Η έλλειψη προσκόλλησης στη θεραπεία μπορεί επίσης να είναι εκδήλωση πιο σοβαρών ψυχολογικών προβλημάτων, όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή οι διατροφικές διαταραχές. Αυτά τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με ψυχοθεραπεία ή με ψυχοτρόπα φάρμακα.
Το άγχος είναι συχνό φαινόμενο στους διαβητικούς και προκαλείται από τις καθημερινές ενοχλήσεις (π.χ., οδήγηση σε κίνηση, σύγκρουση με τα μέλη της οικογένειας, προθεσμίες εργασίας κ.λπ.), από αρνητικά γεγονότα (π.χ., θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, οικονομικά προβλήματα, διαζύγιο), καθώς και από επιβαρύνσεις στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Το άγχος μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στην υγεία μέσω των αυξημένων τιμών γλυκόζης αίματος αλλά και έμμεσες επιδράσεις εξαιτίας διαταραχών στα πρότυπα συμπεριφοράς και στις ρουτίνες (π.χ., φαγητό και ύπνος).
Ο ψυχολόγος μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο μέσο για τον εντοπισμό δυσμενών αντιδράσεων στο άγχος και μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να αναπτύξουν πιο χρήσιμες και αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης.
Στόχοι της ψυχολογικής θεραπείας στον διαβήτη
Σχεδόν σε όλους τους διαβητικούς ασθενείς χρειάζεται:
• Να βελτιωθεί η τήρηση του θεραπευτικού σχήματος.
• Να προωθηθούν υγιεινές συμπεριφορές αντιμετώπισης (π.χ. δίαιτα και άσκηση).
• Να σταματήσουν συνήθειες υψηλού κινδύνου για την υγεία (π.χ., κάπνισμα, μεγάλη πρόσληψη λίπους).
• Να βελτιωθούν η λειτουργία της οικογένειας, η επικοινωνία και η αντιμετώπιση των προβλημάτων.
• Να υπάρχει παροχή υποστήριξης για υποκλινικές διαταραχές σχετιζόμενες με τον διαβήτη.
Σε διαβητικούς ασθενείς με ψυχολογικά προβλήματα ο ψυχολόγος ή ο ψυχίατρος πρέπει:
• Να αξιολογήσει και να θεραπεύσει την ψυχοπαθολογία, ιδιαίτερα την κατάθλιψη, το άγχος, και τις διατροφικές διαταραχές.
• Να αναφερθεί σε ψυχοδραστικές φαρμακευτικές αγωγές, ανάλογα με τις ανάγκες.
Ψυχοπαθολογία και διαβήτης
Περίπου το ένα τρίτο των ασθενών με διαβήτη έχει διαγνωσμένα ψυχολογικά προβλήματα κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του. Οι συναισθηματικές και αγχώδεις διαταραχές είναι οι πιο συνηθισμένες διαγνώσεις και εμφανίζονται συχνότερα σε ασθενείς με διαβήτη απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν σε φτωχό γλυκαιμικό έλεγχο και αλλοιώσεις στη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών και μέσω της διαταραχής στην αυτοφροντίδα του διαβήτη.
Η κλινική κατάθλιψη επηρεάζει περίπου έναν στους πέντε διαβητικούς και υποβαθμίζει σοβαρά την ποιότητα και όλες τις πτυχές της ζωής του. Έχει μεγάλη σημασία για τον διαβήτη λόγω της συσχέτισής της με τη μη συμμόρφωση, τον κακό γλυκαιμικό έλεγχο και τον αυξημένο κίνδυνο για μικρο- και μακροαγγειακές επιπλοκές της νόσου.
Η κατάθλιψη συχνά παραμένει μη αναγνωρισμένη και δεν θεραπεύεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων, παρά την ιδιαίτερη σημασία της για τον διαβήτη.
Διατροφικές διαταραχές
Ένας άλλος παράγοντας ανησυχίας είναι ο αυξανόμενος αριθμός τεκμηριωμένων περιπτώσεων διατροφικών διαταραχών μεταξύ των ατόμων με διαβήτη. Το αν τα προβλήματα αυτά είναι περισσότερο, λιγότερο ή εξίσου διαδεδομένα στον διαβήτη σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό παραμένει αμφιλεγόμενο. Ανεξαρτήτως, όμως, από αυτό, οι διατροφικές διαταραχές είναι κλινικά σημαντικές, λόγω της συσχέτισής τους με τον κακό γλυκαιμικό έλεγχο και τον αυξημένο κίνδυνο αμφιβληστροειδοπάθειας.
Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με ψυχοθεραπεία. Ωστόσο, τόσο οι διατροφικές διαταραχές όσο και η κατάθλιψη τείνουν να είναι επαναλαμβανόμενες και να απαιτούν επαναλαμβανόμενη θεραπεία.
Επιπλοκές
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες και οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων για τους διαβητικούς ασθενείς. Σε περίπλοκες ιατρικές ασθένειες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ψυχιατρική γνωμάτευση για τη διευκρίνιση της κατάλληλης θεραπείας.
Η ψυχιατρική εμπειρία μπορεί, επίσης, να είναι χρήσιμη αν ο ασθενής δεν ανταποκριθεί στην ψυχοθεραπεία ή στους ψυχοδραστικούς παράγοντες που ορίζονται από τον γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ψυχιατρική παραπομπή ενδείκνυται για ασθενείς με ιστορικό σοβαρής συναισθηματικής νόσου ή αυτοκτονικού ιδεασμού.
ΠΗΓΕΣ:
American Diabetes Association
https://www.diabetes.org.uk/professionals/resources/shared-practice/psychological-care
