«Άρκοντες αφικράστε μου της Δέσποινας τον θρήνον, πώς κλαίει τον μονογενή εις τον Σταυρόν εκείνον.
Αδέ μαντάτο σκοτεινόν και μέρα λυπημένη που ήρτε σήμερον σ’ εμέ, την πολοπικραμένη.
Που πιάσαν τον Υιούλην μου κι έμεινα ορφανεμένη κι ο κόσμος κλαίει ουρανέ κι η γη σκοτεινασμένη.
Ο ήλιος εσκοτίστηκεν κι όλον το φως εχάθη και το φεγγάριν τ’ ουρανού κατά πολλά επικράνθη.
Όρη αναστενάξετε και πέτρες ραϊστείτε και ποταμοί στραγγίσετε και δένδρα μαραθείτε».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Σμιλεμένο από τον χρόνο, αυτό το μεσαιωνικό Καταλόι (Μοιρολόι) των γυναικών, έρχεται να μας συμφιλιώσει με ένα άκουσμα που δεν συμπεριλαμβάνεται πια στο ανθολόγιο ακουσμάτων των σημερινών ανθρώπων. Εύρημα γλωσσικό, ομοιοκατάληκτο, με τις λέξεις στρογγυλεμένες σαν λαξευμένες με τέχνη πέτρες. Τον «Υιούλη μου» αναφέρει με σπαραγμό η Μάνα, όχι τον γιόκα μου, όχι το παιδί μου, όχι το σπλάχνο μου, αλλά τον Υιούλη μου, εκλαϊκευμένα λόγιο, απίστευτα τρυφερό , σε έναν μουσικό ρυθμό, μονοφωνικό, που παραπέμπει στα αρχέγονα φωνητικά δημιουργήματα των ανθρώπων σε αυτήν την ταραγμένη γωνιά του Κόσμου. Το μοιρολόι είναι από την Κύπρο και η δομή της εκφοράς του μας πηγαίνει πολύ πίσω. Σε μία εποχή  τόσο γνώριμη ως προς την κληροδοτημένη εσωτερικότητα του ακούσματος (κάτι σαν γονιδιακή πληροφορία) αλλά  και τόσο μακρινή ταυτόχρονα. Μας πηγαίνει πίσω στα προχριστιανικά χρόνια, όταν η μουσικότητα της γλώσσας ήταν τόσο περισσότερο  αυθεντικότερη. Αυτό το «Άρκοντες αφικράστε μου της Δέσποινας τον θρήνον» είναι ομολογουμένως πολύ οδυνηρό να το ακούς σήμερον γνωρίζοντας πώς αυτός ο ήχος έχει κλειστεί αεροστεγώς, σε μία σφραγισμένη  χρονοθυρίδα, σαν μουσειακό εύρημα.

Και βεβαίως αυτή η φωνή. Η δωρική. Η απέριττη. Η μεστή. Η πανάρχαια. Αυτή η σκληράδα του ήχου της Δόμνας Σαμίου που πελεκίζει τα φωνήεντα και τα αναστυλώνει σε έναν πειθαρχημένο σπαρτιάτικο ρυθμό.

Αν κλείσεις τα μάτια του και απελευθερώσεις το μυαλό σου είναι λες και ακούς κάποιον μοναχικό γέροντα να ντοπιολαλεί τραγουδιστά στην ορεινή Σαρδηνία και να τον σιγοντάρει ένας συνομήλικος του αλλά και  σε κάποια βουνοκορφή των Λευκών Ορέων στην Κρήτη, είτε σε κάποια γκρέμια στα απάτητα βουνά της Κορσικής. Το μοιρολόγια σε αυτήν τη βασανισμένη Μεσόγειο, τα μοιρολόγια της Μάνας για τον χαμένο της το «Υιούλη» είτε αυτή είναι η Παναγιά είτε  ή κυρά Πολυξένη από τα οροπέδια της Καππαδοκίας, έχουν πάντα το ίδιο άκουσμα. Μπορεί να αλλάζουν φωνητικά οι λέξεις. Ο σπαραγμός είναι πάντα ο ίδιος.  Όπως και το νόημα. Είναι σαν την γεύση του αίματος. Είναι παντού η ίδια

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ακούστε την Δόμνα Σαμίου και ταξιδέψτε με την ψυχή σας πίσω  στον χρόνο σε μία ίδια ημέρα, σαν σήμερα,  Μεγάλη Παρασκευή.

Το Μοιρολόι της Παναγιάς (Κύπρος)

 

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

    

 

 

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης