Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έδωσε χθες το αρχικό πράσινο φως στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ (ΟΜΤ), απαντώντας σε ερώτημα που είχε υποβληθεί από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας. Και τούτο μετά την δυσπιστία που αντιμετώπισαν γερμανοί οικονομολόγοι απόφαση της ΕΚΤ να αγοράζει απεριόριστα ομόλογα υπερχρεωμένων χωρών, εκτιμώντας ότι η κίνηση αυτή είναι αντίθετη προς την εντολή της.
Με προσωρινή του απόφαση το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στηρίζει, υπό όρους, το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων εκ μέρους της ΕΚΤ.
Ο γενικός εισαγγελέας Κρουζ Βιλλαλόν δήλωσε ότι η Κεντρική Τράπεζα μπορεί να αγοράζει μεγάλες ποσότητες χρέους των ευρωπαϊκών κρατών, ώστε να σταθεροποιήσει την οικονομία της ευρωζώνης. Θέτει ωστόσο προϋποθέσεις, που είναι η αιτιολόγηση της απόφασης αγοράς και η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας.
Η τελική απόφαση, η οποία αναμένεται να ληφθεί σε διάστημα τεσσάρων έως έξι μηνών, είναι πιθανό να ακολουθήσει τη γνώμη του γενικού εισαγγελέα.
Όπως σχολιάζει ο Μπερτ φαν Ρόζεμπεκε, οικονομικός αναλυτής στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής: «Ο γενικός εισαγγελέας δεν είπε κάτι καινούργιο. Επί της αρχής η ΕΚΤ μπορεί να αγοράζει ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Αυτό το γνωρίζαμε ήδη. Εντέλει λέει απλώς ότι η ΕΚΤ πρέπει να αιτιολογεί επαρκώς τις αγορές αυτές και ότι η δράση της θα πρέπει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας.
Δυστυχώς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν αποφάνθηκε σαφώς για το πώς ακριβώς θα πρέπει να κινηθεί η Κεντρική Τράπεζα. Αυτή ακριβώς τη διευκρίνιση όμως είχε ζητήσει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας».
Εν αναμονή νέων μέτρων
Η υπόθεση αφορά την προσφυγή κατά της εξαγγελίας της ΕΚΤ το καλοκαίρι του 2012 να προχωρήσει, εφόσον κριθεί αναγκαίο, σε απεριόριστη αγορά κρατικών ομολόγων από τις χώρες της κρίσης. Τον Φεβρουάριο του 2014 το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι με το σχετικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, η ΕΚΤ υπερβαίνει τις αρμοδιότητές της. Οι γερμανοί δικαστές απευθύνθηκαν κατόπιν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η χθεσινή, προσωρινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία καθώς την ερχόμενη εβδομάδα το διευθυντήριο της ΕΚΤ θα εξαγγείλει πιθανότατα τη λήψη νέων μέτρων.
«Πρόκειται ουσιαστικά για λευκή επιταγή», σχολιάζει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank Γιεργκ Κρέμερ. «Οι προϋποθέσεις που τίθενται, μπορούν να εκπληρωθούν πολύ εύκολα. (…) Πιθανότατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα υιοθετήσει τη γνώμη του γενικού εισαγγελέα και η υπόθεση θα καταλήξει εκ νέου στο γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο».
Υπερέβη την εντολή της η EKT;
Για πληρέστερη παρουσίαση της υπόθεσης θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι προθέσεις Ντράγκι δεν είχαν συζητηθεί με το διοικητικό συμβούλιο της Τράπεζας, ειδάλλως, ιδιαίτερα ο πρόεδρος της Bundesbank Γενς Βάιντμαν δεν θα τις είχε προσυπογράψει. Η συνέχεια δόθηκε ενώπιον του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Καρλσρούης. Ορισμένοι γερμανοί πολιτικοί και οικονομολόγοι προσέφυγαν εναντίον της εξαγγελίας του Μάριο Ντράγκι αμφισβητώντας τη νομιμότητα αγοράς ομολόγων που ούτως ή άλλως δεν θα αγόραζε κανείς βάζοντας σε κίνδυνο το 1/3 των γερμανών φορολογουμένων και ισχυριζόμενοι ότι το πρόγραμμα παραβιάζει το δικαίωμα της Γερμανικής Βουλής να αποφασίζει σε δημοσιονομικά θέματα της χώρας. Οι γερμανοί συνταγματικοί δικαστές παρέπεμψαν την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαπιστώνοντας παράλληλα παραβίαση του πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ από την ΕΚΤ και υπέρβαση της εντολής της έχει δοθεί για την άσκηση νομισματικής πολιτικής.
Θα εξασθενήσει η μεταρρυθμιστική βούληση;
Αιτία της δικαστικής διαμάχης τρεις λέξεις που εκστόμισε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, τον Ιούλιο του 2012, στο απόγειο της ευρωκρίσης εξαγγέλλοντας πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (ΟΜΤ, Outright Monetary Transactions Programm) από χώρες σε κρίση, όπως η Ελλάδα, προσθέτοντας το περιβόητο whatever it takes, «με κάθε κόστος». Αυτή η διευκρίνιση επενέργησε τόσο καθησυχαστικά στους επενδυτές και τους κερδοσκόπους που ξαφνικά σταμάτησαν τις επιθέσεις τους εναντίον του ευρώ και απομακρύνθηκε το κλίμα δυσπιστίας προς το κοινό νόμισμα.
Οι ειδικοί συμφωνούν πάντως ότι με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ θα εξασθενήσει η μεταρρυθμιστική βούληση των χωρών της κρίσης. «Το διαπιστώσουμε ιδιαίτερα στην Ιταλία», σχολιάζει ο Γιεργκ Κρέμερ. «Πρόκειται για τις αρνητικές συνέπειες της ακολουθούμενης πολιτικής διάσωσης, την οποία δικαίως επέκρινε το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο».
Και αυτό μολονότι οι δικαστές είχαν τη δυνατότητα να σκιαγραφήσουν ένα πιο αυστηρό πλαίσιο, εκτιμά ο Μπερτ φαν Ρόζεμπεκε: «Μπορούσαν, για παράδειγμα, να πουν ότι η ΕΚΤ δεν μπορεί να έχει στον ισολογισμό της πάνω από το 20% του ιταλικού χρέους και ότι το υπόλοιπο 80 % θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις αγορές. Όλα αυτά όμως δεν τα είπε ο γενικός εισαγγελέας και τώρα εναπόκειται στην ΕΚΤ να αναπτύξει ένα μοντέλο το οποίο θα πείσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο».
Η ΕΚΤ δεν έχει εφαρμόσει ακόμη στην πράξη το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Και μόνον η εξαγγελία του όμως, είχε συμβάλει καθοριστικά στην αποκλιμάκωση της κρίσης.
Ο επικεφαλής της Μάριο Ντράγκι ισχυρίζεται ότι η ΕΚΤ δρα πάντα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Βασική αποστολή της παραμένει η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών. Με το φάντασμα του αποπληθωρισμού να πλανάται ωστόσο το τελευταίο διάστημα απειλητικά πάνω από την ευρωζώνη, η σταθερότητα αυτή δεν είναι πια δεδομένη.
Φόβοι μην τυχόν χώρες της ευρωζώνης χρεοκοπήσουν»
Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας απαιτεί μεταρρυθμίσεις. Σε αυτό συμφωνούν όλοι οι οικονομολόγοι. Για τον λόγο αυτόν ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι απαιτεί από τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να εφαρμόσουν γενναία μεταρρυθμιστικά προγράμματα. Σε περίπτωση που δεν το κάνουν, ο κ. Ντράγκι κατέστησε σαφές ότι θα διακόπτεται η βοήθεια από την ΕΚΤ.
Πηγή: Deutsche Welle
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης
