Μισοάδειο βλέπει το… ποτήρι του προϋπολογισμού για τα επόμενα δύο χρόνια το Γραφείο της Βουλής στην τριμηνιαία έκθεση Απρίλιος-Ιούνιος 2014.
Ειδικότερα, η κατάσταση στην ελληνική οικονομία βελτιώνεται, ωστόσο ακόμα ο δρόμος της δημοσιονομικής προσαρμογής παραμένει μακρύς, ενώ δεν αποκλείεται η σύναψη νέας δανειακής σύμβασης, η οποία και θα συνοδεύεται από νέο κύκλο μέτρων. Οι εκτιμήσεις και οι προειδοποιήσεις είναι ξεκάθαρες, ειδικά μετά την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ με τη δικαίωση των ένστολων, όπου πλέον το ΥΠΟΙΚ καλείται να βρει την κατάλληλη φόρμουλα για την αποκατάσταση των μισθών σε επίπεδα 2012 και για καταβολή των αναδρομικών.
Στην έκθεση αναφέρεται ρητά πως πρέπει να υπάρξει μια θαρραλέα και αποφασιστική πολιτική, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το μέγεθος των προβλημάτων της χώρας.
Ναι μεν… αλλά
Σύμφωνα με τα νεότερα προσωρινά στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ, η ύφεση το πρώτο τρίμηνο του 2014 ήταν μικρότερη από την αρχική πρόβλεψη και διαμορφώθηκε στο -0,9% από το -1,1% που είχε αρχικά εκτιμηθεί. Παράλληλα, η Τράπεζα της Ελλάδος επισημαίνει ότι «αν συνεχιστεί η έως τώρα τάση αποκλιμάκωσης της ύφεσης μέχρι το τέλος του έτους, το ΑΕΠ το 2014 θα παρουσιάσει αύξηση περί το 0,5%. Εν τούτοις ο ΟΟΣΑ αναμένει περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ έστω και οριακή».
Ωστόσο, όπως σημειώνεται στην έκθεση, «αν δεν επιτευχθούν στο μέλλον υψηλότεροι ρυθμοί μεγέθυνσης δεν θα υπάρξει γρήγορη και αισθητή βελτίωση της απασχόλησης και, αντίστροφα, αν η ανεργία παραμείνει σε υψηλά επίπεδα θα επηρεάσει αρνητικά, μαζί με άλλους παράγοντες, τη δυνητική παραγωγή στο μέλλον. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ συμπίπτουν στην πρόβλεψη ότι θα υπάρξει μείωση του ποσοστού ανεργίας κατά 1 εκατοστιαία μονάδα το 2014 και κατά δύο εκατοστιαίες μονάδες το 2015 για να πέσει στο 24-24,4%. Ωστόσο, ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι η έτσι ή αλλιώς μη ικανοποιητική βελτίωση θα είναι μικρότερη».
Όπως αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης, «ας προσθέσουμε ότι δεν είναι σαφές αν και αυτή θα είναι προϊόν της δημιουργίας θέσεων εργασίας ή της μείωσης αυτών που ζητούν εργασία είτε γιατί μεταναστεύουν (πράγμα που παρατηρείται στους νέους, όπου η ανεργία είναι σχεδόν διπλάσια του μέσου όρου) είτε γιατί απογοητεύονται και αποσύρονται από την αγορά εργασίας. Η εικόνα γίνεται χειρότερη αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι το συνολικό ποσοστό απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας 20-64 ετών έχει μειωθεί».
Σύμφωνα με τους ίδιους, «προς το παρόν, οι προβλέψεις ιδίως για ικανοποιητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης από το 2015 βαρύνονται με μεγάλες αβεβαιότητες. Με άλλα λόγια, η δυναμική της ανάκαμψης είναι ακόμα ασθενής παρά την ανάσχεση της ύφεσης. Οι πηγές της αβεβαιότητας είναι πολλές» σημειώνουν.
Οι καυτές πατάτες
Οι συντάκτες της έκθεσης κάνουν λόγο για μια σειρά σημαντικών προβλημάτων, τα οποία μπορούν ανά πάσα στιγμή να προκαλέσουν εκτροχιασμό του προϋπολογισμού τη διετία 2014-2015.
Αρχικά, το ζήτημα των τραπεζών, παρά τις ανακεφαλαιοποιήσεις που επιτεύχθηκαν, δεν έχει λυθεί, καθώς εκκρεμεί λύση για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία συνεχίζουν να αυξάνονται και να περιορίζουν τις δανειοδοτικές ικανότητες των τραπεζών. Σύμφωνα με τα στοιχεία για το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2014 που ανακοίνωσε στη Βουλή των Ελλήνων ο νέος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, τα δάνεια με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών διαμορφώνονταν στα 77 δισ. ευρώ ή στο 36% του συνολικού χαρτοφυλακίου χορηγήσεων τον Απρίλιο, έναντι 32% που ήταν πέρσι το ίδιο διάστημα.
Δεύτερον, οι υστερήσεις των μεταρρυθμίσεων μπορεί να προκαλέσουν εκ νέου άνοδο των επιτοκίων δανεισμού της χώρας. Πρέπει να τονιστεί ότι ακόμα και χωρίς «Μνημόνιο» η χώρα θα εξακολουθεί να βρίσκεται υπό εποπτεία – αυτή τη φορά οι αγορές θα αντικαταστήσουν την τρόικα, στην περίπτωση φυσικά που η Ελλάδα δεν θα προσφύγει στον ΕΜΣ. Σύμφωνα όμως με την έκθεση, το πιθανότερο είναι ότι θα προσφεύγει για δάνεια σε αυτόν ή σε κάποιο ad hoc διακρατικό «όχημα». Στην περίπτωση αυτή θα υπάρξουν νέες συμβατικές δεσμεύσεις. Η ΕΕ υπολογίζει ότι τη διετία 2014- 2015 οι επιπρόσθετες χρηματοδοτικές ανάγκες (additional financing requirements) της Ελλάδας θα ανέλθουν σε 14,9 δισ. ευρώ (2,6 δισ. ευρώ για το 2014 και 12,3 δισ. ευρώ για το 2015). Αν επιβεβαιωθεί, η Ελλάδα θα πρέπει ή να συνεχίσει να δανείζεται από τις διεθνείς αγορές (πράγμα που ήδη συναντά δυσκολίες) ή να προσφύγει στον ΕΜΣ, που συνεπάγεται νέο πρόγραμμα προσαρμογής (και σχετική σύμβαση) σύμφωνα με τους κανόνες του μηχανισμού.
Οι επενδύσεις που εξακολουθούν να υποχωρούν και η δημοσιονομική εξυγίανση, η οποία παραμένει δρόμος μετ’ εμποδίων, αποτελούν δύο ακόμη σημαντικά προβλήματα, ενώ το δημόσιο χρέος συνεχίζει να επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την ελληνική οικονομία, κάνοντας επιφυλακτικούς τους σοβαρούς εγχώριους και ξένους επενδυτές.
Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης, «τις δυσκολίες της επίτευξης μιας διατηρήσιμης ανάπτυξης δείχνει ανάμεσα σε άλλα η εξαγωγική άπνοια παρά τη μείωση του εργασιακού κόστους. Προφανώς, η άπνοια οφείλεται σε σειρά ολόκληρη δομικών-θεσμικών παραγόντων, όπως το υψηλό κόστος ενέργειας που επιβαρύνει το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς βιομηχανίας, η υψηλή φορολογία και το διοικητικό κόστος. Μια ακόμα πηγή αβεβαιότητας είναι ότι δεν έχει επιτευχθεί κάποια ελάχιστη συναίνεση ανάμεσα στις μεγάλες πολιτικές δυνάμεις του τόπου. Αυτό έχει ως συνέπεια ότι η συνέχεια σε βασικά στοιχεία της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής δεν είναι σίγουρη».
