Ένας υπαρξιακά δικαιωμένος ορισμός του συγγραφέα (ως μιας περίπτωσης από τις πολλές του καλλιτέχνη εν γένει) θα τον ήθελε, φαντάζομαι, άνθρωπο, ο οποίος δεν τρέφει αυταπάτες: έχει δει, καταλάβει καλά, ότι η ζωή είναι ένα πυκνό και αδιέξοδο δίχτυ από έλλειψη επικοινωνίας, από καταπιέσεις, διαψεύσεις, φόβους, υπονομεύσεις, ταπεινότητες, ευτέλεια, ξόδεμα πάθους, για κάτι που αποδείχνεται ένα τίποτα και ο οποίος, εν τούτοις, έχει αποφασίσει να μην παραιτηθεί από την μελέτη αυτής της ζωής, σαν κάποιον που αναζητεί μέσα στ’ αποκαΐδια μιας καταστροφικής φωτιάς πράγματα που διασώθηκαν: πολύτιμα, αφού κατόρθωσαν, με την αντοχή των υλικών τους, να επιζήσουν από μια τέτοια καταστροφή.
Βέβαια, τα ευρήματα αυτά, δεν παύουν να έχουν στο πλαίσιό τους την στάχτη που τους μεταδίδει την σημασία της, στην οποία όμως κι αυτά, από την άλλη μεριά, αντέταξαν την αντοχή τους. Το παράξενο με την συγγραφή είναι ωστόσο, ότι ο δημιουργός μπορεί να λυτρώνεται από αυτά τα προβλήματα, χάρη στα ίδια αίτια, που τα δημιουργούν: μέσα από τα ρήγματα και τις διεξόδους που προκαλούν τα διαθλώμενα στο πρίσμα της φαντασίας πραγματικά δεδομένα. Ο καλλιτέχνης πρέπει να μοιράζεται τον χρόνο. Να’ ναι ο μισός έξω από το χρόνο και ο μισός μέσα. Μέσα στην ζωή. Άλλοτε να γλιστράει σαν χέλι στον ένα χρόνο και άλλοτε στον άλλο. Αλλιώς δεν μπορεί να είναι ούτε μέσα ούτε έξω. Αλλά θα βρίσκεται πάντα κάπου αλλού. Συχνά στην δημιουργία, στο γράψιμο, τα δημιουργήματα τα στοιχειώνουν περιπέτειες, ταλαιπωρίες, διωγμοί, εξορίες και επαναπατρισμοί, απογοητεύσεις και πικρίες καθώς συμπλέκονται με τα χθεσινά ή προχτεσινά ακόμη, γεγονότα και οι συγγραφείς συχνά το επισείουν άλλοτε ως μισητά και απευκταία κι άλλοτε ως θλιβερά καταργημένες πανανθρώπινες προσδοκίες.
Εδώ έχω να προτείνω μερικές νέες εκδόσεις που δικαιώνουν τα παραπάνω:
Jean-Michel Guerssta: «Η ΛΕΣΧΗ ΤΩΝ ΑΘΕΡΑΠΕΥΤΑ ΑΙΣΙΟΔΟΞΩΝ», μετάφραση: Φωτεινή Βλαχοπούλου, Πόλις.
Στο Παρίσι στο τέλος του ’50, των αρχών του ’60 μας μεταφέρει το βιβλίο τιμημένο με το βραβείο Goncourt. Ο Γκεροτά αναπαριστά με ζωντάνια τον ρυθμό της εποχής:
Πίτερ Κάρεϊ: «Ο ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΛΙΒΙΕ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ», μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου, Ψυχογιός.
Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, ο δις τιμημένος με το βραβείο Booker Αυστραλός Πίτερ Κάρεϊ εμπνέεται από το ταξίδι του Αλεξίς ντε Τοκβίλ στις ΗΠΑ το 1831 (με σκοπό να μελετήσει το εκεί σωφρονιστικό σύστημα), ταξίδι από το οποίο προέκυψε το μνημειώδες έργο πολιτικής φιλοσοφίας. Η Δημοκρατία στην Αμερική (1835). Στο βιβλίο του Κάρεϊ το ίδιο ταξίδι επιχειρούν οι φαινομενικά αταίριαστοι Ολιβιέ (γόνος γαλλικής αριστοκρατικής οικογένειας) και ο υπηρέτης του, Πάροτ (γιος ενός δημοκράτη άγγλου τυπογράφου), οι οποίοι και εναλλάσσονται στο ρόλο του αφηγητή. Η συναρπαστική αχανής Αμερική των πρώτων δεκαετιών μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας, με όλα τα παράδοξα και τις αντιφάσεις της, ζωντανεύει μέσα από τα έκθαμβα μάτια των δύο ηρώων. Ωστόσο, επ’ ουδενί δεν πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα. Ο Κάρεϊ δεν αναδιηγείται τα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με το ταξίδι του Ντε Τοκβίλ. Το χρησιμοποιεί απλώς ως αφετηρία για να φτιάξει ένα σπιρτόζικο, πικαρέσκο μυθιστόρημα, που δεν περιγράφει μόνο «την περιπέτεια της αμερικανικής δημοκρατίας» αλλά και την ιστορία μιας αντρικής φιλίας.
Δύο ενδεικτικά της πολύμορφης εποχής μας δημιουργήματα.
