Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 90 ετών ο Πετρολούκας Χαλκιάς, ο μεγάλος βιρτουόζος του κλαρίνου. Την είδηση έκαναν γνωστή συνάδελφοί του μέσω των social media μεταξύ των οποίων και ο Μάνος Αχαλινωτόπουλος ο οποίος έγραψε στο Facebook: «Kαλό ταξίδι γέροντά μου! Στο καλό ψυχούλα μου».
«Όλη η Ήπειρος και όλη η Ελλάδα μας σήμερα πενθεί», έγραψε στο Facebook o Γιάννης Καψάλης.
Ποιος ήταν ο Πετρολούκας Χαλκιάς
Ο Πετρολούκας Χαλκιάς γεννήθηκε το 1934 στο Δελβινάκι Ιωαννίνων και ασχολήθηκε με την τέχνη του κλαρίνου.
Ο Πετρολούκας Χαλκιάς άρχισε την ενασχόλησή του με το κλαρίνο στην ηλικία των 11 ετών, παρά την άρνηση του πατέρα του Περικλή, ο οποίος ήταν από τους καλύτερους μουσικούς, και μαθήτευσε δίπλα στον Φίλιππα Ρούντα (επονομαζόμενο «το καλύτερο κλαρίνο του Ζαγορίου»), με τη βοήθεια του οποίου έκανε και την πρώτη του δημόσια εμφάνιση στην ηλικία αυτή.
Έπειτα από το γεγονός αυτό πηγαίνει στην Αθήνα όπου παίζει μαζί με τον πατέρα του και κάνει και την πρώτη ραδιοφωνική του εμφάνιση. Το 1960 μεταναστεύει στην Αμερική όπου παραμένει 20 χρόνια και διαδίδει την παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας.
Oι εμφανίσεις στις ΗΠΑ
Τη δεκαετία του 1960, ακολουθώντας το μεταναστευτικό ρεύμα χιλιάδων Ελλήνων, ο Πετρολούκας Χαλκιάς βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί έζησε για δύο δεκαετίες, χωρίς ποτέ να αποκοπεί από την ελληνική μουσική παράδοση. Αντίθετα, η παραμονή του στις ΗΠΑ τον ανέδειξε σε πρεσβευτή της ηπειρώτικης μουσικής στην ομογένεια, σε φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής και σε Πανεπιστήμια.
Η παρουσία του στις ΗΠΑ υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική για τη διάδοση της ελληνικής δημοτικής μουσικής στην Αμερική, αλλά και για τη δημιουργία ενός νέου ακροατηρίου που γνώρισε και αγάπησε τον πλούτο του ηπειρώτικου ήχου μέσα από τις ερμηνείες του Χαλκιά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος είχε την ευκαιρία να παίξει ακόμη και στον Λευκό Οίκο, σε μια στιγμή συμβολικής αναγνώρισης της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς.
Η επιστροφή στην Ελλάδα και η καταξίωση
Το 1979 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του την εμπειρία και τη γνώση που αποκόμισε στο εξωτερικό. Σύντομα οι ηχογραφήσεις του κέρδισαν κοινό και κριτικούς. Με δίσκους όπως το «Μοιρολόγια και γυρίσματα» και το «Δρόμοι της ψυχής», ο Πετρολούκας Χαλκιάς έφερε την ηπειρώτικη μουσική στο επίκεντρο της ελληνικής δισκογραφίας, την εποχή που η παραδοσιακή μουσική διεκδικούσε ξανά τη θέση που της άξιζε στη δημόσια σφαίρα.
Μεγάλος δάσκαλος των νεότερων γενεών
Εκτός από δεξιοτέχνης, ο Πετρολούκας Χαλκιάς υπήρξε και μεγάλος δάσκαλος. Δίδαξε δεκάδες νεότερους μουσικούς, μεταφέροντας όχι μόνο την τεχνική, αλλά και τη φιλοσοφία της ηπειρώτικης μουσικής, που βασίζεται στη λιτότητα, τη συγκίνηση και το βίωμα. Ανάμεσα στους μαθητές του ξεχωρίζουν σημερινοί κλαρινετίστες, λαουτιέρηδες και τραγουδιστές που συνεχίζουν την παράδοση με σεβασμό και αυθεντικότητα.
Ο ίδιος θεωρούσε πάντα πως το κλαρίνο είναι «φωνή της ψυχής». «Δεν παίζεις κλαρίνο, μιλάς με το κλαρίνο», έλεγε χαρακτηριστικά, θέλοντας να δείξει ότι το όργανο δεν είναι απλώς ένα τεχνικό μέσο, αλλά προέκταση του εσωτερικού κόσμου του μουσικού.
Η μουσική του χαρακτηρίζεται από τον σεβασμό στο ύφος και τη λιτότητα της ηπειρώτικης παράδοσης, συνδυασμένα με μια μοναδική εκφραστικότητα που απογείωνε κάθε μοιρολόγι, κάθε σκάρο, κάθε πανηγυριώτικο σκοπό. Το παίξιμό του δεν ήταν μόνο τεχνικά άρτιο, αλλά βαθιά βιωματικό, βγαλμένο μέσα από τον ίδιο τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη για την απώλεια του Πέτρο-Λούκα Χαλκιά
«Με βαθιά συγκίνηση και θλίψη αποχαιρετούμε τον Πέτρο-Λούκα Χαλκιά, τον κορυφαίο εκφραστή της ηπειρώτικης παραδοσιακής μουσικής, τον αξεπέραστο κλαρινίστα, τον δεξιοτέχνη ερμηνευτή που, με τη μουσική του, μύησε τους Έλληνες και τον κόσμο στη ζωντανή φωνή της παράδοσής μας. Η απώλειά του δεν είναι απλώς η απώλεια ενός μεγάλου μουσικού, αλλά ενός πιστού φύλακα της μουσικής κληρονομιάς μας και της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Αφήνει πίσω του ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην παραδοσιακή μουσική και στην καρδιά της Ηπείρου.
Γεννημένος το 1934, στο Δελβινάκι Ιωαννίνων, ο Πέτρος-Λούκας Χαλκιάς μεγάλωσε σε μια οικογένεια με βαθιές ρίζες στη μουσική παράδοση της Ηπείρου. Το κλαρίνο εξέφραζε την ψυχή του και από παιδί, ξεχώρισε για τη μοναδική του δεξιοτεχνία και τον αξεπέραστο ήχο του. Δεν περιορίστηκε στην εκτέλεση της παραδοσιακής μουσικής αλλά την ανανέωσε, την εμπλούτισε, κάνοντας την να μιλά στην καρδιά του ακροατηρίου του.
Υπήρξε, δικαίως, ο «πατριάρχης» του κλαρίνου, τίτλος που του αποδόθηκε για την αδιαμφισβήτητη δεξιοτεχνική κυριαρχία του. Δωρικός ερμηνευτής, σεμνός και προσηνής, αταλάντευτα αφοσιωμένος στην τέχνη του και πάντοτε αρωγός και πολύτιμος δάσκαλος των νεότερων καλλιτεχνών. Η παραδοσιακή μουσική μας δεν θα είναι πια ποτέ η ίδια χωρίς την εμβληματική του παρουσία. Ωστόσο, η εξέχουσα προσφορά του θα μείνει ζωντανή, να μας συγκινεί, να μας διδάσκει, να μας ενώνει. Η Ελλάδα, ιδιαίτερα η Ήπειρος, τον αποχαιρετούν με θλίψη και υπερηφάνεια. Στην οικογένειά του, τους πολλούς μαθητές του και τους αμέτρητους φίλους του απευθύνω τα ειλικρινέστατα συλλυπητήρια μου».
Μήνυμα του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα : «Ο Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς έφυγε από τη ζωή, αλλά δεν σίγησε, ούτε θα σιγήσει»
«Ο Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς έφυγε από τη ζωή, αλλά δεν σίγησε ούτε θα σιγήσει. Το σπουδαίο έργο του και τα ακούσματά του, θα συντροφεύουν και θα συγκινούν βαθιά, για πάντα, τους φίλους του δημοτικού μας τραγουδιού», δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας αναφερόμενος στην απώλεια του μεγάλου δεξιοτέχνη του κλαρίνου Πέτρου- Λούκα Χαλκιά, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών.
Ειδικότερα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στη συλλυπητήρια δήλωσή του ανέφερε: «Απεβίωσε σήμερα ο θρύλος της δημοτικής μας μουσικής και ιδιαίτερα της ηπειρωτικής, Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς, πλήρης ημερών. Στις συνειδήσεις όλων των Ελλήνων είναι ο κορυφαίος εκπρόσωπος του δημοτικού μας τραγουδιού, που το μετέφερε, κερδίζοντας το θαυμασμό, ήδη από τα 11 του χρόνια, ως τα πέρατα του κόσμου.
Στους οικείους του εκφράζω τα πλέον θερμά μου συλλυπητήρια».
Δισκογραφία
Μοιρολόγια και γυρίσματα
Χοροί και τραγούδια της Ηπείρου
Σκοποί και τραγούδια της Ηπείρου
Με κέντημα δικό του
Δρόμοι της ψυχής
Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς και Κομπανία
Αναμνήσεις της Ηπείρου
Αυτή είναι η Ήπειρος
Μία από τις πρόσφατες και σημαντικές συνεργασίες του είναι η σειρά δίσκων και συναυλιών με διακεκριμένους Ινδούς μουσικούς.
Τιμητικές διακρίσεις
Στις 31 Μαΐου 2009 έγινε εργαστήριο-αφιέρωμα στον Πετρολούκα Χαλκιά από το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
