Η ντοπαμίνη θεωρείται ο βασικός παράγοντας στα κυκλώματα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Μας κάνει να αναζητήσουμε ευχάριστες εμπειρίες, αλλά η αυξανόμενη τεκμηρίωση δείχνει ότι ο νευροδιαβιβαστής αυτός διαδραματίζει πολλαπλό ρόλο.
Σύμφωνα με μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, αυτό είναι μόνο τo ένα πρόσωπο της ντοπαμίνης. Η άλλη πλευρά είναι ότι η ντοπαμίνη απελευθερώνεται επίσης ως απάντηση σε δυσάρεστες εμπειρίες, προφανώς ως ένα είδος εκπαίδευσης του εγκεφάλου για να αποφύγει το ίδιο συμβάν στο μέλλον.
«Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε τις νευροβιολογικές βάσεις ορισμένων συμπεριφορών υψηλού κινδύνου των ατόμων με εθισμό» δήλωσε ο Stephan Lammel, επίκουρος καθηγητής μοριακής και κυτταρικής βιολογίας και ανώτερος συγγραφέας της μελέτης που περιγράφει τα αποτελέσματα της ντοπαμίνης στο περιοδικό Neuron.
Ο Johannes de Jong, ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, μπόρεσε να καταγράψει ταυτόχρονα και τα δύο υποκυκλώματα της ντοπαμίνης με εμφύτευση καναλιών οπτικών ινών σε δύο περιοχές του εγκεφάλου σε ποντίκια -χωρισμένες μόνο μερικά χιλιοστά, χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνολογία που ονομάζεται φωτομετρία ινών.
«Η δουλειά μας περιγράφει για πρώτη φορά το ακριβές κύκλωμα του εγκεφάλου το οποίο μας ανταμείβει και για πράγματα που αποστρεφόμαστε», δήλωσε ο Lammel.
Ο πρόσφατα ανακαλυφθείς ρόλος της ντοπαμίνης ευθυγραμμίζεται με την αυξανόμενη αναγνώριση ότι ο νευροδιαβιβαστής έχει διαφορετικούς ρόλους σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, όπως αποδεικνύεται από τη λειτουργία του στην εθελοντική κίνηση, η οποία επηρεάζεται από τη νόσο του Πάρκινσον. Τα αποτελέσματα εξηγούν επίσης προηγούμενα αντικρουόμενα πειράματα, μερικά από τα οποία έδειξαν ότι η ντοπαμίνη αυξάνεται ως απάντηση σε αποστροφικά ερεθίσματα.
Η ντοπαμίνη αλλάζει τα νευρικά κυκλώματα και εκπαιδεύει τον εγκέφαλο – για τα καλύτερα ή τα χειρότερα – προκειμένου να επιδιώξουμε την ευχαρίστηση και να αποφύγουμε κάτι δυσάρεστο.
Όμως, εργαζόμενος με ποντίκια, ο De Jong κατέγραψε νευρώνες σε μια περιοχή του εγκεφάλου που απελευθέρωσαν ντοπαμίνη σε ένα αποστροφικό ερέθισμα – ένα ήπιο ηλεκτρικό σοκ στο πόδι. «Έχουμε δύο διαφορετικούς υποτύπους κυττάρων ντοπαμίνης: ο ένας πληθυσμός μεσολαβεί για πράγματα που μας ελκύουν και ο άλλος μεσολαβεί στην αποστροφή και είναι ανατομικά διαχωρισμένοι», δήλωσε ο Lammel.
Αυτά τα ευρήματα πρέπει να να επιβεβαιωθούν σε πιθήκους και ανθρώπους, κάτι που θα οδηγήσει σε νέες προσεγγίσεις για την κατανόηση και τη θεραπεία του εθισμού και άλλων εγκεφαλικών ασθενειών.
