Επιστήμονες στη Βρετανία εντόπισαν ένα γονίδιο-κλειδί (STORR), που επιτρέπει στην παπαρούνα του οπίου να παράγει φυσική μορφίνη.
Η ανακάλυψη αποτελεί το τελικό βήμα, το κομμάτι που έλειπε έως τώρα από το «παζλ», για την παραγωγή συνθετικής μορφίνης, κωδεΐνης και άλλων οπιούχων ουσιών από γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς, πράγμα που -αν όντως συμβεί- θα μειώσει σημαντικά τις ιατρικές ανάγκες για την καλλιέργεια οπίου.
Παράλληλα όμως, αυξάνονται οι ανησυχίες για τη δημιουργία «σπιτικής» μορφίνης στο μέλλον. Πρόσφατα, άλλοι επιστήμονες είχαν ανακοινώσει ότι αποκωδικοποίησαν πλέον όλα σχεδόν τα βήματα για κάτι τέτοιο, φθάνοντας σκοπίμως ένα βήμα πριν το τελικό στάδιο, θεωρώντας ότι το ζήτημα είναι σοβαρό και πρέπει προηγουμένως να υπάρξει ευρεία διαβούλευση των επιστημόνων και της κοινωνίας.
Αυτή τη φορά, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Υόρκης, σε συνεργασία με επιστήμονες της φαρμακευτικής εταιρείας GlaxoSmithKline (GSK), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, απομόνωσαν το γονίδιο STORR, το οποίο ρυθμίζει το τελευταίο στάδιο για την μετατροπή των σακχάρων του φυτού του οπίου σε μορφίνη και κωδεΐνη.
Εδώ και πολλούς αιώνες, οι οπιούχες ουσίες αποτελούν τη βασική πηγή των αναλγητικών φαρμάκων, ιδίως για τον έντονο πόνο, αποτελώντας σήμερα μια παγκόσμια αγορά περίπου 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Η αποκρυπτογράφηση των γενετικών μυστικών του φυτού του οπίου επιτρέπει πλέον στους επιστήμονες να χρησιμοποήσουν κατάλληλα μεταλλαγμένους μικροοργανισμούς (μύκητες και μικρόβια), ώστε να κάνουν αυτοί τη «δουλειά».
Το επόμενο βήμα θα είναι να επιχειρηθεί ακριβώς αυτό, κάτι που αναμένεται να γίνει πραγματικότητα σε λίγα χρόνια. Παραμένει πάντως αβέβαιο κατά πόσο στο μέλλον θα είναι βιοχημικά αποδοτική και οικονομικά βιώσιμη η παραγωγή συνθετικής μορφίνης, με δεδομένο ότι η φύση έχει επιτρέψει στην παπαρούνα του οπίου να είναι ένα άκρως αποτελεσματικό «εργαστήριο».
«Οι παπαρούνες δεν πρόκειται να αντικασταθούν μέσα σε μια νύχτα», δήλωσε ο καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Υόρκης Ίαν Γκράχαμ, επικεφαλής της νέας έρευνας.
Όπως είπε, αν και είναι πλέον εφικτό να παραχθούν οπιούχα από γενετικά τροποποιημένους μύκητες (π.χ. μαγιά μπύρας), πιθανότερο είναι ότι, αρχικά τουλάχιστον, οι νέες γνώσεις θα αξιοποιηθούν για να βελτιωθεί περαιτέρω η παπαρούνα του οπίου. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο μαζικές αγροτικές καλλιέργειες για την παραγωγή οπιούχων ιατρικών ουσιών.
