«Οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι όπως όλοι εμείς. Έχουν σπίτια, ελπίδες, ονόματα και ηλικία». Αυτό τονίζει μεταξύ άλλων ο βραβευμένος με δύο Πούλιτζερ, φωτορεπόρτερ, Μοχάμεντ Μουχάισεν, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, εν όψει της φωτογραφικής έκθεσης «Light on the Move» που θα πραγματοποιηθεί από τις 26-31 Οκτωβρίου στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και διοργανώνεται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης.
Ο Μοχάμεντ Μουχάισεν, Ιορδανός στην καταγωγή, καλύπτει από το 2001, σημαντικά γεγονότα στην Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη, την Αφρική και τις ΗΠΑ. Επιπλέον και για περισσότερο από μια δεκαετία καλύπτει την προσφυγική κρίση στη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Ευρώπη. Ο Ιορδανός φωτορεπόρτερ μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, περιγράφει την εμπειρία που έχει αποκομίσει φωτογραφίζοντας για πάνω από 10 χρόνια πρόσφυγες, μετανάστες κι ανθρώπους εκτοπισμένους από τις πατρίδες τους. «Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από μία φωτογραφία για να πεις μια ιστορία. Μία εικόνα κουβαλάει την πραγματικότητα, τη στιγμή που συνέβη κάτι, και σαν φωτορεπόρτερ αυτή είναι η ευθύνη μου, να λέω όλες αυτές τις ιστορίες μέσω των εικόνων μου», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη φωτογραφία και τι σημαίνει για εσάς το φωτορεπορτάζ;
Ερωτεύτηκα τη φωτογραφία όταν ήμουν νέος. Περιτριγυριζόμουν από νέα κι ειδήσεις όταν ήμουν πολύ μικρός, έτσι το περιβάλλον μου έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό. Πηγαίναμε για πικ νικ κι έπαιζα με την πολαρόιντ της γιαγιάς μου. Μου άρεσε να αιχμαλωτίζω στιγμές και να κουβαλάω όλες αυτές τις στιγμές για μια ζωή. Συνειδητοποίησα ότι αυτό είναι το πάθος μου. Ξεκίνησα να σπουδάζω δημοσιογραφία και πολιτικές επιστήμες και έτσι κατάφερα να συνδυάσω την εκπαίδευση με το πάθος μου για να μπορώ να αποτυπώνω καλύτερα τις ιστορίες. Συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν γεγονότα στη ζωή μας που χρειάζεται να τα καταγράφουμε. Εάν δεν τα καταγράφουμε είναι σαν να μην έγιναν ποτέ. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από μία φωτογραφία για να πεις μια ιστορία. Μία εικόνα κουβαλάει την πραγματικότητα, τη στιγμή που συνέβη κάτι , και ως φωτορεπόρτερ αυτή είναι η ευθύνη μου, να λέω όλες αυτές τις ιστορίες μέσω των εικόνων μου. Το να είσαι φωτορεπόρτερ είναι σαν να είσαι μάρτυρας. Για μένα είναι σημαντικό να λες τις ιστορίες των ανθρώπων, να ταξιδεύεις σε μέρη και να αφηγείσαι ιστορίες που δεν έχουν ειπωθεί.
Είστε ένας φωτογράφος που το έργο του έχει επικεντρωθεί τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία στις προσφυγικές κρίσεις στον κόσμο. Γιατί επιλέξατε να εστιάσετε εκεί;
Εστίασα σε ιστορίες προσφύγων, εκτοπισμένων ανθρώπων και μεταναστών καταγράφοντας τις για 10 χρόνια, πηγαίνοντας από τη μία χώρα στην άλλη, αναφέροντας τις ιστορίες μέσα στις ιστορίες. Ξέρετε όταν ένα γεγονός συμβαίνει, όλοι πάνε να το καλύψουν και μετά φεύγουν, και τότε είναι που εγώ θέλω να πηγαίνω και να ρίχνω φως σε ό,τι γίνεται, στις αντιδράσεις των ανθρώπων. Καλύπτω κι άλλα γεγονότα, φυσικές καταστροφές, εμπόλεμες ζώνες, όπως στο Αφγανιστάν, τη Συρία, το Ιράκ. Πάντα εστιάζω στους ανθρώπους όπου και να είναι. Η προσφυγική κρίση που ξέσπασε το 2015 στην Ευρώπη είχε ως αποτέλεσμα ένα μαζικό προσφυγικό-μεταναστευτικό κύμα κι είχα ήδη το παρασκήνιο, έτσι δεν ήθελα να καλύψω μόνο την επιφάνεια αλλά αυτό που έγινε μετά. Η ιστορία των ανθρώπων ποτέ δεν τελειώνει. Οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι όπως όλοι εμείς. Έχουν σπίτια, ελπίδες, ονόματα κι ηλικία. Θέλω να σπάσω το στερεότυπο για εκείνους. Θέλω να θυμούνται τους πρόσφυγες και τους μετανάστες με το όνομά τους κι αυτό είναι που μπορείτε να δείτε στην έκθεση, ‘’ Light on the move”, μία ολόκληρη ιστορία μέσα στην ιστορία των φωτογραφιών. Στην πραγματικότητα δεν είναι μόνο φωτογραφίες, είναι η φωνή των ανθρώπων που φωτογραφήθηκαν, το παρασκήνιό τους, η ιστορία τους, και το μέλλον.
Η φωτογραφία μπορεί να έχει ανθρωπιστική δράση; Θέλω να πω ότι μία εικόνα παρουσιάζει την αλήθεια, την ωμή πλευρά των γεγονότων. Αυτό πώς μπορεί να επηρεάσει τις ίδιες τις κοινωνίες;
Η φωτογραφία είναι ένα εργαλείο, κι έχει σημασία ο τρόπος πού θα την προσανατολίσεις. Κι εγώ προσανατολίζομαι στο να βοηθάω ανθρώπους. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να πεις μια ιστορία και να κάνεις τη διαφορά, από μία εικόνα, μία φωτογραφία. Λένε ότι μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις. Και ναι, ισχύει.
Πιστεύω ότι μια φωτογραφία μπορεί να κάνει τη διαφορά. Όπως είπα όταν συμβαίνει κάτι και δεν καταγράφεται είναι σαν να μην έγινε. Επομένως, όταν εσύ ρίχνεις φως σε μία υπόθεση, τουλάχιστον οι άνθρωποι έχουν γνωση γι αυτό. Για παράδειγμα, φωτογράφισα παιδιά να μελετούν σε ένα νεκροταφείο, η φωτογραφία αυτή πήρε μεγάλη έκταση με αποτέλεσμα να χτιστεί ένα σχολείο. Φωτογράφισα παιδιά να καίγονται και κάποιος ενδιαφέρθηκε να τα υιοθετήσει και να τους παρέχει θεραπεία. Η φωτογραφία είναι ένα εργαλείο, κι έχει σημασία ο τρόπος πού θα την προσανατολίσεις. Κι εγώ προσανατολίζομαι στο να βοηθάω ανθρώπους. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να πεις μια ιστορία και να κάνεις τη διαφορά, από μία εικόνα, μία φωτογραφία. Λένε ότι μία εικόνα είναι χίλιες λέξεις. Και ναι, ισχύει.
Είστε ο ιδρυτής του Everyday Refugees Foundation. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε και υπάρχει προσφυγική κρίση με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα προσφυγικό κύμα προς τις χώρες της Ευρώπης. Ποια είναι η γνώμη σας για την προσφυγική κρίση εδώ στην Ελλάδα και τον τρόπο που έχει διαχειριστεί το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα. Θεωρείτε ότι μπορεί τελικά να υπάρξει λύση;
Πρώτα από όλα με βάση την εμπειρία μου κανείς δεν αφήνει το σπίτι του χωρίς να αναγκαστεί να το αφήσει. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που έχω συναντήσει τα τελευταία χρόνια ήταν άνθρωποι που ήθελαν να μετακινηθούν σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Κάλυψα σχεδόν κάθε χώρα στην Ευρώπη από το 2015 και κάθε χώρα είχε τον δικό της τρόπο να διαχειρίζεται το ζήτημα και τη διαδικασία της ενσωμάτωσης. Επισκέφθηκα αρκετές φορές την Ελλάδα από την αρχή της προσφυγικής κρίσης και θεωρώ ότι χειρίζεται αρκετά καλά το ζήτημα, δεδομένου ότι ακόμη έρχονται πρόσφυγες. Επισκέφθηκα πολλά καμπ στη χώρα σας. Υπάρχουν άτομα που έχουν ήδη εγκατασταθεί κι άτομα που μόλις έχουν φτάσει, αρκετοί απ΄ αυτούς αποδέχονται την πραγματικότητα, και προσπαθούν να ενσωματωθούν κι άλλοι που προσπαθούν να δεχτούν την καινούρια πραγματικότητα. Μέχρι στιγμής έχω βρεθεί σε 7 καμπ, έχω συναντήσει ανθρώπους από τη Συρία, το Ιρακ, το Αφγανιστάν, από πολλές χώρες, ο καθένας τους σκέφτεται για το μέλλον. Είναι σε μία ασφαλή γη και σχεδιάζουν το επόμενό τους βήμα.
Η ενσωμάτωση διαφέρει από χώρα σε χώρα. Ακολούθησα μία οικογένεια από το 2015 που ήρθε στη Λέσβο και μετακινήθηκε στο Σάλτσμπουργκ, στη Γερμανία. Τους επισκέφτηκα μετά από ένα χρόνο και μιλούσαν ήδη γερμανικά. Εγκαταστάθηκαν και προσαρμόστηκαν αμέσως. Επομένως, η εμπειρία είναι διαφορετική από το ένα μέρος στο άλλο.
Οι πολιτικοί μπορούν να δώσουν απάντηση στην ερώτηση αν υπάρχει λύση, όχι εγώ. Εγώ είμαι απλά ο αφηγητής.
Σας έχουν επηρεάσει όλες αυτές οι εμπειρίες σας;
Ασφαλώς. Στο τέλος της ημέρας νιώθω τυχερός που έχω το δικό μου σπίτι, τη δική μου στέγη , κάτι που η πλειοψηφία αυτών των ανθρώπων δεν έχουν, επομένως είμαι τυχερός . Έχω δει ανθρώπους να συνηθίζουν στο τίποτα, επομένως δεν έχω και δεν πρέπει να παραπονιέμαι για τίποτα βλέποντας πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι.
Η έκθεση που πραγματοποιείται από τις 26-31 Οκτωβρίου στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης έχει τίτλο «Light on the Move». Τι σημαίνει «Light on the Move»;
Η έκθεση «Light on the move» αποτελείται από φωτογραφίες μου σε διάστημα 10 χρόνων που επικεντρώνονται σε ανθρώπους που αναγκάζονται να αφήσουν τα σπίτια τους, τις πατρίδες τους για να βρουν ένα πιο ασφαλές μέρος. Είναι μία επιλογή εικόνων προσφύγων και ανθρώπων εκτοπισμένων από την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία, αποτυπώνοντας την καθημερινή τους ζωή και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. «Light on the move» είναι η ιδέα ενός κινούμενου φωτός κατά μήκος του τρένου για να φτάσουν στον τελικό τους προορισμό, για να φτάσουν στο φως. Το φως είναι η ασφάλεια, είναι η ελπίδα, είναι το ταξίδι από μόνο του.
Είμαι χαρούμενος που βρίσκομαι στην Ελλάδα, είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζω δουλειά μου εδώ και είναι σημαντικό αυτό για εμένα επειδή η Ελλάδα είναι η καρδιά της ιστορίας του πολιτισμού, της τέχνης. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης που διοργανώνει αυτή την έκθεση, χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσα να έχω πρόσβαση στα περισσότερα κέντρα φιλοξενίας και δεν θα μπορούσα να δείξω μέρος της έκθεσής μου.
Οι φωτογραφίες σας επικεντρώνονται αρκετά στα παιδιά. Γιατί;
Προσωπικά πιστεύω ότι τα παιδιά είναι τα πραγματικά θύματα των συγκρούσεων. Τα παιδιά δεν έχουν επιλογή να διαλέξουν αυτό που γίνεται και τις συνθήκες γύρω τους. Θέλουν απλά να διασκεδάζουν και να είναι χαρούμενα. Με το να τα φωτογραφίζω είναι σαν να τους δίνω φωνή κι αυτήν τη φωνή την κουβαλάω μετά σε άλλα μέρη του κόσμου δείχνοντας ότι είναι τα πραγματικά θύματα. Κι αυτός είναι ο λόγος που μου αρέσει να φωτογραφίζω παιδιά.
Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας μια εμπειρία σας από τις εμπόλεμες ζώνες που έχετε βρεθεί;
Ταξίδεψα σε μικρή ηλικία στο Ιράκ για να καλύψω τον πόλεμο. Πίστευα ότι είχα εμπειρία αλλά τότε ανακάλυψα ότι δεν είχα καθόλου. Η εμπειρία αυτή με σημάδεψε. Πέρασα πολλά χρόνια για να καταλάβω τι πραγματικά γίνεται και παράλληλα καλύπτοντας τον έναν πόλεμο μετά τον άλλο συνειδητοποίησα ότι όλα περιστρέφονται γύρω από τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις εμπόλεμες ζώνες, κι έτσι ξεκίνησα να εστιάζω μόνο σε αυτούς τους ανθρώπους. Έχω βρεθεί σε πολλά μέρη, με έχουν απαγάγει, με έχουν πυροβολήσει, με έχουν συλλάβει. Ωστόσο νιώθω τυχερός που είμαι ζωντανός για να λέω τώρα αυτές τις ιστορίες και δεν θα σταματήσω να λέω στους νέους φωτορεπόρτερ ότι η προτεραιότητά τους είναι η ασφάλειά τους.
Ποια είναι η ιστορία της Ζάχρα, του κοριτσιού που η φωτογραφία της αναδείχθηκε «Καλύτερη φωτογραφία της χρονιάς» από τη UNICEF;
Η Ζάχρα είναι ένα νεαρό κορίτσι από τη Συρία που συνάντησα για πρώτη φορά το 2015. Πέρασα χρόνο μαζί της στην Ιορδανία, καταγράφοντας την πραγματική ζωή των προσφύγων εκεί και μια μέρα είδα αυτό το νεαρό κορίτσι. Πήρα άδεια από την οικογένειά της να την φωτογραφίσω. Την φωτογράφισα και τον επόμενο χρόνο τής ξαναέκανα το πορτρέτο της. Την επισκέπτομαι κάθε χρόνο να δω πώς αλλάζει η ζωή της…Η Ζάχρα αποτυπώνει στο πρόσωπό της, τη χαμένη παιδικότητα. Αντιπροσωπεύει πολλά άλλα παιδιά που αναγκάζονται να «δραπετεύσουν» από την πατρίδα τους για να είναι ασφαλή. Δεν πηγαίνουν στο σχολείο, δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση. Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο η Ζάχρα είναι μέρος της ζωής μου. Η Ζάχρα απέκτησε και μια φίλη από τη Γερμανία τη Μαριέλλα. Μια μέρα επιστρέφοντας στο σπίτι μου βρήκα ένα γράμμα που απευθυνόταν στη Ζάχρα, από ένα 5χρονο κοριτσάκι από τη Γερμανία. Εκείνη είχε δει τη φωτογραφία της Ζάχρα και ρώτησε τη μαμά της γιατί είναι λυπημένη. Μου έστειλε το γράμμα κι εγώ το έδωσα στη Ζάχρα. Έτσι ξεκίνησε μία σχέση ανάμεσα στα δύο κορίτσια. Δύο εντελώς διαφορετικοί κόσμοι ενώθηκαν μέσω μιας φωτογραφίας. Μπορείτε να πείτε ότι η Ζάχρα είναι ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου κι ελπίζω μια μέρα να πάει σχολείο και μεγαλώνοντας να έχει πραγματοποιήσει τα όνειρά της.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
