Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου τριών σημαντικών προσωπικοτήτων της τέχνης και των γραμμάτων του 20ού αιώνα, – του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, του Τζον Κράξτον και του Πάτρικ Λη Φέρμορ – παρουσιάζει η έκθεση με τίτλο «Γκίκας, Craxton, Leigh Fermor: η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα» , την οποία εγκαινίασε σήμερα το βράδυ (6/6) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1).
Ένα «δοξαστικό αφιέρωμα» στη φιλία και το έργο των τριών δημιουργών, τους οποίους «έδεσε» ακόμη πιο πολύ η μοναδική σχέση τους με την Ελλάδα, χαρακτήρισε την έκθεση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος ξεκίνησε τον χαιρετισμό μου με μια εξομολόγηση:
«Τα εγκαίνια της έκθεσης «Γκίκας, Craxton, Leigh Fermor. Η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα» μου προκαλούν, ταυτοχρόνως, ανάμεικτα αισθήματα βαθιάς νοσταλγίας μα και μιας ιδιόμορφης μελαγχολίας. Μελαγχολίας η οποία, στο τέλος, αφήνει ένα ίζημα -άδολης, σας διαβεβαιώνω- «ζήλειας» που την προκαλεί, ασυναίσθητα, η σύγκριση των δύο εποχών. Τότε, το 1945, όταν ξεκίνησε η γνωριμία και η φιλία των τριών, του Γκίκα, του Craxton και του Leigh Fermor. Και τώρα, που εγκαινιάζεται τούτη η έκθεση. Δύσκολες εποχές και οι δύο, καθεμιά ειδωμένη από την άτεγκτη σκοπιά της αντίστοιχης ιστορικής συγκυρίας. Μόνο που η εποχή του 1945, δύσκολη καθώς είπα, είχε τον ορίζοντα ανοιχτό και τα «πανιά» των ανθρώπων φούσκωναν, αργά αλλά σταθερά, μ’ έναν αέρα αισιοδοξίας ν’ αφήνει πίσω την τραγωδία του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Δύσκολη και η δική μας εποχή. Μα έχει -ακόμη τουλάχιστον, και μακάρι τα σημάδια των καιρών ν’ αλλάξουν γρήγορα και δραστικά- τον ορίζοντα κλειστό και τον διατρέχουν αστραπές και καταιγίδες, όχι και τόσο μακρινές».
Όπως επεσήμανε ο κ. Παυλόπουλος, η φιλία και η κοινή διαδρομή των τριών δημιουργών μετά το 1945 αποτυπώνεται σε τόπους, οι οποίοι μάλιστα άσκησαν έντονη επιρροή στο έργο καθενός: «Η Ύδρα, ο τόπος της πρώτης συνάντησης, αφήνει ανεξίτηλο το άφατο στίγμα της στα πολυεπίπεδα, πολύχρωμα έργα του Γκίκα. Τα Χανιά, από το λιμάνι που αγναντεύει το Κάστρο και το Κρητικό Πέλαγος, «μήτρα» της Μεσογείου, έδωσαν την έμπνευση για τα ζωντανά και ολοφώτεινα έργα του, ούτως ή άλλως ελεύθερου και ατίθασου, πνεύματος του Craxton. Η Καρδαμύλη, το «τέλειο καταφύγιο», σ’ ένα τοπίο απέραντης «τραχειάς» γαλήνης όπου οι ελιές κάνουν την «αποκοτιά» να βρέχουν τις ρίζες τους στο κύμα, οδήγησε την γραφίδα του Leigh Fermor στην τελική -μετά από πολλές περιπλανήσεις ιδίως στα δύσβατα, μα εμβληματικά, μονοπάτια της Αντίστασης στην Κατοχή- περισυλλογή της σοφίας, που έχει ως κοιτίδα και λίκνο την πλήρως απελευθερωμένη ωριμότητα. Τέλος η Κέρκυρα, όπου μετά την πυρκαγιά του σπιτιού της Ύδρας ο Γκίκας μεταμόρφωσε ένα παλιό λιοτρίβι σε κατοικία στα τέλη της δεκαετίας του ’60, μοιάζει ένα τέλος διαδρομής για τους τρεις. Που, όμως, προοιωνιζόταν την αρχή μιας άλλης πορείας, αυτή τη φορά στον αστερισμό της δίκαιης υστεροφημίας».
Η έκθεση διοργανώθηκε από τη Λεβέντειο Πινακοθήκη σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και το Craxton Estate και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Λεβέντειο Πινακοθήκη, το χειμώνα του 2017.
«Με άξονα τους κοινούς τόπους που ενέπνευσαν τους τρεις σπουδαίους δημιουργούς, μας δίνεται η ευκαιρία μέσα από αυτήν την έκθεση να ανιχνεύσουμε τις πτυχές της στενής τους φιλίας. Τα έργα τους καταδεικνύουν την επιρροή που δέχτηκαν από τα ελληνικά στοιχεία, την ιστορία, τον πολιτισμό και την απέραντη ομορφιά της Ελλάδος που τόσο ερωτεύτηκαν οι δημιουργοί όπου οι άρρηκτοι δεσμοί που είχαν αναπτύξει με τη χώρα δικαίως τους καταξίωσαν εκ των σπουδαιοτέρων πρεσβευτών της Ελλάδας στο εξωτερικό» ανέφερε η κ. ‘Αντρη Αναστασιάδη, σύζυγος του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη, η οποία τέλεσε μαζί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο τα εγκαίνια της έκθεσης. Και πρόσθεσε πως η έκθεση αποτελεί ακόμη “ένα θετικό βήμα στις συνεχείς μας προσπάθειες και πρωτοβουλίες για περαιτέρω βελτίωση και ενδυνάμωση των πολιτιστικών σχέσεων Κύπρου και Ελλάδας”.
Στον χαιρετισμό της η πρόεδρος του Μουσείου Μπενάκη Αιμιλία Γερουλάνου αναφέρθηκε στους τρεις μεγάλους δημιουργούς που αγάπησαν την Ελλάδα και ο καθένας με τον δικό τους τρόπο πρόβαλλε την γοητεία της. Σύμφωνα με την ίδια, μέσα από ζωγραφικά έργα του Γκίκα και του Κράξτον και τα κείμενα του Λη Φέρμορ, επιστολές, σημειώσεις, εκδόσεις και αφιερώσεις, αλλά και πολλές σπάνιες φωτογραφίες από τη ζωή των τριών δημιουργών, η έκθεση δεν καταδεικνύει μόνο την αγάπη τους για την Ελλάδα, την ιστορία, το μύθο, την ύπαιθρο και τον ελληνικό τρόπο ζωής, αλλά επιδιώκει να αντικατοπτρίσει τις αναζητήσεις τους, τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις, αλλά και την αφοσίωσή τους στη χαρά της ζωής.
Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση προέρχονται από την Πινακοθήκη Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη, το Craxton Estate στο Λονδίνο, τη Λεβέντειο Πινακοθήκη στη Λευκωσία, καθώς και από πολλές ιδιωτικές συλλογές και μουσεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη θα διαρκέσει έως τις 10 Σεπτεμβρίου, ενώ τον επόμενο χρόνο θα παρουσιαστεί στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο (Μάρτιος-Ιούλιος 2018). Συνοδεύεται από ομότιτλη έκδοση σε επιμέλεια της Εβίτας Αράπογλου, με κείμενα της ίδιας και των τριών άλλων επιμελητών της έκθεσης, που είναι οι Ίαν Κόλινς, Μάικλ Λουέλιν Σμιθ και Ιωάννα Μωραΐτη καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Πρόκειται για μία έκδοση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και της Λεβεντείου Πινακοθήκης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
