Το έργο της Λίντα Μπένγκλις ( Lynda Benglis), μίας διάσημης για την παγκόσμια πρωτοπορία καλλιτέχνιδας, που -μάλιστα- είναι ξεχωριστή για τη χώρα μας, λόγω της μακρινής ελληνικής καταγωγής της – που κι η ίδια πάντοτε επικαλείται- φιλοξενεί ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ στο Κυκλαδικό Μουσείο.
Είκοσι χρόνια μετά την πρώτη, αποσπασματική κι επικαιρική, παρουσίαση στην Αθήνα έργου της Μπένγκλις –στην γκαλερί Καππάτος– η τωρινή αναδρομική της έκθεση 36 γλυπτικών έργων της στο ΝΕΟΝ, υπό τον τίτλο «Στην Επικράτεια των Αισθήσεων» (In the Realm of the Senses), σε επιμέλεια του κριτικού κι ιστορικού τέχνης Ντέιβιτ Άνφαμ, απλώνει σχεδόν όλο το πανόραμα της 50χρονης δημιουργίας της κι αποκαλύπτει την ιδιαίτερη προσωπική πορεία της στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα και τη ριζοσπαστική και μοναδική της έκφραση και προσέγγιση πάνω στην ιδέα της τέχνης, αυτό που η ίδια ονομάζει «ενέργεια» του έργου και αποδίδεται με τις ρευστές κι εύκαμπτες δημιουργίες της, που απελευθερώνουν το υλικό από την οντολογική υλικότητα.
Από τα πρώτα βήματά της η Μπένγκλις αμφισβήτησε κάθε έννοια μονοσήμαντης αντίληψης της καλλιτεχνικής χειρονομίας και λειτουργίας του έργου. Εντάσσοντας καθαρά αισθητηριακά χαρακτηριστικά στα έργα της, η καλλιτέχνις αποσπάται από την ακαμψία της γλυπτικής κι ασπάζεται μια δυναμική αντίληψη για την απόδοση του υλικού, με την στερεότητα να αντικαθίσταται (όπως φαίνεται από «την πεσμένη ζωγραφική», τους «κόμπους», και τις «πτυχές», από τη ρευστότητα και την ευκαμψία, τη ντελικάτη απτική οικειότητα της επιφάνειας, την εύθραυστη καθημερινότητα που αποπνέει. Σάμπως να δημιουργεί μία οντολογία των ‘μικρών πραγμάτων’, όπως θα έλεγε η Α. Ρόι, ή της «αόρατης οντολογίας» των καθημερινών αντικειμένων, που ενώ υπάρχουν δεν τα προσέχουμε, όπως δίδασκε και ο J. Searle.
Το μέταλλο στα έργα της Μπένγκλις παύει να είναι συμπαγές και μονολιθικό, ενώ η γλυπτική επεκτείνεται σε όλα τα διαθέσιμα μέσα (υγρά, κερί, εύκαμπτα μέταλλα, πηλός, κεραμικό), που μπορούν να προσδώσουν απτικότητα, κίνηση, ρευστότητα κι ευκαμψία στο έργο, αποσπώντας το από την ακίνητη μνημειακότητα.
Στη γλυπτική της, η Μπένγκλις διατηρεί επίσης μία ζωγραφικότητα, που προσεγγίζει τρόπον τινά τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, υποδεικνύοντας την απουσία γενών και κατηγοριών μέσα στην τέχνη, εξαλείφοντας την απλή φαινομενολογία του νοήματος του έργου και την φορμαλιστική του λειτουργία.
Ακόμη κι όταν οι δημιουργίες της μοιάζουν τοτεμικές, ή καρναβαλικές, διατηρούν μία μεταφυσική σχέση με το ίδιο το υλικό, έναν πλατωνικό συμβολισμό της αντικειμενικής/υλικής φύσης των πραγμάτων, ως ένα ‘σήμα’ (τάφο και σύμβολο συνάμα) της ψυχής του κόσμου, που μόνον με την αέναη ηρακλείτεια αντίληψη της «εν τω γίγνεσθαι» δημιουργίας, δύναται να αποκαλύπτει διαρκώς την πολυποίκιλη φύση της. Τούτη η διαλεκτική ανάμεσα στην σταθερότητα και την κίνηση, αποτελεί και το σημείο της εγγύτητας της Μπένγκλις με τον γενέθλιο τόπο των παππούδων της και το σημείο τομής της με την ταυτότητα και το περιεχόμενο του έργου της.
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Μέγαρο Σταθάτου, Βασ. Σοφίας & Ηροδότου 1, Αθήνα
Διάρκεια :22 Νοεμβρίου 2019 έως 15 Μαρτίου 2020
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
