Ομιλία Γιώργου Βερνίκου* στο Συνέδριο ESPON (πρόγραμμα που αποσκοπεί στη λήψη αποφάσεων Κοινοτικής πολιτικής μέσα από την κατάλληλη τεκμηρίωση) για τη Γαλάζια Ανάπτυξη στο μέγαρο ΟΛΠ την 12/11/2014, με θέμα: «Γεωπολιτική διάσταση της Γαλάζιας Ανάπτυξης, Ενεργειακά και ζητήματα θαλάσσιας ασφάλειας με έμφαση στη λεκάνη της Μεσογείου».

*Ο Γ.Βερνίκος είναι Γενικός Γραμματέας του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Στις 10 Ιουνίου 2013 δημοσιεύτηκε, αφού ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης στους τομείς της θάλασσας, της ναυτιλίας και του τουρισμού στην Ε.Ε., η επονομαζόμενη «γαλάζια ανάπτυξη», αποσκοπώντας γη και θάλασσα να κατανοηθούν και να σχεδιαστούν μαζί.  Ένα χρόνο αργότερα το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων ενέκρινε την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θαλάσσια Ασφάλεια, επεκτείνοντας έτσι ουσιαστικά την Ευρωπαϊκή Θαλάσσια Πολιτική, ώστε να συμπεριλάβει τη θεματική της άμυνας και της θαλάσσιας ασφάλειας. 
Η θαλάσσια οικονομία αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την Ευρώπη, αλλά είναι ακόμα πιο σημαντική για τη χώρα μας.  Ο παράκτιος και παραθεριστικός τουρισμός, η ναυτιλία, η υπεράκτια αιολική ενέργεια, οι υποθαλάσσιοι ενεργειακοί πόροι, μπορούν να προσφέρουν τις αναπτυξιακές διεξόδους που χρειαζόμαστε.  Η σημαντική εξάλλου αύξηση της συμβολής του τουριστικού προϊόντος στο ΑΕΠ τα δύο τελευταία χρόνια και οι δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης που εμφανίζει, καθώς και η δυναμική της ελληνικής ναυτιλίας, αποτελούν δύο από τα βασικότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, ενώ και τα ζητήματα της ενέργειας αποτελούν πλέον προτεραιότητες της εθνικής μας ατζέντας, ύστερα από τις πρόσφατες πρωτοβουλίες –και όχι μόνο- της ελληνικής κυβέρνησης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται:  Πρωτοβουλίες και δράσεις που στοχεύουν στην ενεργειακή αυτονομία της χώρας και σχετίζονται με τις διαδρομές των αγωγών φυσικού αερίου, τη διαφοροποίηση των πηγών προέλευσης της ενέργειας και τη διερεύνηση και αξιοποίηση των ενεργειακών μας πόρων.
Η αξιοποίηση όμως των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των φυσικών πόρων της χώρας απαιτεί, ειδικά σε περίοδο κρίσης, ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στο χωρικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, ανάγκη ολοκληρωμένης διαχείρισης του αιγιαλού και των παράκτιων ζωνών και ολοκληρωμένη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης.  Απαιτεί επενδύσεις και υψηλό επίπεδο καινοτομίας.  Γιατί μόνο μέσα από καινοτόμες επενδύσεις αυξάνεται η παραγωγική βάση της χώρας και δημιουργούνται σταθερές και ποιοτικές θέσεις εργασίας, παρόλο που πολλές φορές υπάρχει συζήτηση για τον προσδοκώμενο αριθμό θέσεων εργασίας που δημιουργούνται.  Σε κάθε περίπτωση όμως η ανάπτυξη χρειάζεται επενδύσεις.  Και για να υπάρξουν επενδύσεις, πρέπει να υπάρχει ασφάλεια. Κανένας επιχειρηματίας δεν θα επενδύσει, στη στεριά ή τη θάλασσα, αν το περιβάλλον δεν είναι σταθερό, αν οι υπεράκτιες εγκαταστάσεις του ή οι εμπορικές διαδρομές που θα επιλέξει δεν είναι ασφαλείς.  Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Θαλάσσια Πολιτική βρίσκει στην περίπτωση της Ελλάδας, τη δεδομένη χρονική στιγμή, ένα ιδανικό πεδίο για εφαρμογή που πρέπει να εκμεταλλευτούμε. Η Ε.Ε. προωθεί μια ενοποιημένη θαλάσσια διακυβέρνηση (ασφάλεια, προστασία του περιβάλλοντος, ανάπτυξη), η οποία όμως δεν αποτελεί παρά την αρχή.  Τα ζητήματα τα οποία απομένουν να ρυθμισθούν είναι πάρα πολλά, προκειμένου να μπορέσουμε ν’ αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά τις σχετικές ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και να εκμεταλλευτούμε στο μέγιστο τους υποθαλάσσιους ενεργειακούς πόρους που διαθέτουμε.
Η ανάπτυξη της θαλάσσιας οικονομίας και η προώθηση των ελληνικών θαλασσίων συμφερόντων απαιτεί ένα συνολικό και ολοκληρωμένο σχεδιασμό πολλών Υπουργείων, που συνδέεται με τη διπλωματική μας παρουσία και την εξωτερική μας πολιτική, ιδίως στο χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου.  Λαμβάνοντας υπόψη πλήθος στοιχείων που είναι σε εξέλιξη, όπως η συρροή προκλήσεων και προβλημάτων στη χώρα μας, η διαφαινόμενη ενεργειακή αυτοδυναμία των ΗΠΑ και το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Κίνας για νέες πηγές ενέργειας, η χώρα χρειάζεται μία ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική.  Μία πολιτική που να ξεκινάει από τη γαλάζια ανάπτυξη, τα ζητήματα της αλιείας, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τη νησιωτική πολιτική και να επεκτείνεται στις ΑΠΕ, τις έρευνες και την αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ορυκτού μας πλούτου, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά δύσκολα ζητήματα όπως η εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας στο θαλάσσιο χώρο της Μεσογείου, εν μέσω πολλαπλών και αντιφατικών κρίσεων στη Νότια και Ανατολική γειτονιά της Ε.Ε.
Τα προβλήματα βέβαια που ανακύπτουν από τα προαναφερόμενα ζητήματα είναι μακροχρόνια και δυσεπίλυτα και συνδέονται σχεδόν με όλες τις γειτονικές μας χώρες.  Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία, δεκαέξι χρόνια μετά τη θέση σε ισχύ της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, βρίσκεται ακόμα σε διερευνητικό στάδιο, όπως και αδιευκρίνιστα εξακολουθούν να παραμένουν θέματα που αφορούν το ζήτημα των ΑΟΖ. Η γεωγραφική θέση και η γεωμορφολογία της Ελλάδας καθιστούν αναγκαίο τον ακριβή και οριστικό καθορισμό των θαλασσίων συνόρων μας, ώστε να μπορέσουμε ν’ αξιοποιήσουμε του θαλάσσιους και υποθαλάσσιους πόρους που μας ανήκουν.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερα θετικές χαρακτηρίζονται οι εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, καθώς διαμορφώθηκε ένα νέο γεωπολιτικό σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο, με βασικό πυλώνα την αξιοποίηση των κοιτασμάτων αερίου που βρίσκονται στην περιοχή.  Επίσης και σε ότι αφορά το θέμα των ΑΟΖ, οι τρεις χώρες έχουν αποφασίσει να προχωρήσουν τις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, όπου αυτό δεν έχει γίνει ακόμα, αποδεχόμενες την καθολική ισχύ της σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας. Η συνεργασία αναμένεται να διευρυνθεί με τη συμμετοχή του Λιβάνου και της Ιορδανίας, ενώ προγραμματίζεται και τριμερής Σύνοδος Κορυφής μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στις αρχές του 2015.  Το βασικό επομένως πρόβλημα για την Ελλάδα παραμένει η Τουρκία, η οποία, εκτός των άλλων διαφωνιών για το Αιγαίο, αμφισβητεί τη δικαιοδοσία του συμπλέγματος του Καστελόριζου σε ΑΟΖ και θεωρεί ότι η τουρκική και η αιγυπτιακή ΑΟΖ ενώνονται.
Σίγουρα, ο δρόμος για την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι μακρύς και αμφίβολος. Είναι όμως βέβαιο ότι το μέλλον της Ελλάδας, σε μεγάλο βαθμό, συνδέεται με τη γαλάζια ανάπτυξη, τον τουρισμό, τη ναυτιλία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την αξιοποίηση του ενεργειακού της πλούτου, τις επενδύσεις, την καινοτομία. Προς την κατεύθυνση αυτή χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση, κοινωνική συναίνεση, πολιτική σταθερότητα, αλλά και στέρεα βήματα ασκώντας τα εθνικά και κυριαρχικά μας δικαιώματα στα πλαίσια της διεθνούς νομιμότητας, με καλές γειτονικές σχέσεις και αποφεύγοντας, όσο είναι δυνατόν, τα πεδία έντασης.

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης