Είδαμε, την περασμένη εβδομάδα πως, από ιστορικής άποψης, γεννήθηκε η αντίληψη της ισορροπίας της ενέργειας του ανθρωπίνου σώματος, καθώς και η ιδέα για δίαιτες χαμηλών θερμίδων, που είναι η εφαρμογή της. Σήμερα η επιστήμη της ολιστικής ιατρικής έχει απομακρυνθεί από όλες αυτού του είδους τις θεωρίες και φιλοσοφίες διότι απλά είναι τόσο αναποτελεσματικές όσο και επικίνδυνες.
Πολλοί γνωστοί επιστήμονες τόσο στις Η.Π.Α. όσο και της Ευρώπης θεωρούν ότι ο πρώτος παράγων παχυσαρκίας στις Η.Π.Α. είναι “η διαδοχική ακολουθία υποθερμιδικών διαίτων”. Είναι λοιπόν οι δίαιτες χαμηλών θερμίδων που συνιστούν την “διαιτητική φιλοσοφία της αποτυχίας”. Όλοι εκείνοι και εκείνες που κάποια μέρα αποφασίζουν να ακολουθήσουν μία υποθερμιδική δίαιτα γνωρίζουν, από πρώτο χέρι, ότι στην αρχή, γενικά, έχουν κάποια αποτελέσματα, κυρίως λόγω της απώλειας υγρών, αλλά ποτέ δεν κατορθώνουν να τα διατηρήσουν. Αντιθέτως, σύντομα τα ξαναπαίρνουν με τόκο…
Ας υποθέσουμε ότι η καθημερινή πρόσληψη τροφής ενός ατόμου είναι της τάξεως των 2.500 θερμίδων και ότι το συγκεκριμένο άτομο έχει κάποια πλεονάζοντα κιλά. Αν μειώσουμε αυτήν την θερμιδική πρόσληψη στις 2.000 θερμίδες με τον κλασικό υποθερμιδικό τρόπο αυτόματα δημιουργούμε ένα έλλειμμα 500 θερμίδων. Ο οργανισμός που είναι πλέον συνηθισμένος να δέχεται καθημερινά 2.500 θερμίδες, θα αντλήσει το ισοδύναμο των 500 θερμίδων που του λείπουν από τα αποθέματα λίπους, και συγχρόνως με μία αυξημένη διούρηση θα υπάρξει η για πολλούς προσδοκούμενη πτώση στην ζυγαριά.
Ακούστε όμως τώρα τι θα συμβεί στην συνέχεια…
Μετά από λίγο καιρό, κάτι όμως που ποικίλλει από άτομο σε άτομο, θα παρατηρήσουμε ότι κολλάμε και ότι δεν χάνουμε πλέον βάρος, παρ’ όλο που η υποθερμιδική δίαιτα συνεχίζεται μετά μανίας. Αυτό συμβαίνει διότι εξισορροπούνται οι είσοδοι (εισερχόμενες τροφές) και οι έξοδοι (καταναλωθείσα ενέργεια). Λόγω του ότι δεν χορηγούνται στον οργανισμό πέραν των 2.000 θερμίδων ημερησίως, ο ίδιος ο οργανισμός αποφασίζει ν’ αρκεστεί σ’ αυτές. Έτσι το σώμα σταματά να χάνει βάρος. Αν τώρα θέλουμε να παρατείνουμε το πείραμα σκεπτόμενοι ότι το χαμένο βάρος ίσως επανέλθει, η απογοήτευση θα είναι μεγαλύτερη όταν διαπιστώσουμε ότι παρ’ όλη την προσπάθεια και την πείνα η καμπύλη του βάρους παίρνει την ανιούσα
Ο ανθρώπινος οργανισμός στην πραγματικότητα ενισχύεται από το ένστικτο αυτοσυντήρησης που τίθεται σε λειτουργία από τη στιγμή που απειλείται με περιορισμό. Λόγω του ότι σε περιπτώσεις υποθερμιδικών διαίτων η μείωση της πρόσληψης ενέργειας, μέσω της τροφής, συνεχίζεται για αρκετό καιρό, ο οργανισμός, αφού έχει ισοσταθμίσει τις δαπάνες του σε σχέση με τις προσλήψεις του, καθοδηγούμενος από το αίσθημα της αυτοσυντήρησης προχωρά σε περαιτέρω μείωση των δαπανών του. Π.χ. αυτές γίνονται της τάξης των 1.700 θερμίδων, ώστε να γίνει δυνατή η δημιουργία νέων αποθεμάτων.
Πρέπει επιτέλους να γίνει κατανοητό ότι όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση έλλειψης, δηλαδή υποσιτίζεται, αμύνεται πολύ έντονα και δεν χάνει ευκαιρία να δημιουργήσει αποθέματα με την πρώτη ευκαιρία. Οι συνηθισμένοι σε υποθερμιδικές δίαιτες γνωρίζουν ήδη από πρώτο χέρι ότι η παραμικρή παραβίαση της, έστω και γιά ένα σαββατοκύριακο, είναι δυνατόν να τους κάνει να ξαναπάρουν μονομιάς τα 2 -3 κιλά που χρειάστηκαν ίσως και εβδομάδες γιά να χάσουν. Αυτός είναι και ο λόγος που συνίσταται να μην παραλείπονται γεύματα, διότι, αποστερούμενοι τροφής σε ένα γεύμα τρελαίνουν τον οργανισμό τους, ο οποίος λόγω της στέρησης που του επιβάλλεται, επωφελείται γιά να κάνει αποθέματα στο επόμενο.
Η συνήθεια που έχουν πολλοί ιδιοκτήτες σκύλων να του δίνουν τροφή μόνο μία φορά την ημέρα, γιά πρακτικούς προφανώς λόγους, είναι τελείως ανόητο και μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να εξηγήσει το σωματικό υπέρβαρο πολλών κατοικίδιων ζώων. Πειράματα που έγιναν σε πειραματόζωα .έδειξαν πως γιά την ίδια ακριβώς ποσότητα τροφής, τα ζώα που έπαιρναν μόνο ένα γεύμα ημερησίως, παρουσίασαν παχυσαρκία, ενώ εκείνα που έπαιρναν την ίδια ποσότητα, αλλά κατανεμημένη σε 4 – 5 γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, διατηρούσαν ιδανικό βάρος.
Είναι γενικά σε όλους γνωστό ότι η παχυσαρκία είναι πιο επίμονη στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες, πράγμα που συνδέεται με την ιδιαίτερή φυσιολογία τους. Θα αντιμετωπίσουμε λεπτομερώς το συγκεκριμένο πρόβλημα σε επόμενο άρθρο. Θα διευκρινίσουμε μάλιστα ότι, αν η λιπώδης μάζα του γυναικείου οργανισμού είναι περισσότερη απ’ ότι στον άνδρα, αυτό οφείλεται σε ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό λιποκυττάρων.
Είναι γνωστό ήδη από καιρό ότι η παχυσαρκία στις γυναίκες μεταφράζεται (όπως και στον άνδρα) με αύξηση του όγκου κάθε λιποκύτταρου, αλλά επίσης σ’ αυτό οφείλεται η ιδιαιτερότητα της, καθώς και σε πολλαπλασιασμό του αριθμού των κυττάρων της. Το δράμα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο όταν η κατάσταση αυτή δεν είναι πλέον αναστρέψιμη. Όσο είναι δυνατόν να κατορθώσουμε να μειώσουμε τον όγκο ενός λιποκύτταρου, άλλο τόσο είναι αδύνατο να μειώσουμε τον αριθμό τους όταν αυτός έχει αυξηθεί. Υπάρχει βεβαίως η χειρουργική λύση της λιποαναρρόφησης αλλά η λύση αυτή είναι πολύ επώδυνη, και αρκετά ακριβή.
Μελέτες έδειξαν ότι, κυρίως σε περίπτωση περιορισμού της τροφής (υποθερμιδική δίαιτα), ο γυναικείος οργανισμός, θέτοντας σε λειτουργία το αίσθημα της αυτοσυντήρησης δημιουργούνταν νέα λιποκύτταρα. Δυστυχώς η διαδικασία αυτή είναι που του επιτρέπει στην συνέχεια, ν’ ανακτήσει το χαμένο πάχος του, και κυρίως ν΄αυξήσει τον όγκο του, μίας και το δυναμικό του έχει ήδη αυξηθεί. Η υποθερμιδική δίαιτα, δεν είναι απλά μόνο απατηλή και εντελώς αναποτελεσματική, αλλά όπως αποδείξαμε είναι σχετικά επικίνδυνη στα χέρια των …θερμιδομετρητών, γιατί θα έχει σαν αποτέλεσμα και λογική συνέπεια, στην κυριολεξία, να παγιώσει το δυναμικό της γυναικείας παχυσαρκίας λόγω της σημαντικής αύξησης των λιποκυττάρων.
Μελετώντας το ιστορικό ενός παχύσαρκου ( με περισσότερα από 20 κιλά επιπλέον βάρος), αντιλαμβάνεται εύκολα κάποιος ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις η σημαντική αυτή αύξηση του βάρους έγινε στο διάστημα πολλών χρόνων από τις διαδοχικές υποθερμιδικές δίαιτες. Κάθε φορά που γίνεται μία υποθερμιδική δίαιτα, μπορούμε να παρατηρήσουμε τις επόμενες τρεις φάσεις: Αδυνάτισμα – Σταθεροποίηση – Επαναπόκτηση απολεσθέντος βάρους. Αυτό όμως που σίγουρα αξίζει να σημειωθεί είναι ότι, όταν κανείς ξεκινά μία νέα υποθερμιδική δίαιτα, η απόδοσή της πέφτει σε κάθε νέα προσπάθεια όλο και περισσότερο.
Κάθε μέρα σχεδόν οι γιατροί μας πληροφορούν ότι ανακάλυψαν μεταξύ των πελατών τους ασθενείς οι οποίοι παρά την αυστηρά κατανεμημένη και ελεγμένη τροφή και τις τρομερές στερήσεις (λόγω των υποθερμιδικών διαίτων στις 800 θερμίδες, όχι μόνον δεν κατόρθωσαν να ελαττώσουν το βάρος τους, αλλά συχνά αποκτούν επιπλέον πλεόνασμα.
Η κατάσταση όμως γίνεται περισσότερο δραματική γιατί, με τέτοιου είδους “άθλιες δίαιτες” τα άτομα αυτά στερούνται παντελώς των απαραιτήτων θρεπτικών στοιχείων ( σημαντικά λιπαρά οξέα όπως π.χ. τα Ω-3 ή τα Ω-5, απαραίτητα αμινοξέα, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία & μέταλλα.), πράγμα που μεταφράζεται σε μεγάλη κόπωση, πτώση απόδοσης εκνευρισμό κ.λ.π., αλλά οι παθόντες γίνονται και ιδιαίτερα ευπρόσβλητοι στις κάθε λογής ασθένειες, λόγω της κάθετης πτώσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε αυτά τα άτομα δεν τους μένει άλλη λύση παρά να αλλάξουν “ειδικό” αφήνοντας τον διαιτολόγο και προσεγγίζοντας τον ψυχίατρο…
Τελικά αυτές οι “παχυσαρκίες – φυσαρμόνικα” ευνοούν την εμφάνιση καρδιοαγγειακών προβλημάτων, ακόμα και όταν δεν υπάρχει υπερχοληστεριναιμία, διαβήτης, νικοτινίαση, κ.α. Ο καθηγητής Bronwell από το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (Η.Π.Α.), και ο καθηγητής Hanke από την έδρα φυσιολογίας του πανεπιστημίου της Καρλσρούης (Γερμανία) μελέτησαν γιά πολλά χρόνια το φαινόμενο εργαστηριακά σε ποντίκια, των οποίων η διατροφή συνίστατο σε εναλλασσόμενες δίαιτες που ήταν πλούσιες και φτωχές σε θερμίδες.
Τα ζώα έπαιρναν και έχαναν βάρος, αλλά ο ρυθμός πρόσληψης και απώλειας ποίκιλλε σε κάθε νέα δίαιτα. Στην διάρκεια της πρώτης δίαιτας ο ποντικός έχανε βάρος σε 21 ημέρες και το ξανάπαιρνε σε 45. Μετά την δεύτερη δίαιτα ο ποντικός έχανε το ίδιο βάρος σε 55 ημέρες και το ξανάπαιρνε σε 13. Στη συνέχεια, η απώλεια βάρους γινόταν όλο και δυσκολότερη και η επαναπρόσληψη όλο και πιο εύκολη. Διαπιστώθηκε ότι η προσαρμογή του μεταβολισμού στην θερμιδική μείωση ήταν εκπληκτική. Κάθε θερμιδικό έλλειμμα μπορεί πραγματικά να μειώσει τις καύσεις κατά 50% και άνω, αλλά ,αντιθέτως, κάθε επιστροφή, ακόμα και σύντομη, στα φυσιολογικά επίπεδα, συνοδεύεται από απότομη επαναπρόσληψη βάρους. Τελικά, όσο πιο μεγάλη είναι η εκτροπή ανάμεσα στην δίαιτα και στην συνήθη καθημερινή διατροφή, τόσο γρηγορότερα επαναποκτάται το χαμένο βάρος. Η συνέπεια αυτών των “διαίτων φυσαρμόνικα” που καταντούν τον έλεγχο του βάρους “γιο – γιο” και οδηγούν προοδευτικά σε αντίσταση του οργανισμού στην απώλεια βάρους είναι γνωστή σε όλους αυτούς που ασχολούνται επαγγελματικά με το αδυνάτισμα. Παρ’ όλ’ αυτά όλοι κρατούν σιγή ιχθύος διότι, κακά τα ψέματα, η βιομηχανία της παχυσαρκίας είναι η πλέον ανθηρή. Σε μία τέτοιου είδους βιομηχανία είναι περισσότερο επικερδές να διατηρούνται σταθεροί πελάτες παρά πελάτες οι οποίοι μετά την θεραπεία έχουν μόνιμα και διαχρονικά αποτελέσματα, και δεν χρειάζονται πλέον τις μόνιμες υπηρεσίες της βιομηχανίας. ʼρα, για λόγους καθαρά εμπορικούς προτιμούνται πελάτες έρμαια, χωρίς γνώση, και μόνιμα εξαρτημένοι από τα πλοκάμια των “ειδικών”.
Σ’ ένα διεθνές συνέδριο «Βιολογίας της Παχυσαρκίας» στο οποίο είχα την τύχη να παρευρεθώ, ο αντιπρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής απάντησε καταφατικά, σχεδόν ζητώντας συγνώμη απ’ τον κόσμο που παρακολουθούσε το συνέδριο, στην ερώτηση πού ο ίδιος έθεσε: “ Σε ότι αφορά την θεραπεία της παχυσαρκίας, μήπως έχουμε όλοι μας πλανηθεί οικτρά; Πρέπει να πούμε ότι το “υποθερμιδικό φαινόμενο” έχει δυστυχώς πάρει πραγματικές παιδαγωγικές διαστάσεις τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στην Ευρώπης και οι άνθρωποι διαπαιδαγωγούνται, γαλουχούνται και μεγαλώνουν μαθαίνοντας να μετρούν θερμίδες… και να παχαίνουν πεινώντας.
Διαβάστε επίσης: Αναδρομή στην παχυσαρκία από την πλευρά της Βιολογίας
