Μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης (UNIGE), τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Γενεύης (HUG), το Imperial College του Λονδίνου και το Amsterdam UMC, ερεύνησε μια πρωτεΐνη-δείκτη που στοχεύει στην ιατρική απεικόνιση για την οπτικοποίηση της εγκεφαλικής φλεγμονής, αλλά η ερμηνεία της οποίας ήταν ακόμα αβέβαιη.
Η ερευνητική ομάδα αποκαλύπτει ότι μια μεγάλη ποσότητα αυτής της πρωτεΐνης πηγαίνει χέρι-χέρι με μια μεγάλη ποσότητα φλεγμονωδών κυττάρων, αλλά η παρουσία της δεν αποτελεί ένδειξη υπερενεργοποίησής τους. Αυτά τα αποτελέσματα, που δημοσιεύτηκαν στο Nature Communications, ανοίγουν το δρόμο για τη βέλτιστη παρατήρηση των νευροφλεγμονωδών διεργασιών και την εκ νέου ανάγνωση προηγούμενων μελετών για το θέμα.
Η φλεγμονή είναι μια φυσική αμυντική αντίδραση που ξεκινά από το ανοσοποιητικό σύστημα. Επιτρέπει στα κύτταρα μας να καταπολεμήσουν την επιθετικότητα από μικροοργανισμούς, την μόλυνση και να αποκαταστήσουν τον τραυματισμό. Αλλά αυτή η απόκριση μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο και να οδηγήσει στην εμφάνιση σοβαρών παθολογιών. Όταν εμφανίζεται στον εγκέφαλο -οπότε είναι γνωστή ως νευροφλεγμονή- αυτή η υπερενεργοποίηση μπορεί να παίξει ρόλο στους μηχανισμούς νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
Στον εγκέφαλο, τα μικρογλοιακά κύτταρα παίζουν σημαντικό ρόλο στη φλεγμονή και την πιθανή υπερενεργοποίησή της. Μπορούν να «ενεργοποιηθούν» όταν εμφανιστεί δυσλειτουργία, να φαγοκυτταρώσουν παθολογικά κύτταρα ή πρωτεΐνες και ακόμη να παράγουν προστατευτικές ουσίες. Επί του παρόντος, στην ιατρική απεικόνιση, μόνο ένας δείκτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό και τη μέτρηση της μικρογλοίας μη επεμβατικά και in vivo: η πρωτεΐνη TSPO, η οποία υπάρχει σε αυτά τα κύτταρα. Αυτή η πρωτεΐνη μπορεί να παρατηρηθεί με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET), μια κοινή τεχνική απεικόνισης.
«Εκατοντάδες μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει σαρώσεις PET αυτής της πρωτεΐνης για να εξερευνήσουν και να ποσοτικοποιήσουν τα μικρογλοία. Ωστόσο, καμία μελέτη δεν κατάφερε να ερμηνεύσει με ακρίβεια τη σημασία της ποσότητάς του στο πλαίσιο μιας φλεγμονώδους αντίδρασης», εξηγεί ο Στέργιος Τσαρτσαλής, ανώτερος κλινικός συνεργάτης στο Τμήμα Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής UNIGE. Αντιστοιχεί μια μεγάλη ποσότητα TSPO σε μεγάλη ποσότητα φλεγμονωδών κυττάρων; Είναι σημάδι υπερενεργοποίησής τους;
Η ερευνητική ομάδα εργάστηκε σε εγκεφάλους μοντέλων ποντικών με νόσο Αλτσχάιμερ, αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση και σκλήρυνση κατά πλάκας, καθώς και σε δείγματα εγκεφάλου μετά θάνατον από ασθενείς που προσβλήθηκαν από τις ίδιες ασθένειες. «Ανακαλύψαμε ότι μια υψηλή ποσότητα της πρωτεΐνης TSPO είναι πράγματι δείκτης υψηλής πυκνότητας μικρογλοίας. Από την άλλη πλευρά, η ύπαρξη της TSPO δεν μας επιτρέπει να πούμε εάν τα φλεγμονώδη κύτταρα υπερενεργοποιούνται ή όχι».
