Επίσημη πρεμιέρα κάνει την ερχόμενη Τρίτη 9 Απριλίου το ντοκιμαντέρ με τίτλο: «150 Χρόνια Μεγάλη Βρετανία: Η ιστορία μέσα στην Ιστορία» στο πλαίσιο των εορτασμών φέτος για τα 150 χρόνια λειτουργίας του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία από την Εταιρεία Ελληνικών Ξενοδοχείων Λάμψα.
Όπως αναφέρει η εταιρεία, από την ίδρυσή του το 1874, το Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, μέλος σήμερα της Luxury Collection, αποτελεί τη ναυαρχίδα της ελληνικής φιλοξενίας, γράφοντας, παράλληλα με την εξέλιξη της Αθήνας, τη δική του ιστορία διαχρονικής κομψότητας. «Ως ένα από τα ελάχιστα ξενοδοχεία παγκοσμίως με 150 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας, έχει κατακτήσει τον τίτλο του ορόσημου για την αθηναϊκή κοινωνία και η φήμη του ως αγαπημένου οικοδεσπότη για αρχηγούς κρατών, βασιλείς και σημαντικές προσωπικότητες, παραμένει αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο».
Με αφορμή την επέτειο για τα 150 χρόνια, ένα σύνολο από εκδηλώσεις έχουν ξεκινήσει και είναι σε εξέλιξη αναδεικνύοντας τη διαχρονική θέση του ξενοδοχείου ως κορυφαίου συμβόλου φιλοξενίας που φωτίζει τις αθηναϊκές νύχτες και μέρες.
Για την ιστορική πορεία της Μεγάλης Βρετανίας έχουν δει το φως της δημοσιότητας και έχουν γραφτεί πληθώρα κειμένων από ιστορικούς δημοσιογράφους, επισκέπτες, πολιτικούς και καλλιτέχνες. Δύο όμως ιστορικές μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί στον Τύπο της εποχής έχουν ξεχωριστή σημασία για ένα ιδιαίτερο λόγο. Πρόκειται για την αναφορά στην ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας από τον Μίλτο Γ. Λιδωρίκη, θεατρικό συγγραφέα, σκηνοθέτη θεάτρου, δημοσιογράφο και πολιτικό της γενιάς του 1890, οι αναμνήσεις του οποίου καταγράφηκαν στην εφημερίδα Ασύρματος και αποτέλεσαν τη βάση για την έκδοση του βιβλίου “Μίλτος Λιδωρίκης – Έζησα την Αθήνα της Μπελ Επόκ” (Εκδόσεις Polaris). Καθώς και η καταγραφή του γιού του Μίλτου Λιδωρίκη, Αλέκου Λιδωρίκη επίσης δημοσιογράφου και θεατρικού συγγραφέα, αρκετά χρόνια αργότερα στο περιοδικό «Εικόνες» με αφορμή των εορτασμό τότε των 100 χρόνων του ξενοδοχείου. Οι συγκεκριμένες μαρτυρίες, ειδικά του Μίλτου Λιδωρίκη ξεχωρίζουν για ένα λόγο: Απέναντι από το μεγάλο μπαλκόνι της διώροφης οικίας της οικογένειας Λιδωρίκη όπου μεγάλωσε, κτισμένης το 1840, Μέγαρο για την εποχή του, με τα δέκα παράθυρα, βρισκόταν το οίκημα που στεγάζει και σήμερα το ιστορικό ξενοδοχείο. «Απέναντι από το σπίτι μου», θα μπορούσε ο ίδιος ο συγγραφέας να πει σαν αναφερόταν στο μέγαρο της «Μεγάλης Βρετανίας» και θα ακριβολογούσε, αναφέρει ο συγγραφέας Γιώργος Χατζηδάκης, σε σχόλιο του σε λεζάντα φωτογραφίας στο βιβλίο του Μ. Λιδωρίκη.
Η ιστορική πορεία – Ο Σάββας Κέντρος και ο Ευστάθιος Λάμψας
Γράφει ο Μίλτος Λιδωρίκης στα απομνημονεύματα του με ορμητήριο το πατρικό του σπίτι: «Ακλόνητον θεμέλιον, το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρετανία». Από τα πρώτα έτη της κοινωνικής ζωής μου ενθυμούμαι το ξενοδοχείον αυτό, το οποίον δέκα και τέσσαρα χρόνια προτού δω το φως της ημέρας ίδρυσεν ο Σάββας Κέντρος σ’ ένα σπίτι κοντά στο σημερινό Mέγαρο της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος – όπως κατόπιν άκουσα να το λένε. Σε κάθε περίσταση που ο εκπολιτιστικός αυτός παράγων του τόπου εδείκνυε την αλματικήν του πρόοδον. Μετά ολίγα έτη, ο Κέντρος, προβλέπων ότι το μέρος που είχε το ξενοδοχείον του δεν ήτο το κατάλληλον διά να λάβει την εξέλιξιν που ονειρευόταν να του δώσει, το μετέφερεν όπου σήμερον το «Μέγα Ξενοδοχείον», γωνία οδών Σταδίου και Καραγιώργη. Aλλά εις την θέσιν αυτήν δεν έμεινε παρά ολίγα χρόνια, διά να μεταφερθεί εις το θαυμάσιον κτίριον που βρίσκεται σήμερα, στην οδό Γεωργίου του Α΄. Το Μέγαρον της «Μεγάλης Βρετανίας» εκτίσθη από έναν Έλληνα ξυλέμπορον εκ Τεργέστης, τον Αντώνιον Δημητρίου ή Λήμνιον. Κατόπιν το αγόρασε ο εκ Σμύρνης ομογενής Πέτρος Κλάδος. Tο ξενοδοχείον της «Μεγάλης Βρετανίας», με το εξαιρετικό εστιατόριό του το ξέρω καλά από του έτους 1886, στο πρωτό βγαλμά μου στη ζωή, όταν είχεν ήδη συνδιευθυντήν και συνέταιρον τον Ευστάθιο Λάμψαν, τον αξέχαστον σ’ όσους τον εγνώρισαν κυρ Στάθην, επί το χαϊδευτικότερον»
Γνωρίζοντας την «Μεγάλη Βρεταννία» ως παιδί
«Tη «Μεγάλη Βρετανία», αναφέρει ο Μίλτος Λιδωρίκης που έζησε όσο λίγοι Αθηναίοι της αντιφατική Αθήνα της Μπελ Επόκ, την εγνώρισα όχι ως πελάτης. η ηλικία και τα μέσα μου δεν μου επέτρεπαν να καλοκαθίσω στην τραπεζαρία της την εγνώρισα από μακριά αλλά καλά. Tην εγνώρισα από συγγενείς μας διαμένοντας στην Μασσαλία και στην πόλη, που όταν ήρχοντο στας Αθήνας έμεναν εκεί. Στο ρεστοράν της τότε «Μπρετάνιας», όπως την έλεγαν, έφαγα νεαρούλης, αλλά σε τραπέζια που οι αξέχαστοι και εξαίρετοι εθνικοί δημιουργοί του μεγάλου ελληνισμού εν Κωνσταντινουπόλει και συγγενείς της μητρός μας, Λεωνίδας Ζαρίφης και Έυστ. Ευγενίδης, μας καλούσαν συχνά οικογενειακώς […] Την εξέλιξη της «Μπρετάν», όπως την ακούμε σήμερα, την ακολούθησα βήμα προς βήμα και ξέρω καλά την αφοσίωση σε αυτήν του Ευσταθίου και της Παλμύρας Λάμψα, και κατόπιν των σήμερα διοικούντων το απέραντον ξενοδοχείον, το ίσον προς τα άριστα της Ευρώπης, ανώτερον δε πολύ των καλυτέρων της.
Ο Στάθης Λάμψας, ακούραστος στην πραγματοποίηση του ωραίου ονείρου του να πλουτίσει την πρωτεύουσα με ξενοδοχείον σαν τα παγκοσμίως ανεγνωρισμένα, το επεξέτεινε, αγοράσας την παρακειμένην προς την οδόν Πανεπιστημίου πλευράν του παλαιού μεγάρου, οικία του Ρήγα Παλαμήδη. Ολίγον παρακάτω και άντικρυ, ευρίσκετο το σπίτι μας. από το μπαλκόνι του οι γονείς μας πολλές φορές μάς έδειχναν το σπίτι του Παλαμήδη, γιατί αι δύο οικογένειαι ήσαν ιστορικώς, πολιτικώς και κοινωνικώς πολύ συνδεδεμέναι στα χρόνια τα προκαι μετά την Επανάσταση του 1821. Τις καλοκαιρινές βραδιές, όταν το απόγευμα μετά τη δύση του ηλίου βγαίναμε για να καθίσουμε στο μεγάλο και πρωτοφανές για την εποχή εκείνη μπαλκόνι του σπιτιού μας, οι γονείς μας δείχνοντας το απέναντι αρχοντικό του Παλαμήδη, μας μάθαιναν ιστορία του τόπου».
«Ο Λάμψας πρέπει να θεωρείται μια ειδική προσωπικότης»
Στην πολύτιμη μαρτυρία του για την μεταμόρφωση της Αθήνας σε μεγαλούπολη γράφει ο Μ.Λιδωρίκης:«Η επέκτασις του ξενοδοχείου της «Μεγάλης Βρετανίας» περιελάμβανε νέας αιθούσας δεξιώσεων και νέον εστιατόριον. από της εποχής της διευθύνσεως του Λάμψα η «Μεγάλη Βρετανία» έγινε το ωραιότερο, ευχαριστότερο και πολιτισμένο κέντρον όχι μόνον των Αθηναίων αλλά και όλων των ξένων που ήρχοντο στας Αθήνας και που έφευγαν με τας αρίστας των αναμνήσεων, χωρίς και να παραλείπουν να δημοσιεύουν στον εξωτερικό ημερήσιο και περιοδικό τύπο τας εντυπώσεις των. Έις τα γραφεία του Λάμψα συνεκεντρούντο κάθε μέρα οι εκλεκτότεροι πολιτικοί και οι αριστείς των γραμμάτων. Αι αναμνήσεις μου για την «Βρετανία» είναι πλουσιόταται και ποικίλλουν κατά τους διαφόρους σταθμούς της ζωής μου. Ο Λάμψας πρέπει να θεωρείται μια ειδική προσωπικότης, και τότε που ούτε κατά φαντασίαν υπήρχαν τουρισμός και προπαγάνδα για την Έλλάδα, το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρετανία» με την διεύθυνσήν του αντικαταστούσε και τα δύο και έκανε όσους περνούσαν και έμεναν για λίγο στην Αθήνα να φωνάζουν ότι είμαστε πολιτισμένοι άνθρωποι. Τον Λάμψα ζήτησαν πολλές φορές να τον πείσουν να πολιτευθεί. Εκείνος όμως, δημιούργημα του εαυτού του, πρωταθλητής στον αγώνα της επιδείξεως των ωραίων και αξίων του τόπου μας, πάντοτε ηρνήθη, φροντίζων αυτός ν’ αντικαθιστά πολλές φορές το κράτος και τους άλλους οργανισμούς εις το να παρουσιαζόμεθα αξιοπρεπείς και φιλόξενοι.
Έις τη «Μεγάλη Βρετανία» κατέλυσαν όλαι αι ξέναι προσωπικότητες της διπλωματίας, της πολιτικής, των γραμμάτων, των τεχνών […] Έις την «Βρετανίαν» εδόθησαν και δίδονται τα πλουσιότερα και επισημότερα γεύματα, πολλά δε από αυτά κατά το παρελθόν τα προσέφερεν ο ίδιος ο Λάμψας […] Η εκτίμησις τους ζεύγους Λάμψα προς τους εργάτας του πνεύματος και των τεχνών εξεδηλώθη διά του αγαθοεργού και φιλανθρωπικού ιδρύματός των «Ευγηρίας πρόνοια», που εις αυτόμερικοί συγγραφεί . και καλλιτέχναι έκλεισαν τα μάτια τους ήσυχα και αξιοπρεπώς και άλλοι παραμένουν χωρίς να στερούνται. Μερικοί από εμάς έχουμε ως παρηγοριά τη σκέψη ότι εάν κανείς δεν μας φροντίσει αδυνάτους, πτωχούς, ζώντας μόνον με τις αναμνήσεις μας, αι θύραι του σπιτιού που θεμελίωσεν η φροντίδα του Στάθη και της Παλμύρας Λάμψα θα μας ανοιχτούν, σαν τελευταία αγκαλιά, διά την αφανή πλέον προσωπικότητά μας.
Αρκετά χρόνια αργότερα ο γιός του Μίλτου Λιδωρίκη, ο Αλέκος Λιδωρίκης, με αφορμή τότε τα 100 χρόνια από την λειτουργία του ξενοδοχείου, καταγράφει με γλαφυρότητα και νοσταλγία σε τρείς συνέχειες στις «Εικόνες» στιγμές που έζησε και άκουσε για το ξενοδοχείο με τίτλο «Θρύλοι και ιστορία στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία». Γράφει μεταξύ άλλων «Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Αν μπούμε στα επιχειρηματικά , στα δαιδαλώδη παρασκήνια των πρώτων εξελίξεων, δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Ουσία: Ο Κέντρος έχει την πρωτοβουλία, στήνει την πρώτη – με σοβαρά υπόβαθρα – δουλειά, αλλά δεν έχει ιδέα από την τέχνη της! Χρειάζεται ο ιθύνων νους, για να μπορέσει να κατευθύνει – με γνώση και κάποια πείρα – το νεότευκτο καράβι που ξεκινάει για το μεγάλο πλου.. Ποιος είναι αυτός; Ως απομηχανής Θεός έρχεται ο Ευστάθιος Λάμψας, από το Παρίσι, όπου με βασιλική υποστήριξη είχε σταλεί στην γαλλική πρωτεύουσα για να ειδικευθεί εις την ξενοδοχειακή τέχνη […] Ο Λάμψας ήταν μυαλό συνθετικό, Πανέξυπνος δραστήριος, πολλά συγχρονισμένος για την εποχή του, ώθησε το τότε δειλό ακόμη, σχετικά μικρό ξενοδοχείο προς βήματα αναγνώρισης και αίγλης».
Η Μεγάλη Βρετανία σήμερα
Τα ξενοδοχεία Μεγάλη Βρετανία και King George, των οποίων την λειτουργική διεύθυνση έχει η Marriott International, Inc., είναι ιδιοκτησία της Εταιρείας Ελληνικών Ξενοδοχείων ΛΑΜΨΑ ΑΕ, συμφερόντων του ομίλου Λασκαρίδη. Η Marriott International, Inc είναι η μεγαλύτερη εταιρεία ξενοδοχείων στον κόσμο, με έδρα τις ΗΠΑ, με 8,700 ξενοδοχεία και περισσότερες από 30 αλυσίδες σε 139 χώρες, της ιδιοκτησίας ή της διαχείρισής της. Η Marriott αποτελεί μια από τις κορυφαίες πολυεθνικές εταιρείες διαχείρισης και franchise ξενοδοχείων και τουριστικών θέρετρων.
Φωτογραφία: Αρχείο Αλ. Λιδωρίκη
