Η γυναικεία γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί από επιλογές που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής. Σε πολλές περιπτώσεις λοιπόν, κάποιες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της αναπαραγωγικής υγείας της γυναίκας.
Οι γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, άλλωστε, συχνά αναρωτιούνται σχετικά με τη γονιμότητά τους και το τι μπορούν να κάνουν για να την ενισχύσουν. Κάποιοι παράγοντες που σχετίζονται με τη γονιμότητα δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν από την ίδια τη γυναίκα, όπως είναι για παράδειγμα η ύπαρξη κάποιων ιατρικών προβλημάτων που μπορεί να επηρεάσουν την αναπαραγωγική υγεία. Οι επιλογές του τρόπου ζωής, όμως, μπορούν να τροποποιηθούν, εάν και όποτε αυτή το αποφασίσει.
Τι χρειάζεται όμως να γνωρίζει μια γυναίκα έτσι ώστε να προαγάγει και να προστατέψει την αναπαραγωγική της υγεία;
Κατ’ αρχάς, ο όρος γυναικεία γονιμότητα αναφέρεται στην ικανότητα της γυναίκας να συλλάβει. Ένα ζευγάρι μπορεί να αρχίσει να ανησυχεί για τη γονιμότητα εάν δεν καταφέρει να συλλάβει έπειτα από έναν χρόνο συχνών κι ελεύθερων σεξουαλικών επαφών. Εάν η γυναίκα είναι πάνω από 35, τότε μπορεί να απευθυνθεί στον ειδικό ύστερα από 6 μήνες προσπαθειών χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Τι προκαλεί όμως προβλήματα στη γυναικεία γονιμότητα;
Πολλά είναι τα ιατρικά προβλήματα που συμβάλλουν στη γυναικεία υπογονιμότητα, όπως είναι:
• οι καταστάσεις που επηρεάζουν την ωορρηξία
• η ενδομητρίωση, μια κατάσταση κατά την όποια αναπτύσσεται ενδομήτριος ιστός και έξω από τη μήτρα
• συμφύσεις ή ουλώδης ιστός που σχηματίζεται μεταξύ των πυελικών οργάνων εξαιτίας προηγούμενου χειρουργείου ή λοίμωξης
• η παρεμπόδιση της διαβατότητας των σαλπίγγων εξαιτίας πυελικής φλεγμονώδους νόσου ή κάποιας ανωμαλίας στη μορφολογία τους
• η ύπαρξη υπερπρολακτιναιμίας
• οι καταστάσεις που επηρεάζουν τη μήτρα.
Η ηλικία επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στη γυναικεία γονιμότητα. Η καθυστέρηση της εγκυμοσύνης μπορεί να μειώσει την πιθανότητα σύλληψης. Τα ωάρια μιας γυναίκας μεγαλύτερης ηλικίας δεν γονιμοποιούνται το ίδιο εύκολα όπως αυτά μιας νέας γυναίκας ή μπορεί να μην αναπτυχθούν φυσιολογικά, ακόμα κι αν η γονιμοποίηση επιτευχθεί.
Οι υγιεινές επιλογές του τρόπου ζωής όμως μπορούν να βοηθήσουν στην προαγωγή της γονιμότητας. Για παράδειγμα:
• Η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους είναι πολύ σημαντική, αφού έχει βρεθεί ότι τόσο τα παραπάνω όσο και τα λιγότερα κιλά από το φυσιολογικό μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή ορμονών και την ωορρηξία. Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα της ωορρηξίας και την πιθανότητα εγκυμοσύνης.
• Η πρόληψη των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων(ΣΜΝ), όπως είναι τα χλαμύδια και η γονόρροια, συνιστούν τον βασικό λόγο υπογονιμότητας στις γυναίκες. Για την προστασία από τα ΣΜΝ είναι απαραίτητη η ασφαλής σεξουαλική συμπεριφορά. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει κάποιος να περιορίσει τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων και να χρησιμοποιεί προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή ή να παραμείνει σε μια σταθερή μονογαμική σχέση με σύντροφο που δεν έχει προσβληθεί από κάποιο ΣΜΝ.
• Σημαντική είναι επίσης η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα χρειάζεται ειδικό πρόγραμμα διατροφής, όπως στην κοιλιοκάκη, η οποία είναι μια νόσος που όταν δεν βρίσκεται υπό θεραπεία μπορεί να βλάψει τη γονιμότητα. Σε γενικές γραμμές όμως, τα ερευνητικά δεδομένα που υπάρχουν σήμερα δεν επαρκούν για να τεκμηριώσουν την ύπαρξη ενός συγκεκριμένου διατροφικού πλάνου με σκοπό την προαγωγή της γονιμότητας. Φυσικά η κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών, σιτηρών ολικής άλεσης, υγιών λιπαρών και πρωτεϊνών προάγουν την υγεία και την ευεξία είτε μια γυναίκα προσπαθεί να τεκνοποιήσει είτε όχι.
• Ο τακτικός έλεγχος της υγείας μπορεί να βοηθήσει στην έγκυρη διάγνωση καταστάσεων που ενδεχομένως απειλούν τη γονιμότητα και να οδηγήσει στην αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
• Εάν είναι δυνατόν, είναι καλό να αποφεύγεται η νυχτερινή βάρδια. Έχει βρεθεί ότι οι συχνές νυχτερινές βάρδιες αυξάνουν τον κίνδυνο υπογονιμότητας επιδρώντας στην παραγωγή των ορμονών. Εάν δεν γίνεται να αποφευχθεί, είναι σημαντικό η γυναίκα να κοιμάται αρκετά τις ώρες που έχει διαθέσιμες.
• Είναι καλό η γυναίκα που θέλει να συλλάβει, να ελέγξει το στρες της υιοθετώντας μεθόδους χαλάρωσης και στρατηγικές αντιμετώπισης των στρεσογόνων παραγόντων.
• Το κάπνισμα επιταχύνει τη γήρανση των ωοθηκών και εξαντλεί πρόωρα τα ωάρια. Εάν η γυναίκα που επιθυμεί να συλλάβει είναι καπνίστρια, μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού για να διακόψει.
• Η κατάχρηση αλκοόλ επίσης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών στην ωορρηξία. Εάν μια γυναίκα επιθυμεί να τεκνοποιήσει, είναι προτιμότερο να απέχει τελείως από το αλκοόλ.
• Αν και οι περισσότερες μελέτες δεν υποστηρίζουν μια ξεκάθαρη σχέση μεταξύ της καφεΐνης και της γονιμότητας, οι περισσότεροι ειδικοί της αναπαραγωγής συστήνουν τον περιορισμό της κατανάλωσης καφεΐνης σε λιγότερο από 200-300mg την ημέρα.
• Η πολύ έντονη φυσική δραστηριότητα μπορεί να αναστείλει την ωορρηξία και να μειώσει την παραγωγή της ορμόνης προγεστερόνης. Εάν μια γυναίκα έχει φυσιολογικό βάρος και σχεδιάζει να μείνει έγκυος, καλό είναι να περιορίσει την έντονη φυσική δραστηριότητα σε λιγότερο από 5 ώρες την εβδομάδα. Εάν έχει παραπάνω βάρος, είναι σημαντικό να συμβουλευτεί τον επαγγελματία υγείας που εμπιστεύεται σχετικά με την κατάλληλη φυσική δραστηριότητα για αυτή.
• Υπάρχουν συγκεκριμένα επαγγέλματα όπως αυτό του αγρότη και του κομμωτή που αυξάνουν τον κίνδυνο έκθεσης σε τοξίνες και χημικά, και μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή του αναπαραγωγικού κύκλου στις γυναίκες. Οι βοηθοί οδοντιάτρων που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα οξειδίου του νατρίου, οι γυναίκες που έρχονται σε επαφή με οργανικούς διαλύτες, όπως είναι οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στο στεγνό καθάρισμα, καθώς και οι εργαζόμενες στη βιομηχανία που εκτίθενται σε φάρμακα ή χημικά, έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο υπογονιμότητας. Εάν μια γυναίκα ανησυχεί εξαιτίας του επαγγέλματός της, είναι σημαντικό να συζητήσει με τον ιατρό της.
Σε κάθε περίπτωση ένας ειδικός της αναπαραγωγικής υγείας μπορεί να βοηθήσει στην τροποποίηση του τρόπου ζωής και την υιοθέτηση υγιεινών επιλογών που θα προάγουν τη γονιμότητα και θα αυξήσουν τις πιθανότητες σύλληψης.
Πηγή: mayoclinic
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
