Το φύλο θεωρείται από τους περισσοτέρους ως ένα σταθερό χαρακτηριστικό. Γεννιέται δηλαδή κάνεις άρρεν ή θήλυ και παραμένει έτσι έως το τέλος της ζωής του.
Το φύλο συνήθως καθορίζεται μέσα από τις ανατομικές διάφορες και είναι αλήθεια ότι η ανάπτυξή του ξεκινά ήδη από τη σύλληψη. Κάθε κύτταρο του σώματος έχει 46 χρωμοσώματα. Το ωάριο της γυναίκας και το σπερματοζωάριο του άνδρα έχουν από 23. Η σύζευξη των δύο κυττάρων κατά τη διάρκεια της σύλληψης έχει σαν αποτέλεσμα το νέο κύτταρο να έχει 22 ζεύγη ομολόγων χρωμοσωμάτων και ένα 23ο ζεύγος με τα χρωμοσώματα του φύλου. Εάν αυτό είναι ΧΧ θα γεννηθεί κορίτσι, ενώ εάν είναι ΧΥ αγόρι.
Στην πραγματικότητα όμως η έννοια του φύλου δεν εξαντλείται εδώ. Πρόκειται μόνο για τον λεγόμενο γονότυπο του φύλου, σημασία όμως για την έκφραση του φύλου από το άτομο έχει και το περιβάλλον. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί ότι σε κάποια ζώα το φύλο καθορίζεται ολοκληρωτικά από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και όχι από την βιολογία. Για παράδειγμα οι αλιγάτορες, οι χελώνες και κάποιες σαύρες δεν έχουν καθόλου φυλετικά χρωμοσώματα και το φύλο καθορίζεται από τη θερμοκρασία της φωλιάς κατά την εκκόλαψή τους. Επίσης κάποια τροπικά ψαριά μπορούν να αλλάξουν φύλλο εάν οι περιβαλλοντικές ανάγκες το επιτάσσουν.
Είναι αλήθεια ότι τις περισσότερες φορές το βιολογικό φύλο συνάδει με την ανάληψη της ταυτότητας του φύλου από το άτομο, αλλά αυτό δε συμβαίνει πάντα. Ταυτόχρονα η γραμμή ανάμεσα στο βιολογικό φύλο και την ταυτότητα φύλου είναι όλο και πιο θολή στο βαθμό που πολλά άτομα πια αυτοχαρακτηρίζονται ως διεμφυλικά ή ως άτομα που υιοθετούν μια ταυτότητα φύλου που δε συνάδει με το ανατομικό τους φύλο. Για κάποια άτομα, μάλιστα, το φύλο δεν εμπίπτει στο δυαδικό σύστημα αρσενικό- θηλυκό, αλλά εντοπίζεται σε ένα φάσμα που επεκτείνεται από το άρρεν στο θήλυ.
Φαίνεται λοιπόν ότι το φύλο δεν αποτελεί ένα τόσο σταθερό και πάγιο χαρακτηριστικό. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίληψη του φύλου από τα παιδιά η οποία αρχικά είναι ρευστή και καθυστερεί αρκετά να εμφανίσει τη σταθερότητα που συναντάται στους ενήλικες. Πριν από την ηλικία των 5 τα παιδιά συνήθως δεν αποδίδουν στο φύλο στοιχεία σταθερότητας. Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας, για παράδειγμα, μπορεί να ρωτήσει τη δασκάλα του εάν ήταν αγόρι ή κορίτσι όταν ήταν μικρή, καθώς επίσης ένα αγόρι αυτής της ηλικίας μπορεί να λέει ότι όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει μαμά. Η έρευνα υποστηρίζει επίσης αυτή την πρώιμη ρευστότητα στην αντίληψη του φύλου. Σε μια γνωστή μελέτη, δοθήκαν σε παιδιά προσχολικής ηλικίας 3 φωτογραφίες νηπίων. Στην πρώτη τα νήπια ήταν γυμνά, στη δεύτερη ήταν ντυμένα με τα τυπικά ρούχα του φύλου τους και στην τρίτη με τα τυπικά ρούχα του αντίθετου φύλου. Τα περισσότερα παιδιά θεώρησαν ότι ένα αγόρι που αποφασίζει να ντυθεί σαν κορίτσι είναι πλέον κορίτσι. Για να κατανοήσουν τα παιδιά ότι η αλλαγή ρούχων δεν αλλάζει το φύλο πρέπει να έχουν πρώτα κατανοήσει ότι τα αγόρια έχουν πέος και τα κορίτσια κόλπο και ότι αυτό είναι κάτι που δεν αλλάζει.
Αυτό συνήθως συμβαίνει μετά την ηλικία των 5. Τότε συνήθως τα παιδιά κατανοούν ότι μια αλλαγή στο ντύσιμο και το στυλ των μαλλιών δεν στοιχειοθετεί και μια άλλη στο φύλο. Από τη στιγμή που το παιδί αρχίσει να αντιλαμβάνεται το φύλο του ως σταθερό χαρακτηριστικό αρχίζει επίσης να το ενσωματώνει στην ταυτότητα του.
Σε αυτή την ηλικία αναζητούν την παρέα ατόμων του ιδίου φύλου και επιθυμούν να αντλήσουν πληροφορίες σχετικά με το ρολό του φύλου τους, ενώ παράλληλα συχνά είναι αρκετά αυστηρά με τη συμμόρφωση στα στερεότυπα του φύλου. Τα αγόρια λοιπόν παίζουν με αγόρια παιχνίδια που είναι καταλληλά για αγόρια και τα κορίτσια παίζουν με κορίτσια παιχνίδια που είναι κατάλληλα για κορίτσια.
Λίγα χρόνια μετά, στις ηλικίες 7-10, τα παιδιά είναι πιο χαλαρά στην υιοθέτηση αμιγώς αγορίστικων ή κοριτσίστικων συμπεριφορών. Εδώ μπορεί κάποια αγόρια να παραδεχτούν ότι κάποια παιχνίδια κοριτσιών τους αρέσουν και τα κορίτσια να αρχίσουν να παίζουν μαζί με τα αγόρια.
Καθώς τα διεμφυλικά άτομα φέρνουν στο προσκήνιο το γεγονός ότι ακομα κι αν τα χρωμοσώματα καθορίζουν το ανατομικό φύλο δεν μπορούν από μονά τους να καθορίσουν και την ταυτότητα φύλου του ατόμου, η ερευνητική εργασία με τα παιδιά επιβεβαιώνει ότι αυτή την ασυνέπεια μεταξύ ανατομικού φύλου και ταυτότητας φύλου τα παιδιά τη γνωρίζουν από πολύ νωρίς. Με αυτή την έννοια η ανάληψη της ταυτότητας φύλου είναι μια υποκειμενική επιλογή που γίνεται μέσα από την αλληλεπίδραση του ανατομικού φύλου και του περιβάλλοντος του παιδιού καθώς αυτό αναπτύσσεται ψυχοσεξουαλικά.
