Η μακρά πορεία της οικογένειας Χαΐτογλου από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας, που εδραίωσε την παραγωγή και το εμπόριο του χαλβά στη Μακεδονία, η οικογένεια του Θανάση Χατζόπουλου με καταγωγή από την Ανατολική Θράκη, που από το 1931 δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της συσκευασίας, η οικογένεια του Παντελή και του Νικόλαου Κωνσταντινίδη, που παράγει ζυμαρικά στην περιοχή της Θεσσαλονίκης από τη δεκαετία του 1930, η οικογένεια Ευθύμιου Ευθυμιάδη από τη Ραιδεστό και η οικογένεια Βεζύρογλου από τη Μαγνησία της Εφέσου της Μ. Ασίας είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ανθρώπων που ήρθαν στην περιοχή της Μακεδονίας το 1922.
Η ιστορία τους, όπως και άλλες πτυχές της ιστορίας, ξεδιπλώνεται στο νέο θεματικό ημερολόγιο «1922, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ η νέα πατρίδα» του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας.
Το δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) επιτραπέζιο ημερολόγιο – λεύκωμα είναι αφιερωμένο στην επέτειο των 100 χρόνων από τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τις εστίες τους και την αναζήτηση μιας νέας πατρίδας, με σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό από συλλέκτες και φορείς της Μακεδονίας.
«Στη δεκαετία 1922-1932, το φτηνό και έμπειρο εργατικό δυναμικό, οι δοκιμασμένες επιχειρηματικές ιδέες και το άνοιγμα σε καινούργιες αγορές, όπως η κλωστοϋφαντουργία, η ταπητουργία, η μεταξουργία, αλλά και στη συστηματική κτηνοτροφία και την αμπελουργία, αλλάζουν το οικονομικό πρόσωπο της Μακεδονίας», αναφέρει η Φανή Τσατσάια, διευθύντρια του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, η οποία υπογράφει την επιμέλεια και τον γενικό συντονισμό της έκδοσης.
Εξάλλου, στην έκδοση σκιαγραφείται όχι μόνον η πόλη της Θεσσαλονίκης ως πρωτεύουσα των προσφύγων, αλλά η Μακεδονία ολόκληρη, η οποία πρωταγωνίστησε ως τόπος εγκατάστασης του προσφυγικού στοιχείου και αποτέλεσε σημείο αναφοράς και πειραματικό πεδίο μιας καινοφανούς διαδικασίας όσμωσης.
«Στο φετινό ημερολόγιο προσπαθήσαμε να δώσουμε μια άλλη διάσταση του ξεριζωμού των Ελλήνων αναδεικνύοντας την κοινωνική ενσωμάτωση των προσφύγων. Επιπλέον, διερευνήθηκε το ιδιαίτερο νόημα που απέκτησε η προσπάθεια της κοινωνικής ενσωμάτωσης στη Μακεδονία, περιοχή με ιδιαίτερη πολιτισμική φυσιογνωμία και ιδιότυπη ανθρωπογεωγραφική ενότητα», σημειώνει η Σταυρούλα Μαυρογένη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης του ΙΜΜΑ.
Στο ημερολόγιο προβάλλεται ιδιαίτερα το αποτύπωμα των προσφύγων στο Μακεδονικό χώρο στην οικονομική και κοινωνική διάστασή του μέσα από την επιχειρηματική δραστηριότητά τους. «Γίνεται αντιληπτό, ότι η επίδραση των προσφύγων της Μακεδονίας στην οικονομία επηρεάζει και επηρεάζεται, όχι μόνο από τις κατευθύνσεις της δραστηριοποίησής τους, αλλά και από τις ευρύτερες οικονομικές εξελίξεις σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, κατά τα επόμενα χρόνια. Τέλος, προβάλλεται η πνευματική ζωή του τόπου που επηρεάστηκε από τη νέα γενιά λογοτεχνών, καλλιτεχνών, καθώς και μουσικών, προσφέροντας στη διάνθιση της πολιτιστικής ταυτότητας της Μακεδονίας ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα», επισημαίνει η κ. Μαυρογένη.
Τα κείμενα στο ημερολόγιο υπογράφουν οι: Βασίλειος Κ. Γούναρης, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ, Παρασκευάς Σαββαΐδης, καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ, Σταυρούλα Μαυρογένη, Φανή Τσατσάια, Κυριάκος Στ. Χατζηκυριακίδης, επίκουρος καθηγητής Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ, Μάρκος Δραγούμης, μουσικολόγος, Νικολάος Ανδριώτης, ιστορικός, Θεοδόσιος Κυριακίδης, επιστημονικός συνεργάτης της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ και Κωνσταντίνος Παπανικολάου, ιστορικός, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΜΜΑ.
Την επιστημονική υποστήριξη της έκδοσης είχαν οι ακαδημαϊκοί: Ιωάννης Κ. Χασιώτης, Βασίλειος Κ. Γούναρης και Σταυρούλα Μαυρογένη.
Το Ημερολόγιο διατίθεται από το πωλητήριο του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της πόλης.
