Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι η νόσος κατά την οποία μέρος του περιεχομένου του στομάχου παλινδρομεί στον οισοφάγο, με όλα τα συνεπακόλουθα.
Στο χαμηλότερο τμήμα του οισοφάγου υπάρχει ένας μικρός μυώδης δακτύλιος, ο οποίος ονομάζεται Kατώτερος Oισοφαγικός Σφιγκτήρας (ΚΟΣ). Ο ΚΟΣ ενεργεί σαν μία μονόδρομη βαλβίδα, επιτρέποντας τη δίοδο του φαγητού στο στομάχι. Κανονικά, ο ΚΟΣ κλείνει αμέσως μετά την κατάποση για να αποτρέψει την παλινδρόμηση των υγρών του στομάχου, τα οποία έχουν υψηλή περιεκτικότητα οξέων.
Η Γ.Ο.Π. εμφανίζεται όταν ο ΚΟΣ δεν λειτουργεί σωστά, επιτρέποντας στα οξέα να κυλήσουν προς τα πίσω και να βλάψουν το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, με κίνδυνο να προκαλέσουν οισοφαγίτιδα, στένωση, έλκος, αιμορραγία, δυσπλασία, ακόμη και δημιουργία καρκινου (Οισοφάγος με κύτταρα Barrett). Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται με αδύνατο σφιγκτήρα (ΚΟΣ). Σε άλλους, εντούτοις, κάποια είδη φαρμάκων, το κάπνισμα, οι αυξομειώσεις του βάρους, η εγκυμοσύνη, η κατανάλωση λιπαρών και πικάντικων τροφών και αλκοόλ, η πολύ έντονη άσκηση ή οι απότομες αλλαγές στην στάση του σώματος (απότομο σκύψιμο), η λανθασμένη (πολύ επίπεδη) θέση ύπνου, μπορεί να προκαλέσουν σημαντική ατονία του ΚΟΣ, δημιουργώντας, κατΆ αυτόν τον τρόπο, παλινδρόμηση των οξέων προς τον οισοφάγο.
Τι κινδύνους διατρέχουμε αν δεν θεραπεύσουμε την πάθηση.
Η πλειοψηφία των ατόμων με γαστροοισοφαγική παλλινδρόμηση δεν θα έχει απαραίτητα, επιπλοκές που να επηρεάσουν το προσδόκιμο της ζωής τους, μολονότι σχεδόν σε όλους η ποιότητα της ζωής επηρεάζεται αρνητικά σε λιγότερο ή περισσότερο βαθμό. Έτσι, η παρουσία της ΓΟΠ συχνά επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες, τη διάθεση, τον ύπνο, τις κοινωνικές και φυσικές δραστηριότητες, ή την επαγγελματική απόδοση όσων έχουν το πρόβλημα. Σε ένα ποσοστό, όμως, των ατόμων με ΓΟΠ, τα οποία δεν λαμβάνουν θεραπεία, μπορεί να εμφανισθούν και σοβαρές ή και πολύ σοβαρές επιπλοκές στην υγεία τους, όπως:
Πόνος πίσω από το στήθος. Δεν είναι πάντοτε ανησυχητικό σημάδι, αλλά θέλει διερεύνηση κυρίως γιατί πρέπει να αποκλεισθεί ότι είναι πόνος που προέρχεται από την καρδιά.
Αιμορραγία. Εμφανίζεται σε ασθενείς με οισοφαγίτιδα είτε απότομα σαν εμετός με αίμα.
Δυσφαγία, δηλαδή δυσκολία στην κατάποση της τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι. Στα πολύ προχωρημένα στάδια οισοφαγίτιδας, δημιουργείται στένωση του αυλού του οισοφάγου, που εμποδίζει τη δίοδο της τροφής προς το στομάχι.
Οισοφάγος Barrett. Ο χρόνιος και συνεχής ερεθισμός από τα γαστρικά οξέα και η συνεχής καταστροφή των κυττάρων του βλεννογόνου του κατώτερου οισοφάγου μπορεί να έχουν αποτέλεσμα την αντικατάσταση αυτών των κυττάρων από κύτταρα που αντέχουν στο οξύ, δηλαδή την μετάλλαξη αυτών και τη δημιουργία οισοφάγου με κύτταρα Barrett. Η ιδιαίτερη σημασία του οισοφάγου Barrett είναι ότι έχει αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου. Σε πρόσφατη μάλιστα μεγάλη μελέτη από τις ΗΠΑ φάνηκε ότι άτομα με χρόνια, μη θεραπευόμενη ΓΟΠ (ανεξάρτητα από ανάπτυξη οισοφάγου Barrett) είχαν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου.
Από την άλλη. η περίσσεια κοιλιακού λίπους φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης οισοφάγου Barrett, μια κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα του οισοφάγου γίνονται μη φυσιολογικά και προοδευτικά μπορεί να εξελιχθεί, όπως ήδη προαναφέρθηκε σε καρκίνο του οισοφάγου. Όπως αναφέρεται στο επιστημονικό έντυπο Gastroenterology, το Αντικαρκινικό Ερευνητικό Κέντρο «Fred Hutchinson» του Σιάτλ έθεσε υπό ιατρική παρακολούθηση 193 άτομα που είχαν ενδείξεις οισοφάγου Barrett και 211 άτομα ελέγχου.
Όλες οι μετρήσεις της κοιλιακής παχυσαρκίας, όπως ανέφερε ο διάσημος καθηγητής Χειρουργικής και Δ/ντής της μονάδας Λαπαροσκοπικής & Ρομποτικής Χειρουργικής του Ιατρικού Αθηνών κος Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης συσχετίζονται, εν δυνάμει με τον κίνδυνο δημιουργίας οισοφάγου Barrett. Δηλαδή, τα άτομα που είχαν ιδιαιτέρως μεγάλη περίμετρο μέσης είχαν σχεδόν τριπλάσιο κίνδυνο εκδήλωσης οισοφάγου Barrett, συγκριτικά με άτομα που δεν είχαν μεγάλη περίμετρο μέσης. Επί του παρόντος δεν είναι πλήρως κατανοητό πως η κοιλιακή παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του οισοφάγου. Ωστόσο, η απώλεια βάρους με έναν σωστό, ιατρικά αποδεκτό και αποτελεσματικό τρόπο, μπορεί να είναι ένα αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο κατά του οισοφάγου Barrett και του καρκίνου του οισοφάγου.
Εξω-οισοφαγικές βλάβες. Ο ερεθισμός των οργάνων της αναπνευστικής οδού μπορεί σπανίως να είναι και η κύρια εκδήλωση της ΓΟΠΝ με τους ασθενείς αυτούς να αναπτύσσουν λαρυγγίτιδα (βραχνάδα) ή κρίσεις βρογχικού άσθματος (δύσπνοια, ξηρό βήχα).
Η Γ.Ο.Π. γενικώς θεραπεύεται σε τρία στάδια.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Σε πολλές περιπτώσεις, η αλλαγή της διατροφής, η απώλεια βάρους, η μείωση του καπνίσματος και της κατανάλωσης του αλκοόλ και οι αλλαγές των συνηθειών του ύπνου μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Γ.Ο.Π.
Φαρμακευτική αγωγή: Εάν τα συμπτώματα επιμένουν παρά τις αλλαγές στον τρόπο ζωής χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για την εξουδετέρωση των οξέων του στομάχου καθώς και τη μείωση της ποσότητας των οξέων που παράγονται στο στομάχι.Η μακροχρόνια χρήση φαρμάκων έχει συχνά επιπλοκές και το συνολικό κόστος είναι μεγάλο.
Χειρουργική αντιμετώπιση: Ασθενείς οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται καλά στην συντηρητική (αλλαγές του τρόπου ζωής) ή στην φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση είναι πολύ αποτελεσματική για την θεραπεία της Γ.Ο.Π. Επιπλέον είναι και ο μοναδικός τρόπος πρόληψης του καρκίνου στον οισοφάγο (αδενοκαρκίνωμα). Η χειρουργική ομάδα του κου Κωνσταντινίδη, εκτός των χιλιάδων επεμβάσεων τις οποίες έχει πραγματοποιήσει έως σήμερα, δημιουργεί, σε συνεργασία, με ένα,από τα πλέον γνωστά. Εργαστήριο Μοριακής Γενετικής μία τατιστική Πλατφόρμα-Βάση Δεδομένων, όπου, εκτός όλων εκείνων των συμβατικών πληροφοριών και του ιατρικού ιστορικού, θα υπάρχει και το γονιδιακο αποτύπωμα κάθε ασθενούς.
Από το 1990 και μετά η “ανοικτή” χειρουργική της Γ.Ο.Π. έχει αντικατασταθεί από τη λαπαροσκοπική τεχνική, με καλύτερα αποτελέσματα και μηδαμινές πιθανότητες για διεγχειρητικές επιπλοκές. Κατά τη χειρουργική αντιμετώπιση της Γ.Ο.Π. ανατάσσουμε και διορθώνουμε τη διαφραγματοκήλη, συγκλείουμε (“συμπλησιάζουμε” με ράμματα) τα σκέλη του διαφράγματος και ενδυναμώνουμε τη βαλβίδα του Κ.Ο.Σ., τυλίγοντας τον θόλο του στομάχου γύρω από το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Οι τεχνικές είναι δύο: η Λαπαροσκοπική Θολοπλαστική κατά Nissen ή Θολοπλαστική 360°, και η Λαπαροσκοπική Θολοπλαστική κατά Toupet ή Θολοπλαστική 270°.
Για τη λαπαροσκοπική αντιμετώπιση της Γ.Ο.Π. χρησιμοποιούμε 4-5 μικρές τομές (5 χιλιοστών) στο δέρμα, χωρίς να γίνει διατομή μυών. Το λαπαροσκόπιο, το οποίο είναι συνδεδεμένο με μία υπερσύγχρονη μικροσκοπική βιντεοκάμερα, επιτρέπει στον χειρουργό να βλέπει τα εσωτερικά όργανα του ασθενούς σε μεγέθυνση 10-15 φορών σε μια οθόνη και έτσι να μπορεί να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια, αλλά και με πολύ μεγαλύτερο όφελος σε όλα τα σημεία για τον ασθενή. Για το λόγο αυτό η επιλογή του επικεφαλής χειρουργού, της χειρουργικής του ομάδας, αλλά και της κλινικής, ή του νοσοκομείου πρέπει να αξιολογείται και να αποφασίζεται.βάσει της εμπειρίας στην συγκεκριμένη επέμβαση, αλλά και του αριθμού των ήδη πραγματοποιηθέντων χειρουργείων.
Ο Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός – πυρηνικός βιολόγος
Επικοινωνία: theogiannaros@in.gr και στο τηλ. 210- 9340880
