μειονοτικά σχολεία, νόμος που ήδη άλλαξε, αλλά και την απόφαση να ανοίξουν εκ νέου ελληνικά σχολεία στην Ίμβρο, ήλθε και η απόφαση ίδρυσης τελωνείων στην Ίμβρο και την Τένεδο. Η απόφαση αυτή σημαίνει πως απλοποιήθηκε στο έπακρο η διαδικασία που χρειάζεται για την επίσκεψη Ιμβρίων και Τενέδιων στο νησί τους, καθώς προηγουμένως χρειαζόταν η μετάβασή του πρώτα σε τόπο όπου υπήρχε Τελωνείο (Δαρδανέλια). Η εξέλιξη αυτή μπορεί και να ωθήσει τα πράγματα, ώστε να θεσπιστεί σταθερή θαλάσσια επικοινωνία μεταξύ Ίμβρου – Τενέδου και Λήμνου.
Συνέχεια στις παραπάνω αποφάσεις παρατηρήθηκαν και διπλωματικές κινήσεις εξαιρετικά
ενδιαφέρουσες. Ο Πατριάρχης για πρώτη φορά από ιδρύσεως του σύγχρονου τουρκικού κράτους εκλήθη στη Βουλή, για να μιλήσει για τα θρησκευτικά δόγματα και τα προβλήματα των μειονοτήτων. Αμέσως μετά τον επισκέφτηκε στο Φανάρι ο αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος κ. Αρέντζ, ενώ πολύ πρόσφατα για πρώτη φορά διέβη το κατώφλι του Οικουμενικού Θρόνου ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου.
Προ ημερών, το τουρκικό κράτος και έπειτα από μακρά δικαστική αντιπαράθεση επέστρεψε στην ορθόδοξη μειονότητα περιουσιακό στοιχείο, ένα ακίνητο, ενώ προ μηνών και κατόπιν αποφάσεως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επεστράφη και βακούφικο ακίνητο (Ορφανοτροφείο) στο νησί της Πριγκίπου.
Όλα τα παραπάνω συνεκτιμούμενα οδηγούν στο συμπέρασμα πως κάτι κινείται προς θετική κατεύθυνση κυρίως όσον αφορά στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και ορθόδοξης μειονότητας στην Τουρκία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μένει να αποδειχθεί το εάν οι εξελίξεις αυτές αποτελούν ένδειξη βελτίωσης του κλίματος και των προοπτικών συνεννόησης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας στα βασικά ζητήματα που απασχολούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Στο ζήτημα αυτό παρατηρείται εσχάτως απόλυτη στασιμότητα, με την ελληνική διπλωματία να μετρά απουσίες από τον διπλωματικό στίβο και να περιορίζεται σε μία διπλωματική ρητορική.
Αντιθέτως, παρατηρείται έντονη κινητικότητα στις σχέσεις Αθήνας – Τελ Αβίβ, με το Ισραήλ να ενεργοποιείται για ευνόητους λόγους στο τρίγωνο Αθήνας – Λευκωσίας- Τελ Αβίβ υπό τις ευλογίες Ευρωπαίων και Αμερικανών.
Δηλώσεις Ε. Μπαγίς
Η άρνηση της Ελλάδας να προβεί σε ταυτόχρονα βήματα, είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει δυστοκία ως προς την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη, σύμφωνα με τον αρμόδιο για θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης υπουργό της Τουρκίας Εγκεμέν Μπαγίς.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη δήλωση του Αμερικανού Προέδρου ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός, κατά τη συνάντηση που είχε με τον Μπαράκ Ομπάμα στη Νότια Κορέα, του ανέφερε την απόφασή του για επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης, ο κ. Μπαγίς είπε πως «το θέμα αυτό περισσότερο από διμερές θέμα μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ, είναι θέμα που σχετίζεται με τη νομοθεσία μας».
Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη έχει σημασία από πλευράς ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αναγκών των Ορθόδοξων πολιτών της Τουρκίας για εκπαίδευση ιερέων, σημείωσε ο Τούρκος υπουργός, τονίζοντας ότι «καθώς προβαίνουμε στα βήματα αυτά, είχαμε υπογραμμίσει πως το θέμα αν και δεν εξαρτάται από τον όρο περί αμοιβαιότητας, ωστόσο θα έχουν μεγάλη σημασία τα ταυτόχρονα βήματα στα οποία θα προβεί η Ελλάδα», και πρόσθεσε: «Το γεγονός ότι οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας, τόσο ο κ. Καραμανλής, όσο και ο κ. Παπανδρέου, δεν έχουν προβεί στα αναγκαία βήματα, παρότι έχουν δώσει επανειλημμένως υποσχέσεις στον πρωθυπουργό μας, δείχνει το πού ακριβώς κολλάει το ζήτημα».
«Ελπίζουμε να λυθούν τα προβλήματα και των μουσουλμάνων Τούρκων αδελφών μας που ζουν στην Ελλάδα και των Ορθόδοξων πολιτών μας που ζουν στην Τουρκία», είπε ο Εγκεμέν Μπαγίς και υποστήριξε ότι «η Τουρκία έχει παρουσιάσει την καλή της πρόθεση», σημειώνοντας πως «τόσο η επιστροφή του κτηρίου του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου, όσο και η επιστροφή του τίτλου κυριότητας του σχολείου στον Γαλατά, αλλά και η επίλυση των περιουσιακών προβλημάτων, που κρατούν από τη δεκαετία του 30, και η επίσκεψη του πατριάρχη Βαρθολομαίου στην επιτροπή συμβιβασμού για το νέο Σύνταγμα της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, όλα αυτά είναι εξελίξεις αδιανόητες για πριν από δέκα χρόνια».
Σύμφωνα με τον κ. Μπαγίς, «η Τουρκία έχει προβεί σε πολύ σημαντικά βήματα, αλλά έχει έλθει η ώρα η Ελλάδα που πρέπει να είναι μια δημοκρατία με τα δεδομένα της ΕΕ, να συμπεριφερθεί με αίσθηση της δικής της ευθύνης».
Ο Τούρκος υπουργός είπε πως ο ίδιος δεν θεωρεί «απειλή» για την Τουρκία την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής, αλλά τόνισε πως «θα ήταν χρήσιμο να γίνουν ταυτόχρονα βήματα».
