«Αγαπητέ δήμαρχε της Θεσσαλονίκης… Σας γράφω με σεβασμό για να σας ζητήσω βοήθεια στην απόκτηση της ληξιαρχικής πράξης γέννησης της γιαγιάς μου που γεννήθηκε περίπου το 1918 (+/- 5 χρόνια) στη Θεσσαλονίκη, στην Ελλάδα. Ο σκοπός αυτού του αιτήματος είναι να συμβάλω στη συγκέντρωση της οικογενειακής ιστορίας μας και πιστεύω ότι η πρόσβαση στα στοιχεία γέννησης της γιαγιάς μου θα εμπλούτιζε σημαντικά την κατανόηση της κληρονομιάς μας».
Η παραπάνω επιστολή, γραμμένη από Ισραηλινή και απευθυνόμενη προς τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Στέλιο Αγγελούδη, είναι μόλις ένα από τα αρκετά ηλεκτρονικά αιτήματα που λαμβάνουν οι υπηρεσίες του κεντρικού δήμου. Πολίτες από όλο τον κόσμο ψάχνουν να δουν «από πού κρατάει η σκούφια τους» και αναζητούν πληροφορίες για τους προγόνους τους, οι οποίοι έναν αιώνα πριν έμεναν σε κάποια γειτονιά της Θεσσαλονίκης.
Τα περισσότερα από τα αιτήματα που φτάνουν στο δημαρχείο έχουν ως αφετηρία το Ισραήλ, λόγω της πολυπολιτισμικότητας και της εβραϊκής ιστορίας της πόλης. Ωστόσο, αρκετοί απόγονοι παλιών κατοίκων της Θεσσαλονίκης έχουν «διασκορπιστεί» σε όλα τα μέρη του κόσμου. Έτσι, στο δημαρχιακό μέγαρο καταφθάνουν επιστολές και e-mails από τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, την Ισπανία κ.α.
«Από την καταχώρηση ενός γεγονότος, πριν από 100 χρόνια, στο Ληξιαρχείο της Θεσσαλονίκης προκύπτουν σοβαρές πληροφορίες πρώτιστα για τους συγγενείς και μετά για τους ιστορικούς προκειμένου να συγγραφούν βιβλία. Κυρίως, όμως, για να αποκτήσουν τα εγγόνια ή τα δισέγγονα την ελληνική υπηκοότητα που είχαν οι πρόγονοί τους ή για να συγκεντρώσουν χρήσιμες και άκρως σημαντικές πληροφορίες, για το γενεαλογικό τους δέντρο και τους δικούς τους ανθρώπους», επισήμανε, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο αντιδήμαρχος Επιχειρηματικότητας και Εξυπηρέτησης των Πολιτών, Παντελής Καζαντζίδης.
Το αρχείο ξεκινά από το 1914 – Τα 110 χρόνια ιστορίας
Το Ληξιαρχείο της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε τη λειτουργία του μετά την απελευθέρωση της πόλης και πιο συγκεκριμένα το 1914. Τα πρώτα χρόνια, ωστόσο, δεν καταχωρούνταν όλα τα ληξιαρχικά γεγονότα είτε γιατί οι πολίτες δεν το γνώριζαν, είτε γιατί αμελούσαν να καταχωρήσουν κάποιο ληξιαρχιακό γεγονός.
Υπήρχαν δε και περιπτώσεις, όπου οι γονείς δήλωναν μόνο τις γεννήσεις των αρρένων… Αυτό είχε ως συνέπεια πολλοί μπαμπάδες να καταχωρούν τις γεννήσεις των κοριτσιών τους μεταγενέστερα και κατόπιν έκδοσης δικαστικών αποφάσεων, κάτι που γίνονταν συνήθως από τους ισραηλίτες.
Στο Ληξιαρχείο του Δήμου Θεσσαλονίκης υπάρχει σήμερα ένα τεράστιο αρχείο ληξιαρχικών γεγονότων, από όπου μπορούν να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες τόσο οι απόγονοι των καταχωρημένων, όσο και οι ιστορικοί ερευνητές. Πρόκειται για σημαντικές πληροφορίες που αφορούν τους γονείς των προγόνων τους, τους τόπους κατοικίας, τα επαγγέλματα που ασκούσαν, το βιοτικό τους επίπεδο ακόμη και τις αιτίες θανάτου οι οποίες αναγράφονταν στη ληξιαρχική πράξη.
Δεκάδες τα αιτήματα πολιτών που θέλουν να συμπληρώσουν το γενεαλογικό τους δέντρο
Ετησίως το Ληξιαρχείο του δήμου Θεσσαλονίκης δέχεται περίπου 70 ηλεκτρονικά αιτήματα πολιτών, που αναζητούν τις ρίζες τους, με τους εργαζόμενους του δήμου να «σκαλίζουν» για μέρες τα ιστορικά αρχεία αναζητώντας τις πολυπόθητες πληροφορίες.
Οι ενδιαφερόμενοι ψάχνουν ληξιαρχικές πράξεις των προγόνων τους, γεννήσεων, γάμων ή και θανάτων, στέλνοντας πολλές φορές σχεδιαγράμματα των γενεαλογικών τους δέντρων ή φωτοαντίγραφα των διαβατηρίων των προγιαγιάδων και των προπαππούδων τους.
Άλλοι επιλέγουν να απευθυνθούν στις αντίστοιχες ελληνικές προξενικές αρχές της χώρας τους προκειμένου να αιτηθούν τη χορήγηση ληξιαρχικών πράξεων των προγόνων τους.
Είναι ενδεικτικό πως μόνο μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2024, η υπηρεσία δέχτηκε είκοσι αιτήματα μέσω ηλεκτρονικών ταχυδρομείων και άλλα 30 αιτήματα από ελληνικά προξενεία για εξεύρεση ληξιαρχικών πράξεων. Κάποιοι, μάλιστα, από τη στιγμή που λάβουν μια πρώτη απάντηση από τον δήμο, επανέρχονται με νέο αίτημα αναζητώντας επιπλέον πληροφορίες.
«Απαιτείται μεγάλη προσήλωση από τους εργαζόμενους του Ληξιαρχείου του δήμου Θεσσαλονίκης και αφιερώνονται αρκετές ώρες στην αναζήτηση των συγκεκριμένων πληροφοριών. Είναι μία πολύ σημαντική εργασία που γίνεται στα αρχεία από τους υπαλλήλους μας. Μέσα από όλα αυτά τα έγγραφα φαίνεται ξεκάθαρα η μακρά ιστορία της πόλης. Και σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη ικανοποίηση για όλους, όταν εντοπίζεται και αποστέλλεται στους ενδιαφερόμενους η πολυπόθητη ληξιαρχική πράξη που μας ζητήθηκε ως υπηρεσία», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καζαντζίδης.
