.jpg)
«…Και σας προτείνω να δείτε την ταινία “Η κληρονομιά της κουκουβάγιας” του Κρις Μαρκέρ, στην οποία αντιλαμβανόμαστε ότι όλα τα χρωστάμε στην ελληνική σκέψη, η οποία διήρκεσε χιλιάδες χρόνια.
»Αφιερώστε ένα βράδυ στο να δείτε την ταινία “Η κληρονομιά της κουκουβάγιας» και το πρόβλημα ανάμεσα στη Γερμανία, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα θα έχει διευθετηθεί για σας. Η Ευρώπη και η Γερμανία πρέπει να γονατίσουν μπροστά στην Ελλάδα και να της πουν: “ευχαριστώ”».
Αυτά είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο πρωτοπόρος Γαλλοελβετός σκηνοθέτης και κριτικός Ζαν-Λικ Γκοντάρ, στο περιοδικό «Sofilm».
Ποια είναι η ταινία που μας προτείνει να δούμε προκειμένου να «λυθούν οι απορίες μας» για το σύγχρονο πολιτικό καθεστώς στην Ευρώπη;
Για ποιον λόγο να μας πει ευχαριστώ η Ευρώπη;
Η «Κληρονομιά της κουκουβάγιας» είναι έργο μιας ομάδας ανθρώπων. Ξεκίνησε από τον Γάλλο σκηνοθέτη Κρις Μαρκέρ (1921-2012), που θέλησε να ξετυλίξει το κουβάρι της αρχαίας ελληνικής σκέψης από την οπτική συγκεκριμένων πεδίων της ανθρώπινης δράσης, όπως της Δημοκρατίας, του Λόγου, της Μουσικής, των Μαθηματικών, του Ολυμπισμού, της Τραγωδίας κλπ. Προσκάλεσε ομιλητές από μεγάλο φάσμα: φιλόσοφους, συγγραφείς, καλλιτέχνες, δασκάλους, ερευνητές και απλούς παρατηρητές.
Μεταξύ των περίπου 50 ομιλητών, οι Κορνήλιος Καστοριάδης, Κώστας Αξελός, Ιάννης Ξενάκης, Ηλίας Καζάν, Αλέξης Μινωτής, Μάριος Πλωρίτης, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Αγγελική Ιονάτου, Manuela Smith, George Steiner, Βασίλης Βασιλικός, Oswyn Murray.
Οργάνωσε τα 12 επεισόδια θεματικά. Το καθένα διαρκεί 25 λεπτά. Μερικά, υπό τη μορφή συμποσίων, με πολλούς συνομιλητές να συμμετέχουν σε διάλογο.
Η γλώσσα που χρησιμοποιούν, παρά τη δυσκολία των θεωρητικών συζητήσεων, είναι φανερό ότι «προορίζεται» για τον θεατή που δεν έχει ειδικές γνώσεις επάνω στο αντικείμενο. Αλλά κι όταν είναι μόνοι, μιλούν με τη γλώσσα μιας «αφήγησης» που ακριβώς επειδή καλύπτει πολλές χιλιετίες είναι συμπαγής και ουσιαστική. Ο συνομιλητής τους φαίνεται να είναι ο ίδιος ο Μαρκέρ, πίσω απ’ την κάμερα.
Γιατί όμως δεν γνωρίζαμε περισσότερα για ένα ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε το 1989, μέχρι να μας παροτρύνει ο Γκοντάρ να του «αφιερώσουμε ένα βράδυ»;
Γιατί δεν προβλήθηκε στην ελληνική τηλεόραση αυτή η συμπυκνωμένη ιστορία ολόκληρης της ελληνικής σκέψης με την αριστουργηματική ματιά του Μαρκέρ; Σε εκπαιδευτικά ιδρύματα; Στο σινεμά;
Γιατί προβλήθηκε μόνο στο γαλλογερμανικό κανάλι Arte το 1989 και στο Channel 4 το 1991;
Γιατί τόσοι Έλληνες και ξένοι καλεσμένοι που από πέντε διαφορετικές πόλεις (Παρίσι, Αθήνα, Μπέρκλεϊ, Τιφλίδα, Τόκιο) αφιέρωσαν χρόνο να μας πουν την ιστορία της σύγχρονης σκέψης –που συμπτωματικά ξεκίνησε στην Ελλάδα– αγνοήθηκαν τόσα χρόνια;
Η χρηματοδότηση της σειράς είχε γίνει από το Ίδρυμα Ωνάση.
Ένας από τους ομιλητές, ο εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας George Steiner, γνωστός στους ακαδημαϊκούς κύκλους για το προκλητικό του… ταμπεραμέντο, χαρακτήρισε τη σύγχρονη Ελλάδα «φάρσα» και «ανέκδοτο». Το Ίδρυμα ζήτησε, μέσω του Μαρκέρ, να απολογηθεί. Εκείνος αρνήθηκε. Το Ίδρυμα τότε ζήτησε από τον Μαρκέρ να δημοσιεύσει στο τέλος του σχετικού επεισοδίου «απάντηση» προς τον Steiner. Ο Μαρκέρ δέχτηκε.
(Η «απάντηση» του Ιδρύματος –στο τέλος του επεισοδίου «Νοσταλγία»– είναι από αφελής έως υποτιμητική απέναντι στους υπόλοιπους ομιλητές, που με τα λεγόμενά τους τιμούν την Ελλάδα, αλλά και απέναντι στους θεατές που έχουν την ικανότητα να κρίνουν). Δεν ικανοποιήθηκε τελικά το Ίδρυμα από τη δημοσίευση της δικής του… θέσης και το θέμα πάγωσε. Έτσι απλά.
Πάγωσε και ο Μαρκέρ. Σε απάντηση επιστολής που έλαβε το καλοκαίρι του 2007 από καλλιτεχνική ομάδα που ήθελε να συμπεριλάβει το ντοκιμαντέρ στην 1η Μπιενάλε της Αθήνας, ο Μαρκέρ γράφει: «Χαίρομαι για το ενδιαφέρουν σας για την “Κουκουβάγια”, αλλά γνωρίζετε ότι έχει απαγορευθεί στην Ελλάδα, έτσι δεν είναι;»…
Την «απαγορευμένη Κουκουβάγια», που μιλούσε μόνο Γαλλικά και Αγγλικά, την ξέβρασε η θάλασσα του διαδικτύου στην παραλία μιας μεταφράστριας, της Γεωργίας Γραμματικού.
Το ντοκιμαντέρ μεταφράστηκε στα Ελληνικά και μπορεί να το δει ο καθένας.
Εδώ:
Αφιερώστε ένα βράδυ. Ίσως και περισσότερα.
