Ο Αλεξάντερ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν, ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, που συνέβαλε στη γέννηση της νεότερης ρωσικής λογοτεχνίας, είχε ένα εξαιρετικά άδοξο τέλος: σκοτώθηκε σε ηλικία 38 ετών, ύστερα από μονομαχία με τον Γάλλο αξιωματικό Ζορζ ντ’ Αντές, που πρώτα φλέρταρε με τη γυναίκα του, τη Νατάλια Γκοντσάροβα, κι ύστερα παντρεύτηκε την αδελφή της Εκατερίνα, διατηρώντας πάντοτε εχθρική σχέση με τον ποιητή. Ο τελευταίος πρόλαβε να γράψει στον θετό πατέρα του αντιπάλου του μια προσβλητική επιστολή για το πρόσωπό του, που ήταν και η αιτία της μονομαχίας.

Το αφήγημα της Μαρίνας Τσβετάγιεβα «Ο δικός μου Πούσκιν», που μόλις κυκλοφόρησε σε μετάφραση του Φώτου Λαμπρινού από τις εκδόσεις «Ίκαρος», ξεκινάει με τη σκηνή της μονομαχίας στο παγωμένο ρωσικό τοπίο και τον Πούσκιν να αποχωρεί σε ένα μόνιππο αιμόφυρτος, για να πεθάνει δύο ημέρες αργότερα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η Τσβετάγιεβα γεννήθηκε στη Μόσχα το 1892 και αυτοκτόνησε το 1941 στην πόλη Γιελαμπούκα (δύο χρόνια νωρίτερα η κόρη της είχε φυλακιστεί κι ο άντρας της είχε εκτελεστεί από το σταλινικό καθεστώς ενώ η άλλη της κόρη χάθηκε στον μοσχοβίτικο λιμό του 1920). Με έντονη μουσικότητα και αποσπασματική γλώσσα στον στίχο της, η Τσβετάγιεβα σφράγισε τη ρωσική ποίηση του 20ου αιώνα όσο και ο Πούσκιν την αντίστοιχη παραγωγή του 19ου αιώνα.

Πνεύμα αντιρρητικό και αντικαθεστωτικό, η Τσβετάγιεβα δεν μοιραζόταν με τον Πούσκιν μόνο τη στάση του αντιφρονούντος, αλλά και την παθιασμένη αγάπη του για την ποίηση (ο Πούσκιν έπεσε θύμα του τσάρου Νικολάου του Α’, που τον υποπτευόταν για συμμετοχή στο κίνημα των Δεκεμβριστών και δεν δίστασε να τον στείλει για ένα διάστημα στην εξορία).

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ο Πούσκιν για τον οποίο διαβάζουμε στις σελίδες της Τσβετάγιεβα δεν είναι ένας μεγάλος ποιητικός πρόγονος, ένας τιμημένος πατέρας της τέχνης τον οποίο εξυμνεί με σεβασμό η νεότερη ποιήτρια. Ο Πούσκιν της Τσβετάγιεβα είναι οι αναγνώσεις και τα ακούσματα των παιδικών της χρόνων, οι πρώτες ποιητικές εντυπώσεις που αποτυπώθηκαν στον νου και την καρδιά της, η απέραντη δύναμη της ποίησης όπως την είδε να αναβλύζει από μια πηγή η οποία καθόρισε εν συνεχεία όλη την υπόλοιπη ζωή της. Γι’ αυτό και το αφήγημά της, γραμμένο το 1937 και δημοσιευμένο τρεις δεκαετίες μετά τον θάνατό της, το 1967, στο σοβιετικό περιοδικό «Επιστήμη και ζωή», δεν προσεγγίζει τον Πούσκιν με τον τρόπο με τον οποίο θα τον προσέγγιζε ένας ομότεχνος ή ένας κριτικός, αλλά σε μια καθαρώς βιωματική και προσωπική βάση. Ο Πούσκιν της Τσβετάγιεβα δεν είναι ο συγγραφέας τον οποίο αποτιμά ως ενήλικη αναγνώστρια, αλλά η ορμή και η ανάταση που ξεσηκώθηκαν στην ψυχή ενός μικρού κοριτσιού όταν ήρθε σε επαφή χωρίς καμιά φιλολογική μεσολάβηση με τα έργα ενός ποιητή ο οποίος μιλάει για τον έρωτα, τον φόβο, το σκοτάδι και τη μεταφυσική αγωνία.

Επιστρέφοντας στην παιδική της ηλικία, η Τσβετάγιεβα παραμερίζει το οποιοδήποτε ορθολογικό κριτήριο, για να αφεθεί στα συναισθήματα που της προκάλεσαν πρωτογενώς οι εικόνες και οι λέξεις του Πούσκιν. «Ο δικός μου Πούσκιν» πάντως είχε και ένα πολύ πρακτικό αποτέλεσμα όταν γράφτηκε.

Στις 2 Μαρτίου 1937 οργανώθηκε μια βραδιά ανάγνωσης του κειμένου στο Παρίσι για την οποία φρόντισε η γυναίκα του Ρώσου νομπελίστα Ιβάν Μπούνιν. Η βραδιά απέφερε στην Τσβετάγιεβα 700 φράγκα με τα οποία πλήρωσε το σχολείο του γιου της και εξασφάλισε τροφή για την οικογένειά της. Κι ένιωσε τόσο περήφανη γι’ αυτό όσο θα ένιωθε κι αν είχε ολοκληρώσει ένα καλό ποίημα. Πολύ ζωντανή και χυμώδης η μετάφραση από τα ρωσικά του πολύπειρου κινηματογραφιστή και σκηνοθέτη Φώτου Λαμπρινού ο οποίος σπούδασε στη δεκαετία του 1960 στο Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας, παρακολουθώντας εκ παραλλήλου το εργαστήρι του Μιχαήλ Ρομμ.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης