Ζήσης Ψάλλας
Όλοι γνωρίζουν ότι οι φυτικές ίνες είναι υγιεινές και σημαντικό μέρος της καθημερινής μας διατροφής. Αλλά γιατί;
Οι φυτικές ίνες βοηθούν στη διατήρηση της εντερικής μας χλωρίδας -το μικροβίωμα του εντέρου. Χρησιμεύουν ως το σημείο εκκίνησης μιας φυσικής τροφικής αλυσίδας. Ξεκινά με βακτήρια που μπορούν να αφομοιώσουν την κυτταρίνη, παρέχοντας στο υπόλοιπο μικροβίωμα μια ισορροπημένη διατροφή.
Αλλά οι διατροφικές μας συνήθειες στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες απέχουν πολύ από αυτές των αρχαίων ανθρώπων. Αυτό επηρεάζει την εντερική μας χλωρίδα, φαίνεται, καθώς τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα βακτήρια που αποικοδομούν την κυτταρίνη χάνονται από το μικροβίωμα του ανθρώπινου εντέρου, ειδικά στις βιομηχανικές κοινωνίες, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
Η μελέτη προέρχεται από την ομάδα του καθηγητή Itzhak Mizrahi στο Πανεπιστήμιο Ben-Gurion (BGU) του Negev στο Ισραήλ, με την υποστήριξη του Weizmann Institute of Science στο Rehovot και διεθνών συνεργατών στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
«Σε όλη την ανθρώπινη εξέλιξη, οι φυτικές ίνες ήταν ένας βασικός άξονας της ανθρώπινης διατροφής», εξηγεί η επικεφαλής ερευνήτρια Sarah Moraïs από το BGU. «
Οι ερευνητές εντόπισαν σημαντικά μέλη του μικροβιώματος του ανθρώπινου εντέρου, τα βακτήρια που αποικοδομούν την κυτταρίνη με το όνομα Ruminococcus. Αυτά τα βακτήρια αποικοδομούν την κυτταρίνη παράγοντας μεγάλα και εξαιρετικά εξειδικευμένα συμπλέγματα εξωκυτταρικών πρωτεϊνών που ονομάζονται κυτταροσώματα.
«Δεν είναι εύκολο να υποβαθμιστεί η κυτταρίνη· λίγα βακτήρια μπορούν να το κάνουν», εξηγεί ο καθηγητής Edward Bayer, από το Ινστιτούτο Weizmann, ειδικός στα κυτταροσώματα και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Τα κυτταροσώματα φτιάχνονται από βακτήρια για να προσκολλώνται σε ίνες κυτταρίνης και να τις ξεφλουδίζουν, όπως τα μεμονωμένα νήματα σε ένα κομμάτι σχοινιού. Στη συνέχεια, τα κυτταροσωματικά ένζυμα διασπούν τα μεμονωμένα νήματα της ίνας σε μικρότερες αλυσίδες, που γίνονται διαλυτές. Μπορούν να αφομοιωθούν όχι μόνο από τον Ruminococcus αλλά και από πολλά άλλα μέλη του μικροβιώματος του εντέρου.
«Με λίγα λόγια, τα κυτταροσώματα μετατρέπουν τις ίνες σε σάκχαρα που τροφοδοτούν μια ολόκληρη κοινότητα, ένα τρομερό επίτευγμα μηχανικής», λέει ο Bayer.
Η παραγωγή κυτταροσωμάτων τοποθετεί τον Ruminococcus στην κορυφή των εργασιών αποικοδόμησης των φυτικών ινών που τροφοδοτεί ένα υγιές μικροβίωμα του εντέρου. Αλλά η εξελικτική ιστορία του Ruminococcus είναι περίπλοκη, όπως δείχνει η νέα μελέτη. Τα βακτήρια που παράγουν κυτταροσώματα υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό· οι πρόγονοί τους είναι σημαντικά μέλη του μικροβιώματος της μεγάλης κοιλίας στις αγελάδες και τα πρόβατα.
Η μεγάλη κοιλία είναι το ειδικό όργανο του στομάχου των αγελάδων, των προβάτων και των ελαφιών, όπου το χόρτο που τρώνε (ίνες) μετατρέπεται σε χρησιμοποιούμενη τροφή από μικρόβια που διασπούν την κυτταρίνη, συμπεριλαμβανομένου του Ruminococcus.
«Εκπλαγήκαμε όταν είδαμε ότι τα βακτήρια των ανθρώπων που παράγουν κυτταροσώματα φαίνεται να έχουν αλλάξει ξενιστές κατά τη διάρκεια της εξέλιξη. Τα στελέχη στον άνθρωπο σχετίζονται πιο στενά με τα στελέχη κτηνοτροφικών ζώων παρά με στελέχη πρωτευόντων που είναι πιο στενοί συγγενείς μας», είπαν οι ερευνητές.
