Θάνος Ξυδόπουλος
Εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές γκρίζες περιοχές ως προς την προέλευσή του νέου κορωνοϊού.
Συγκριτικές γονιδιωματικές αναλύσεις έδειξαν ότι ο SARS-CoV-2 ανήκει στην ομάδα των Betacoronaviruses και ότι είναι πολύ κοντά στον SARS-CoV-1, τον ιό που ήταν υπεύθυνος για μια επιδημία οξείας πνευμονίας, η οποία εμφανίστηκε τον Νοέμβριο του 2002. Είναι γνωστό ότι οι νυχτερίδες του γένους Rhinolophus ήταν η δεξαμενή αυτού του ιού.
Έχουν ανακαλυφθεί πολλοί Betacoronaviruses, κυρίως σε νυχτερίδες, αλλά και σε ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο ιός RaTG13, που απομονώθηκε από νυχτερίδα του είδους Rhinolophus affinis στην επαρχία Yunan έχει πρόσφατα περιγραφεί ως πολύ παρόμοιος με τον SARS-CoV-2, με αλληλουχίες γονιδιώματος ταυτόσημες κατά 96%.
Στις 7 Φεβρουαρίου του 2020 μάθαμε ότι ένας ιός που μοιάζει πολύ στον SARS-CoV-2 βρέθηκε σε παγκολίνους (οι δύο ιοί φάνηκε να έχουν κοινό το 99% του γονιδιώματός τους). Το συμπέρασμα ήταν ότι ο ιός πέρασε από νυχτερίδα σε παγκολίνο και μετά στον άνθρωπο.
Ωστόσο μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το γονιδίωμα του κορωνοϊού που απομονώθηκε από τον Μαλαισιανό Παγκολίνο είναι λιγότερο παρόμοιο με τον SARS-Cov-2, με μόνο 90% γονιδιακής σύμπτωσης. Αυτό δείχνει ότι ο ιός που απομονώθηκε από τον παγκολίνο δεν είναι υπεύθυνος για την επιδημία COVID-19 που εξαπλώνεται σήμερα.
Όμως ο κορωνοϊός που απομονώθηκε από τον παγκολίνο είναι παρόμοιος κατά 99% σε μια συγκεκριμένη περιοχή της πρωτεΐνης S, που αντιστοιχεί στα 74 αμινοξέα και εμπλέκονται στον τομέα δέσμευσης του υποδοχέα ACE (Angiotensin Converting Enzyme 2), ο οποίος επιτρέπει στον ιό να εισέλθει σε ανθρώπινα κύτταρα για να τα μολύνει.
Αντίθετα, ο ιός RaTG13 που απομονώθηκε από τη νυχτερίδα R. affinis είναι πολύ αποκλίνων σε αυτήν την συγκεκριμένη περιοχή (μόνο 77% ομοιότητα). Αυτό σημαίνει ότι ο κορωνοϊός που απομονώθηκε από τον παγκολίνο είναι ικανός να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα, ενώ αυτός που απομονώνεται από τη νυχτερίδα R. affinis δεν είναι.
Αυτές οι γονιδιωματικές συγκρίσεις υποδεικνύουν ότι ο ιός SARS-Cov-2 μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ενός ανασυνδυασμού μεταξύ δύο διαφορετικών ιών: o ένας κοντά στον ιό RaTG13 και ο άλλος πιο κοντά στον ιό του παγκολίνου. Με άλλα λόγια, είναι μια χίμαιρα μεταξύ δύο προϋπάρχοντων ιών.
Για να συμβεί ο ανασυνδυασμός, οι δύο ιοί πρέπει να έχουν μολύνει ταυτόχρονα τον ίδιο οργανισμό.
Δύο ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: σε ποιον οργανισμό έγινε αυτός ο ανασυνδυασμός (νυχτερίδα, παγκολίνο ή άλλο είδος) και κυρίως υπό ποιες συνθήκες πραγματοποιήθηκε.
