Οι ηλικιωμένοι που ζουν σε οίκους ευγηρίας βιώνουν περιορισμούς στην έκφραση της σεξουαλικότητας τους εξαιτίας της έλλειψης των σχετικών πολιτικών, καθώς και των δράσεων του προσωπικού και της διεύθυνσης των εν λόγω ιδρυμάτων. Πρόκειται για τα ευρήματα μια μελέτης που διεξήχθη στο Ινστιτούτο Γεροντολογίας του Georgia State University.
Παρόλο που τα ιδρύματα αυτά δίνουν έμφαση στη ανεξαρτησία και την αυτονομία των ηλικιωμένων, οι έρευνες βρήκαν ότι τόσο το προσωπικό όσο και οι διευθυντές λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούν ένα περιβάλλον επιτήρησης. Τα ευρήματα που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο Journals of Gerontology: Social Sciences, δείχνουν ότι στα ιδρύματα αυτά υπάρχει μια σύγκρουση ανάμεσα στην αυτονομία και την προστασία των τροφίμων αναφορικά με τη σεξουαλική τους ελευθερία.
Σχεδόν ένα εκατομμύριο αμερικανοί ζουν σε οίκους ευγηρίας, ένας αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί καθώς το προσδόκιμο ζωής μεγαλώνει. Οι ρυθμίσεις λειτουργίας των ιδρυμάτων αυτών ποικίλουν, άλλα σε γενικές γραμμές ο σκοπός τους είναι η παροχή ενός σπιτικού περιβάλλοντος που δίνει έμφαση στην προσωπική επιλογή, την αυτονομία, την ιδιωτικότητα άλλα και τον έλεγχο. Παρά τη φιλοσοφία αυτή, η αυτονομία των ηλικιωμένων που ζουν σε αυτά συχνά περιορίζεται με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι επιλογές τους σχετικά με την ανάπτυξη οικειότητας και σεξουαλικής έκφρασης.
Η σεξουαλική δραστηριότητα δε μειώνεται απαραίτητα καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν σε ηλικία. Η συχνότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας είναι συνήθως χαμηλότερη σε σύγκριση με τους νεότερους, άλλα η πλειοψηφία των ηλικιωμένων διατηρεί το ενδιαφέρον για την οικειότητα και τη σεξουαλική συμπεριφορά. Παράλληλα, η διατήρηση σεξουαλικών σχέσεων στις μεγαλύτερες ηλικίες, η οποία έχει συνδεθεί με ψυχική και σωματική ευεξία, απαιτεί αυτονομία στη λήψη αποφάσεων.
Ενώ οι οίκοι ευγηρίας έχουν κανόνες, λείπουν οι συστηματικές πολιτικές που μπορούν να ρυθμίσουν αποτελεσματικά τη σεξουαλική συμπεριφορά των τροφίμων. Οι τρόφιμοι έχουν διάφορα δικαιώματα άλλα δεν είναι ξεκάθαρο το δικαίωμα τους στη σεξουαλικότητα.. Οι εργαζόμενοι έχουν σίγουρα μεγάλη ευθύνη για την υγεία και την ευεξία των τροφίμων άλλα αυτό δε σημαίνει ότι μπορούν να αρνούνται στα άτομα το δικαίωμα της επιλογής. Εάν υπήρχε η σχετική πολιτική, θα μπορούσαν να έχουν ενημερωθεί οι οικογένειες εκ των προτέρων και το σχετικό ζήτημα θα διαχειρίζονταν άμεσα και αποτελεσματικά. Όταν όμως η πολιτική αυτή απουσιάζει, κάθε περίπτωση εξετάζεται διαφορετικά χωρίς να υπάρχει ένας ενδεδειγμένος τρόπος διαχείρισης.
Η συλλογή των δεδομένων έγινε σε έξι οίκους ευγηρίας στη ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Ατλάντα, οι οποίοι διέφεραν ως προς το μέγεθος, την τοποθεσία, το κόστος, τον τύπο ιδιοκτησίας καθώς και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των τροφίμων. Η διαδικασία της συλλογής περιλάμβανε την παρατήρηση των συμμετεχόντων καθώς και τη διεξαγωγή ημιδομημένων συνεντεύξεων με τους διευθυντές , το προσωπικό, τους τροφίμους κα τις οικογένειες τους.
Η μελέτη αποκάλυψε ότι τόσο τα προσωπικό όσο και η διεύθυνση επιβεβαίωσαν το δικαίωμα των τροφίμων στη σεξουαλικότητα άλλα προέβαλαν δικαιολογίες για εξαιρέσεις, καθώς και για την αναγκαιότητα στρατηγικών επιτήρησης που αποθάρρυνε της σεξουαλική συμπεριφορά. Παράλληλα, δόθηκαν διάφοροι γενικοί και αλληλεπικαλυπτόμενοι λόγοι για τους οποίους οι τρόφιμοι κρατούνταν σε απόσταση ο ένας από τον άλλον. Η έμφαση δινόταν στη διατήρηση της υγείας και στην ασφάλεια σε βάρος των άλλων ανησυχιών των τροφίμων.
Πολύ σημαντικό ρολό επίσης βρέθηκε να παίζει και η οικογένεια του ηλικιωμένου. Συνήθως η οικογένεια είναι αυτή που επιλεγεί τον οίκο ευγηρίας και διαθέτει τις οικονομικές υποχρεώσεις, παρέχει εθελοντική εργασία στο ίδρυμα, μεταφέρει τον ηλικιωμένο σε ραντεβού με ιατρό. Πολύ συχνά τα μέλη της οικογενείας είναι ιδιαίτερα προστατευτικά με τον ηλικιωμένο και σύμφωνα με τους εργαζόμενους στους οίκους ευγηρίας δε νιώθουν άνετα με το ενδεχόμενο σύναψης νέων σεξουαλικών σχέσεων.
Τέλος, το προσωπικό και η διεύθυνση των ιδρυμάτων εξέφρασαν την ανησυχία τους σχετικά με τη δυνατότητα συναίνεσης και το ενδεχόμενο γνωστικής δυσλειτουργίας. Πάνω από τα 2/3 των τροφίμων έχουν ένα βαθμό γνωστικής δυσλειτουργίας που μπορεί να κυμαίνεται από συμπτώματα ήπιας μορφής έως τη νόσο του Alzheimer ή άλλες μορφές άνοιας. Οι εργαζόμενοι δήλωσαν ότι ένιωθαν υπεύθυνοι για την προστασία των ηλικιωμένων από την πιθανότητα σεξουαλικής κακοποίησης ακόμα και σε περίπτωση που δεν υπήρχε επίσημη διάγνωση άνοιας.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
