Ένα πειραματικό μοντέλο στο οποίο συμμετείχαν δροσόφιλες (ή μυγάκια των φρούτων) ανέδειξε ένα αρκετά ενδιαφέρον μοτίβο συμπεριφοράς. Όταν οι θηλυκές απέρριπταν το ερωτικό κάλεσμα των αρσενικών, οι δεύτερες κατανάλωναν υπερβολική ποσότητα αλκοόλ, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που κατανάλωναν οι αρσενικές δροσόφιλες που είχαν ικανοποιηθεί σεξουαλικά.
Η έρευνα στις μύγες του είδους Drosophila melanogaster στοχεύει στην κατανόηση της γενετικής βάσης των ανθρώπινων εξαρτήσεων από ουσίες όπως το αλκοόλ και η νικοτίνη. Οι υπό μελέτη δροσόφιλες έχουν την ιδιότητα να καταναλώνουν τροφές που περιέχουν αλκοόλ, ακόμη κι αν δεν τους αρέσει η γεύση τους, μέχρι το σημείο μέθης.
Πρόσφατα, μια ερευνητική ομάδα από την Καλιφόρνια, ανακάλυψε ότι ένα πολύ μικρό μόριο στον εγκέφαλο της μύγας που ονομάζεται νευροπεπτίδιο F, ελέγχει τη συμπεριφορά της, με αποτέλεσμα, όταν τροποποιούνται τα επίπεδα του νευροπεπτιδίου, να τροποποιείται και αυτή.
Είναι πολύ πιθανό αυτή η ανακάλυψη να διαφωτίσει τόσο τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που ενεργοποιούν το κύκλωμα της ανταμοιβής μετά την κοινωνική αλληλεπίδραση στα ζώα όσο και αυτούς που σχετίζονται με τις ανθρώπινες εξαρτήσεις.
Παρόμοια λειτουργία στον άνθρωπο έχει το νευροπεπτίδιο Y, το οποίο είναι επίσης πιθανό να συνδέεται με συμπεριφορές κατάχρησης αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών. Η αλλαγή των επιπέδων του νευροπεπτιδίου Υ στους ανθρώπους μπορεί παράλληλα να αλλάξει τη συμπεριφορά της εξάρτησης.
Αν το συγκεκριμένο νευροπεπτίδιο, μάλιστα, αποδειχθεί ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην ψυχική κατάσταση και τη συμπεριφορά της κατάχρησης, ενδεχομένως η αντιμετώπιση των καταχρήσεων να γινόταν με αναστολείς των υποδοχέων του νευροπεπτιδίου Y. Παράλληλα, κλινικές δοκιμές διεξάγονται, ώστε να εξετάσουν αν η τροποποίηση του νευροπεπτιδίου μπορεί να ανακουφίσει από το άγχος, τις διαταραχές της διάθεσης και την παχυσαρκία.
Στο πείραμα με τις δροσόφιλες, οι ερευνητές τοποθέτησαν αρσενικές μύγες σε ένα δοχείο που περιείχε είτε παρθένες θηλυκές είτε θηλυκές που είχαν ήδη ζευγαρώσει. Οι θηλυκές δροσόφιλες που έχουν μόλις ζευγαρώσει χάνουν προσωρινά το σεξουαλικό τους ενδιαφέρον, εξαιτίας ενός πεπτιδίου που υπάρχει στο σπέρμα του αρσενικού, και απορρίπτουν το ερωτικό κάλεσμα του αρσενικού.
Οι αρσενικές μύγες που δέχθηκαν τη σεξουαλική απόρριψη σταμάτησαν από ένα σημείο και μετά να προσπαθούν να ζευγαρώσουν. Ακόμα και όταν τοποθετήθηκαν σε ένα δοχείο με παρθένες θηλυκές, το ενδιαφέρον τους για τη σεξουαλική πράξη ήταν πολύ υποτονικό.
Παράλληλα, όταν τους δόθηκαν δύο επιλογές τροφής, μία απλή και μία εμπλουτισμένη με 15% αλκοόλ, επέλεξαν τη δεύτερη σε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό από τις αρσενικές μύγες που είχαν ικανοποιηθεί σεξουαλικά. Ταυτόχρονα, η αλλαγή δεν ήταν μόνο εμφανής σε επίπεδο συμπεριφοράς, αλλά μπορούσε να προβλεφθεί και από τα επίπεδα του νευροπεπτιδίου F στον εγκέφαλό τους. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως το συγκεκριμένο νευροπεπτίδιο λειτουργεί σαν ένας διακόπτης στον εγκέφαλο που μεταφράζει το επίπεδο ανταμοιβής στον εγκέφαλο σε συμπεριφορά αναζήτησης της ανταμοιβής.
Η ερευνητική ομάδα υπέθεσε ότι υπάρχει κάποιος μηχανισμός στον εγκέφαλο, ο οποίος συνδέει κοινωνικές εμπειρίες, όπως είναι για παράδειγμα η σεξουαλική απόρριψη με ψυχολογικές καταστάσεις όπως είναι η κατάθλιψη, ο οποίος σχετίζεται με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Αποφάσισαν, λοιπόν, να εξετάσουν αν οι δροσόφιλες που βίωσαν σεξουαλική απόρριψη ήταν πιο επιρρεπείς στην κατανάλωση αλκοόλ.
Η κατανάλωση αλκοόλ μέχρι το σημείο της μέθης είναι φυσιολογική για τις δροσόφιλες. Όταν όμως τα επίπεδα του νευροπετιδίου F τροποποιούνται, τροποποιείται και η συμπεριφορά εξαιτίας της σεξουαλικής συνεύρεσης. Η καλύτερη διατύπωση του πειραματικού ευρήματος, λοιπόν, δεν είναι ότι οι μύγες που δεν έκαναν σεξ κατανάλωσαν περισσότερο αλκοόλ, αλλά ότι οι μύγες που είχαν σεξουαλική επαφή κατανάλωσαν λιγότερο αλκοόλ.
Οι δροσόφιλες που είχαν πρόσφατα βιώσει σεξουαλική ικανοποίηση είχαν υψηλά επίπεδα νευροπεπτιδίου F στον εγκέφαλό τους και ήταν λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν άλλες εμπειρίες ανταμοιβής, με αποτέλεσμα να καταναλώνουν λιγότερο αλκοόλ. Αντίθετα, οι δροσόφιλες που είχαν απορριφθεί είχαν χαμηλότερα επίπεδα νευροπεπτιδίου F στον εγκέφαλό τους και προχώρησαν σε εναλλακτικούς τρόπους ανταμοιβής, όπως είναι η κατανάλωση αλκοόλ, μέχρι το σημείο της μέθης.
Τα ίδια αποτελέσματα παρατήρησαν οι επιστήμονες και έπειτα από γενετική τροποποίηση των επιπέδων του νευροπεπτιδίου F στους εγκεφάλους των μυγών.
Η μελέτη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων στους ανθρώπους, αν και η μεγάλη πολυπλοκότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την ανεύρεση νέων θεραπειών.
Σχετικά με το νευροπεπτίδιο Y, την ανθρώπινη εκδοχή του νευροπεπτιδίου F, οι επιστήμονες ήδη γνωρίζουν ότι τα επίπεδά του είναι μειωμένα σε άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη και μετατραυματική διαταραχή του στρες, καταστάσεις που έχουν βρεθεί να σχετίζονται με την κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών.
Πηγή: medicalnewstoday
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Θ. Παλλαντζάς,
Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος,
συνεργάτης του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών,
www.andrologia.gr
