Να πας να γραφτείς σε ένα κόμμα, όποιο να ‘ναι, άμα θες να δεις χαΐρι, μουρμούριζε ο παππούς μου. Όποιο να ‘ναι; ρωτούσα χαμογελώντας. Ναι, όποιο να ‘ναι, όποιο θες εσύ, απαντούσε. Και σαν τι χαΐρι θα δω; ξαναρωτούσα. Κάνε αυτό που σου λέω και θα δεις, μου ‘λεγε. Αλλά, εσύ, με τον χαρακτήρα που ‘χεις και να πας, θα φύγεις γιατί για να μείνεις και να δεις χαΐρι πρέπει να αντέχεις να υπακούς ακόμα κι όταν δεν σ’ αρέσει. Αντέχεις; Αμ’ δε που αντέχεις εσύ, γιατί είσαι πνεύμα αντιλογίας. Κι αντιλογία για να φτάσεις να κάνεις στο κόμμα πρέπει πρώτα να μάθεις να καταπίνεις όλες τις αντιρρήσεις σου. Ας’ το καλύτερα και κοίτα διάβαζε εκεί να πάρεις κανένα χαρτί μπας και σου χρησιμέψει να προκόψεις. Κι αν δεν σου χρησιμέψει, δεν πειράζει. Εσύ να’ σαι καλά κι έχει ο θεός.
Αυτά τα λόγια του παλιού καιρού, είναι λόγια σοφά για το κομματικό μας κράτος σήμερα. Η συμμετοχή στα κόμματα είναι μια μεγάλη κατάκτηση της δημοκρατίας αλλά, αλήθεια, ποια συμμετοχή; Τι σημαίνει σήμερα για έναν πολίτη να είναι γραμμένος σε ένα κόμμα; Να είναι μέλος του κόμματος, εγγράφως και επισήμως στους καταλόγους του. Είναι τίτλος τιμής, τίτλος ισχύος έναντι άλλων πολιτών που δεν είναι γραμμένοι σε κόμμα; Πώς γράφεσαι σε ένα κόμμα; Πάς μόνος σου ή σε συστήνει κάποιο στέλεχος; Όπως και να γράφεσαι, σημασία έχει τι προσδοκάς να αποκομίσεις από αυτή την εγγραφή; Να διοχετεύσεις δημιουργικά τις ιδεολογικές σου ανησυχίες και τους προβληματισμούς για την κοινωνία; Να βρεις μια καλή δουλειά και να μη μείνεις ποτέ άνεργος; Να αποκτήσεις προσβάσεις σε ανθρώπους με υψηλές γνωριμίες; Να γίνεις εσύ κάποτε η σημαντική γνωριμία για άλλους; Να ανήκεις κάπου ώστε να μην είσαι ποτέ μόνος στα δύσκολα της ζωής; Να σε φοβούνται οι εχθροί σου επειδή έχεις κομματικούς φίλους; Να σηκώνεις, ας πούμε, το ακουστικό και να ξέρεις σε ποιον θα τηλεφωνήσεις για να λύσεις ένα πρόβλημα; Και τι πρόβλημα; Πρόβλημα δικό σου ή πρόβλημα που δεν είναι ειδικά δικό σου; Και θα το λύσεις πώς; Δημιουργώντας πρόβλημα σε άλλους που δεν έχουν καλή καλωδίωση ή με γνώμονα το γενικό όφελος και το κοινό καλό; Όλα αυτά παίζουν μαζί για την επιλογή να γίνεις μέλος κόμματος, σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα να μορφωθείς και να ακολουθήσεις ένα επάγγελμα για να κερδίζεις τα προς το ζην. Εκτός κι αν επάγγελμά σου γίνει το κόμμα. Τότε το πράγμα αλλάζει. Το κόμμα είναι η επιχείρηση, η εταιρεία που θα σε προσλάβει κι αν έχεις τα προσόντα, τότε, όλοι οι δρόμοι είναι ανοιχτοί για όλα τα μελλοντικά ενδεχόμενα. Αρκεί να ξεκινήσεις από νωρίς. Από έφηβος, από φοιτητής. Αρκεί κάποιος να σε μπάσει στα κόλπα για να μη μείνεις για πάντα εκείνος που θα κολλάει τις αφίσες, και θα κάνει τα θελήματα και τη λάντζα, με αντάλλαγμα βέβαια άμα ζητήσεις κάτι να μη σου χαλάσουν το χατίρι. Πάλι κερδισμένος θα είσαι. Δεν τίθεται θέμα.
Τι είναι όμως βασικά τα κόμματα; Τι είναι οι αρχηγοί τους; Τι είναι ο κάβουρας και τι είναι το ζουμί του; Τα κόμματα είναι συνταγματικοί θεσμοί που σκοπό έχουν να ενεργοποιούν όλους τους πολίτες στα πολιτικά πράγματα ώστε να έχουμε αυτό που λέμε δημοκρατία. Με την ενεργοποίηση των πολιτών, τα κόμματα ασκούν επιρροή στα κοινοβουλευτικά πράγματα και τις κυβερνητικές λειτουργίες. Αλλά τα κόμματα για να έχουν κύρος και φωνή χρειάζονται κάποιον με μια ηγετική ομάδα να τα οργανώνει και να τα καθοδηγεί με πυγμή ώστε με τις πρώτες ή και τις συνεχείς διαφωνίες ανάμεσα στα μέλη και τα στελέχη (:ποία η διαφορά; Ότι τα στελέχη είναι ανώτερα από τα μέλη γι αυτό τα μέλη υποτάσσονται στα στελέχη ή φεύγουν από το κόμμα) να μη διαλύονται εις τα εξ’ ων συνετέθησαν. Οι αρχηγοί είναι το ζουμί των κομμάτων. Η ανάδειξη αρχηγού, με όποιον τρόπο κι αν συναποφασισθεί από τα μέλη και τα στελέχη ότι θα γίνεται, δεν επιτρέπεται κατόπιν να αμφισβητείται διότι τότε το κόμμα χάνει κάθε σοβαρότητα και αξιοπιστία, αλλά και ο αρχηγός χάνει ουσιαστικά την νομιμοποίησή του.
Το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό τα μέλη του όποιου κόμματος σήμερα συμμετέχουν στη λήψη τέτοιων αλλά και άλλων κρίσιμων αποφάσεων; Σε ποιο βαθμό αυτό που ονομάστηκε «βάση» του κόμματος, δηλαδή όλες αυτές οι χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, έχουν πραγματικό ρόλο πέραν του να στηρίξουν ή να υπονομεύσουν την Α ή τη Β ομάδα μέσα σε έναν οργανισμό με άπειρους γραμματείς και φαρισαίους που στελεχώνουν και συσπειρώνονται γύρω από λίγα συγκεκριμένα μεγαλοστελέχη που μάχονται για την πρωτοκαθεδρία και ουδεμία πραγματική σχέση έχουν με τους πολίτες – μέλη του κόμματος. Βάση του κόμματος μπορεί να είναι ο καθένας που θα παρουσιαστεί και θα δηλώσει οπαδός έτοιμος για όλα. Κι αυτό γιατί στο κάθε κόμμα γνωρίζουν πως αυτός ο καθένας είναι κάθε κανένας που είναι προτιμότερο να είναι μαζί τους παρά να αναζητήσει καταφύγιο και να δώσει ψήφους σε άλλο κόμμα. Καθένας από αυτούς που αναζητούν κομματική στέγη, δεν σημαίνει ότι θα έχουν και λόγο στα πράγματα. Τα πράγματα προαποφασίζονται μέσα σε κλειστά οφίτσια για λίγους και οι πολλοί καλούνται να κάνουν το καθήκον τους: να φωνάξουν, να κολλήσουν αφίσες, να τηλεφωνούν στον κόσμο και να λένε αυτά που πρέπει να λένε, να χειροκροτούν, να στέλνουν sms και τα λοιπά.
Κι επειδή τα μέλη του κόμματος, η βάση, δεν έχουν στην πραγματικότητα κανέναν ουσιαστικό ρόλο, έπεσε η ιδέα να υπάρχουν και φίλοι του κόμματος. Οι φίλοι μπορούν κατά περίπτωση, και με την ανάλογη επικοινωνιακή στρατηγική, να είναι και πολύ περισσότεροι από τα μέλη και μάλιστα χωρίς πολλές τακτικές υποχρεώσεις ούτε εσαεί στιγματισμό. Σήμερα είσαι φίλος αύριο δεν είσαι. Αλλά αυτό δεν πειράζει τα κόμματα διότι ούτως ή άλλως αυτά λειτουργούν σε πολύ περιορισμένο κύκλο, τον οποίο ανοίγουν και κλείνουν όποτε και όπως θέλουν. Σήμερα σε κάνουν ενεργό πολίτη, αύριο αγανακτισμένο πολίτη, μεθαύριο απλό ψηφοφόρο, σύνθετο φορολογούμενο, φοροφυγά, φυγά γενικώς, αλληλέγγυο, ειρηνικά διαμαρτυρόμενο, μπαχαλάκη, μουδιασμένο τηλεθεατή τηλεοπτικών πολιτικών διαξιφισμών, δημοψηφισματία, πολιτικολογούντα καφενόβιο, άνεργο, γιάπη, αυτοαπασχολούμενο, διαδηλωτή, ατομικιστή που πουλάει εκδουλεύσεις σε βουλευτές και αιρετά στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης για να κάνει τη δουλειά του κι αυτοί τη δική τους. Η ιδεολογία και οι προτάσεις του πολίτη, μέλους, φίλου ή περαστικού από το κόμμα, ξεχάστηκαν σε ένα συρτάρι της τοπικής οργάνωσης που παρά τα κονδύλια του κράτους προς το κόμμα φυτοζωεί ή δεν υπάρχει πια. Άμα ξέρεις τον αρχηγό, έχει καλώς. Αν όχι, περίμενε σε καμιά γωνία για να του σφίξεις το χέρι καθώς θα περνάει και, πού ξέρεις, μπορεί να σου πει να περάσεις κι απ’ το γραφείο για το θέμα σου. Τι μέλος είσαι; Στον αρχηγό πρέπει να απευθύνεσαι με το μικρό του όνομα, να μιλάς στα ίσια να ακούν κι οι άλλοι πως έχεις θάρρος και άποψη. Κι εκείνος να σου λέει, Πέρνα απ’ το γραφείο να τα πούμε! Τότε δικαιώνεσαι κι εσύ ως μέλος κι ο αρχηγός σου ως… “φίλος”. Όλα τα υπόλοιπα, διαδικασίες εκλογής αρχηγού, πολιτικές θέσεις και αποφάσεις του κόμματος, είναι άχαρες και κουραστικές δουλειές για στελέχη και βουλευτές που πληρώνονται απ’ το κόμμα κι απ’ το κράτος και ζουν από αυτό. Εσύ, θα πας και θα ξαναπάς από το γραφείο για να τα πεις με τον αρχηγό σου, άλλο που είναι πολυάσχολος και θα σου ζητά συγνώμη και να ξαναπεράσεις μια άλλη μέρα. Μην το βάζεις κάτω. Τι επαναστάτης είσαι; Έτσι σε θέλει ο αρχηγός. Επαναστάτη αφοσιωμένο στον κοινό αγώνα. Όπου να ‘ναι γίνεστε κυβέρνηση. Αλλά εσύ φαίνεται πως δεν έχεις υπόψη σου την άποψη του εγγράμματου λήσταρχου Ντελέντα σε ένα παλιό, εξαιρετικό, ιστορικό μυθιστόρημα υπό τον τίτλο ο δήμιος (του Νίκου Φαρούπου).
Ιδού τι λέει:
«Οι επαναστάσεις είναι εύστοχες, πιστεύω, μόνον όταν παραμένουν στο σημείο της εξέγερσης, τότε ενδέχεται να επιταχύνουν τις αλλαγές και να βοηθήσουν στην εξέλιξη της δημοκρατίας. Είθισται, όμως, οι κάθε λογής ηγέτες τους να εστιάζουν πρωτίστως το ενδιαφέρον τους στην υφαρπαγή, στην κατάκτηση και, ακολούθως, στην παραμονή επί της εξουσίας, αποσκοπώντας μάλλον εις ίδιον όφελος παρά στην βελτίωση της ζωής των λαϊκών τάξεων. Βεβαίως, κάθε φορά οι επαναστάτες είναι υποχρεωμένοι, εκ των πραγμάτων, να προβούν σε μερικές κοινωνικές αλλαγές, ώστε να κολακεύσουν τον λαό που με το αίμα του τους βοήθησε, αφελώς δράττων, να ανέλθουν επί του αυχένος του. Ταχέως, όμως, τους αναιρούν, καθώς διαπιστώνουν ότι η αρπαγή και η διατήρηση της εξουσίας, είναι υποχρεωτικώς μια κοπιώδης, βίαιη, ανελεύθερη και αιματηρή διαδικασία. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι οι πλείστοι των επαναστατών καταλήγουν στο ίδιο μέρος, εκεί όπου είχαν αποστείλει οι ίδιοι τους πρώην κυβερνώντες, ήτοι, στην καρμανιόλα.»
Αλλά αυτά γίνονταν τον παλιό καιρό. Τον καιρό του παππού μου που με συμβούλευε να γραφτώ σ’ ένα κόμμα για να ιδώ χαΐρι.
