Σήμερα υπάρχει πληθώρα μεθόδων αντισύλληψης, με αποτέλεσμα πολλές φορές η επιλογή ανάμεσά τους να είναι δύσκολη. Η αποτελεσματικότητα κάθε μεθόδου καθώς και η ασφαλής χρήση της ανάλογα με το ιατρικό ιστορικό της κάθε γυναίκας συνιστούν τους δύο βασικούς παράγοντες που θα διευκολύνουν την επιλογή.
Άλλες παράμετροι που μπορεί να βοηθήσουν στην επιλογή σχετίζονται με τον βαθμό ευκολίας της εφαρμογής της κάθε μεθόδου καθώς και το πόσο σημαντικό είναι πράγματι για ένα άτομο να λάβει στην παρούσα φάση της ζωής του κάποιο αντισυλληπτικό μέτρο. Σε κάποιες γυναίκες, για παράδειγμα, που υποφέρουν από δυσμηνόρροια η χρήση του αντισυλληπτικού χαπιού, εκτός από αντισυλληπτική προστασία, μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής τους.
Είναι σημαντικό οι γυναίκες να ενημερωθούν για τα διαθέσιμα μέτρα αντισύλληψης και στη συνέχεια να συζητήσουν με τον ιατρό τους σχετικά με το ποια είναι η καλύτερη μέθοδος για εκείνες.
Παρακάτω αναφέρονται οι εναλλακτικές της σύγχρονης αντισύλληψης.
Ενδομήτριες συσκευές
Πρόκειται για μια μέθοδο αντισύλληψης, την οποία πολύ συχνά η γυναίκα ξεχνάει ότι χρησιμοποιεί. Υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης είτε μιας συσκευής που απελευθερώνει ορμόνες είτε μιας ράβδου χαλκού.
Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για μια μικρή συσκευή σχήματος Τ που ο ιατρός τοποθετεί μέσα στη μήτρα. Μπορεί να παραμείνει εκεί μέχρι και πέντε χρόνια και στη συνέχεια πρέπει να αφαιρεθεί, επίσης από ειδικό. Η συσκευή αυτή λειτουργεί απελευθερώνοντας μια μικρή ποσότητα προγεστίνης καθημερινά, η οποία λεπταίνει τα εσωτερικά τοιχώματα της μήτρας και παχαίνει την τραχηλική μεμβράνη, δημιουργώντας έτσι ένα εμπόδιο για τα σπερματοζωάρια. Η αποτελεσματικότητά της αγγίζει το 99%.
Το βασικό μειονέκτημα της συσκευής είναι η πιθανότητα να παρουσιαστεί μια μικρή αιμορραγία κατά τους πρώτους μήνες της χρήσης, που συνήθως μειώνεται κατά τον τέταρτο μήνα. Τα οφέλη της μεθόδου περιλαμβάνουν τη μικρότερη ροή αίματος κατά την εμμηνορρυσία, ενώ μάλιστα μία στις πέντε γυναίκες σταματά να έχει εμμηνορρυσία μετά τον πρώτο χρόνο χρήσης. Η διακοπή αυτή της εμμηνορρυσίας θεωρείται από τους ειδικούς ευεργετική, ιδιαίτερα για τις γυναίκες που υποφέρουν από τα συμπτώματα περιόδου. Παράλληλα, η εν λόγω συσκευή έχει βρεθεί ότι προστατεύει από τον καρκίνο του τραχήλου και του ενδομητρίου. Κάποιες γυναίκες μπορεί σπάνια να αντιμετωπίσουν κάποιες παρενέργειες που σχετίζονται με τις ορμόνες, όπως είναι οι κεφαλαλγίες, η ναυτία και η ευαισθησία των μαστών.
Η δεύτερη εναλλακτική είναι η τοποθέτηση ενδομήτριας συσκευής με χαλκό, η οποία γίνεται επίσης από ιατρό και διαρκεί μέχρι και δέκα χρόνια. Ο χαλκός λειτουργεί σαν σπερματοκτόνο που εμποδίζει το σπερματοζωάριο να φθάσει το ωάριο, ενώ παράλληλα εμποδίζει την εμφύτευση του ωαρίου στο τοίχωμα της μήτρας. Έχει αποτελεσματικότητα που αγγίζει το 99%, αλλά αντιθέτως με το ορμονικό IUD μπορεί να δημιουργήσει πιο έντονα συμπτώματα εμμηνορρυσίας, τα οποία όμως αντιμετωπίζονται με τη λήψη φαρμάκων. Στα οφέλη του περιλαμβάνεται η δεκαετής προστασία που παρέχει έπειτα από μια 5λεπτη διαδικασία, η οποία είναι ανά πασά στιγμή αναστρέψιμη. Παράλληλα, προστατεύει από τον καρκίνο του τραχήλου και του ενδομητρίου.
Και για τα δύο είδη ενδομήτριων συσκευών ισχύουν τα εξής:
• κάποιες γυναίκες αισθάνονται ήπιες κράμπες κατά την τοποθέτησή τους
• οι γυναίκες που πάσχουν από πυελική λοίμωξη θα πρέπει να ολοκληρώνουν τη σχετική θεραπεία πριν από την τοποθέτηση της συσκευής
• υπάρχει μία πιθανότητα στις 1.000 μιας μικρής ρήξης του ιστού κατά την εισαγωγή, η οποία διορθώνεται εύκολα
• καμία ενδομήτρια συσκευή δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Το εμφύτευμα
Πρόκειται για μια ράβδο σε μέγεθος σπίρτου που τοποθετείται κάτω από το δέρμα του άνω άκρου από τον ιατρό και προσφέρει αντισυλληπτική προστασία για τρία χρόνια. Η τοπική αναισθησία είναι απαραίτητη για την τοποθέτησή του, η οποία διαρκεί μόλις ένα λεπτό. Η αφαίρεσή του γίνεται επίσης εύκολα από τον ιατρό σε περίπου δύο λεπτά.
Λειτουργεί μέσω της απελευθέρωσης μιας μικρής ποσότητας προγεστίνης, η οποία αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, ενισχύει την τραχηλική βλέννη και λεπταίνει τα τοιχώματα της μήτρας. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 99%.
Στα μειονεκτήματα της μεθόδου ανήκουν η αιμορραγία που μπορεί να προκαλέσει, η οποία είναι και ο πιο συχνός λόγος αφαίρεσής του, καθώς και το γεγονός ότι δεν προστατεύει ενάντια στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Στα πλεονεκτήματά της ανήκουν η δυνατότητα χρησιμοποίησής του από γυναίκες που δεν μπορούν να λάβουν ορμόνες, όπως είναι για παράδειγμα τα αντισυλληπτικά δισκία, καθώς και η υψηλή αποτελεσματικότητά της, η οποία αγγίζει τα επίπεδα της στείρωσης.
Κάποιες γυναίκες περιγράφουν ορισμένες παρενέργειες, όπως είναι για παράδειγμα οι αλλαγές στη διάθεση και τη σεξουαλική επιθυμία, η μεγαλύτερη συχνότητα κεφαλαλγιών, η ακμή και η ευαισθησία των μαστών.
Η ενέσιμη ορμόνη
Πρόκειται για μια ένεση προγεστίνης, την οποία ο ιατρός χορηγεί κάθε 12 εβδομάδες. Η ένεση αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, ενισχύει την τραχηλική βλέννη, ώστε να εμποδίσει τα σπερματοζωάρια, και λεπταίνει τα τοιχώματα της μήτρας, ώστε να εμποδίσει την εμφύτευση του ωαρίου. Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου αγγίζει το 94%.
Στα μειονεκτήματά της αναφέρονται η αιμορραγία για τους πρώτους 6-12 μήνες της χρήσης, καθώς και η αδυναμία προστασίας από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Ως πλεονέκτημα αναφέρεται το γεγονός ότι το 50% των γυναικών σταματά τελείως να έχει περιόδους έπειτα από έναν ολόκληρο χρόνο χρήσης, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για τις γυναίκες που υποφέρουν από τα συμπτώματα της περιόδου. Οι ειδικοί, ωστόσο, επισημαίνουν ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί εάν μια γυναίκα θα απολαύσει το προαναφερθέν πλεονέκτημα.
Οι πιο συχνές παρενέργειες που έχουν καταγραφεί είναι η αιμορραγία και η πρόσληψη σωματικού βάρους. Κάποιες γυναίκες αναφέρουν κεφαλαλγίες, αλλαγές στη διάθεση, ευαισθησία στους μαστούς και μειωμένη σεξουαλική ορμή. Η μακροπρόθεσμη χρήση μπορεί να αποδυναμώσει τα οστά των γυναικών σε όλες τις ηλικίες, βλάβη η οποία μπορεί και να μην αναστραφεί μετά τη διακοπή της ορμόνης. Παράλληλα, οι επιστήμονες δεν συστήνουν τη μέθοδο αυτή για γυναίκες που θέλουν να συλλάβουν μέσα στο επόμενο έτος, από τη στιγμή που η αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας που προκαλεί μπορεί να διαρκέσει για 9-10 μήνες μετά τη διακοπή.
Το χάπι
Για τις γυναίκες που δεν δυσκολεύονται να θυμηθούν την αντισύλληψη σε καθημερινή βάση, το αντισυλληπτικό χάπι είναι μια πολύ καλή λύση. Πρόκειται για τη λήψη από το στόμα είτε ενός συνδυασμού οιστρογόνων και προγεστίνης είτε μόνο προγεστίνης. Στην ουσία, η γυναίκα λαμβάνει για τρεις εβδομάδες κάθε εβδομάδα δισκία που περιέχουν δραστική ορμόνη και για μία εβδομάδα παίρνει είτε ανενεργά δισκία είτε τίποτα. Όπως και οι άλλες ορμονικές μέθοδοι, το χάπι αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, ενισχύει την τραχηλική βλέννη, ώστε να εμποδίσει τα σπερματοζωάρια, και λεπταίνει τα τοιχώματα της μήτρας, ώστε να εμποδίσει την εμφύτευση του ωαρίου. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 91%.
Στα μειονεκτήματά του συμπεριλαμβάνεται η ανάγκη καθημερινής λήψης του χαπιού. Εκτιμάται ότι το 50% των γυναικών που χρησιμοποιούν το αντισυλληπτικό χάπι ξεχνά πάνω από τρία δισκία ανά μήνα. Παράλληλα, το χάπι δεν προστατεύει ενάντια στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Στα οφέλη της μεθόδου αναφέρονται ο μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου στο έντερο, στις ωοθήκες και στο ενδομήτριο, η ανακούφιση από τους πόνους και τα άλλα συμπτώματα της εμμηνορρυσίας, καθώς κι ένας βαθμός προστασίας έναντι των φλεγμονωδών νοσημάτων της πυέλου.
Οι πιο συχνές παρενέργειες που έχουν καταγραφεί είναι οι κεφαλαλγίες, η ναυτία, η ευαισθησία των μαστών και η σταγονοειδής αιμορραγία ανάμεσα στις περιόδους.
Η λήψη του συνδυασμού οιστρογόνων και προγεστίνης μπορεί να γίνεται και συνεχόμενα με διακοπή μίας εβδομάδας κάθε τρεις μήνες. Οι γυναίκες που επιλέγουν τη μέθοδο αυτή έχουν έμμηνο ρύση τέσσερις φορές τον χρόνο. Λειτουργεί με το ίδιο τρόπο που λειτουργεί το κλασικό αντισυλληπτικό χάπι και η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 91%.
Το βασικό του μειονέκτημα είναι ότι είναι απαραίτητο η γυναίκα να θυμάται τη λήψη του σε καθημερινή βάση, ενώ παράλληλα δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Το πλεονέκτημά του είναι ότι δίνει στη γυναίκα τη δυνατότητα να ελέγξει τον αριθμό των περιόδων της ανά έτος, το οποίο είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο στην περίπτωση που αυτή έχει έντονα συμπτώματα.
Οι παρενέργειες που αναγράφονται είναι παρόμοιες με αυτές του παραδοσιακού αντισυλληπτικού χαπιού.
Είναι σημαντικό, επίσης, οι γυναίκες να ενημερώσουν τον ιατρό τους σχετικά με τα φάρμακα και τα συμπληρώματα που λαμβάνουν, διότι υπάρχουν φάρμακα που μειώνουν την αποτελεσματικότητα του χαπιού, όπως είναι για παράδειγμα κάποια αντιβιοτικά, κάποια φάρμακα για τους σπασμούς, καθώς και για την αντιμετώπιση του AIDS.
Οι ειδικοί επισημαίνουν πως η λήψη του χαπιού την ίδια ώρα κάθε μέρα αυξάνει την αποτελεσματικότητά του ενισχύοντας τη συνεκτικότητα του επιπέδου των ορμονών. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να λαμβάνεται το χάπι της προγεστίνης την ίδια ώρα καθημερινά ή με λιγότερο από τρεις ώρες διαφορά. Η επιλογή της ώρας είναι καλό να βοηθά τη γυναίκα να θυμηθεί το χάπι, όπως για παράδειγμα η λήψη να γίνεται μετά το πρωινό βούρτσισμα των δοντιών, έτσι ώστε να καταστεί κομμάτι της καθημερινής ρουτίνας. Μια άλλη λύση είναι η χρήση ξυπνητηριού που θα διασφαλίσει τη λήψη του χαπιού στην ακριβή ώρα.
Στην περίπτωση που η γυναίκα ξεχάσει ένα χάπι προγεστίνης πρέπει να το πάρει μόλις το θυμηθεί και να λάβει το επόμενο στην προγραμματισμένη του ώρα. Εάν ξεχάσει ένα χάπι που συνδυάζει και τις δύο ορμόνες, πρέπει να πάρει δύο την επόμενη ημέρα και εάν το ξεχάσει για δύο συνεχόμενες ημέρες πρέπει να πάρει δύο μόλις το θυμηθεί και δύο την επόμενη ημέρα. Εάν ξεχάσει παραπάνω από δύο χάπια, είναι πολύ πιθανό να της έρθει περίοδος. Σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα που έχει ξεχάσει τη λήψη ενός αντισυλληπτικού δισκίου πρέπει να συμβουλευτεί τον ιατρό της, ενώ παράλληλα είναι απαραίτητη η αναζήτηση μιας εναλλακτικής μεθόδου αντισύλληψης.
Το αυτοκόλλητο επίθεμα
Πρόκειται για ένα μικρό επίθεμα που τοποθετείται στο άνω μέρος του ώμου, στην πλάτη, στο υπογάστριο ή στον μηρό, το οποίο απελευθερώνει μέσω του δέρματος οιστρογόνα και προγεστίνη. Όπως και τα αντισυλληπτικά δισκία, αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, ενισχύει την τραχηλική βλέννη και λεπταίνει τα τοιχώματα της μήτρας. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 91%.
Πέρα από την αδυναμία του να προφυλάξει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ένα από τα βασικά μειονεκτήματα είναι ότι η γυναίκα πρέπει να θυμάται την αλλαγή του επιθέματος σε εβδομαδιαία βάση.
Οι περισσότερες γυναίκες φορούν επίθεμα για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες και διακόπτουν τη χρήση του για μία, αλλά μπορεί επίσης να φορεθεί όλες τις ημέρες με σκοπό την παρεμπόδιση της εμμήνου ρύσεως.
Κάποιες γυναίκες είναι δυνατόν να εμφανίσουν έναν τοπικό ερεθισμό στο δέρμα, αλλά μπορούν επίσης να το μετακινήσουν σε άλλα σημεία. Οι παρενέργειες που οφείλονται στις ορμόνες είναι παρόμοιες με εκείνες του αντισυλληπτικού δισκίου.
Κολπικός δακτύλιος
Πρόκειται για έναν μικρό πλαστικό δακτύλιο που τοποθετείται από την ίδια τη γυναίκα μέσα στον κόλπο και απελευθερώνει οιστρογόνα και προγεστίνη που απορροφώνται από τον κολπικό ιστό. Με τον τρόπο αυτό αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, ενισχύει την τραχηλική βλέννη, ώστε να εμποδίσει τα σπερματοζωάρια, και λεπταίνει τα τοιχώματα της μήτρας, ώστε να εμποδίσει την εμφύτευση του ωαρίου. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 91%.
Οι γυναίκες συχνά ανησυχούν αναφορικά με την τοποθέτησή του, οι ειδικοί όμως τις καθησυχάζουν τονίζοντας πως η τοποθέτηση είναι σωστή, εάν ο δακτύλιος είναι μέσα στον κόλπο και παραμένει σε αυτόν. Οι γυναίκες που θέλουν να αποφύγουν την έμμηνο ρύση μπορούν να τοποθετήσουν τον δακτύλιο μέσα στον κόλπο για τέσσερις εβδομάδες και στη συνέχεια να τον αντικαταστήσουν. Όπως και το αντισυλληπτικό χάπι, έτσι και ο κολπικός δακτύλιος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο έντερο, στις ωοθήκες και στο ενδομήτριο, να βελτιώσει την ακμή, καθώς και να ανακουφίσει από τα έντονα συμπτώματα περιόδου.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι γυναίκες που είναι άνω των 35 και καπνίστριες, αυτές που υποφέρουν από ημικρανίες με αύρα, καθώς και αυτές που έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, δεν πρέπει χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά δισκία, επιθέματα ή δακτυλίους και είναι καλύτερο να συμβουλευτούν τον ιατρό τους σχετικά με την κατάλληλη μέθοδο αντισύλληψης, ανάλογα με το ιατρικό τους ιστορικό.
Ο σπόγγος
Πρόκειται για μια μικρή στρογγυλή συσκευή από μαλακό πλαστικό, η οποία περιέχει σπερματοκτόνο και τοποθετείται βαθιά μέσα στον κόλπο πριν από τη συνουσία. Λειτουργεί με δύο τρόπους. Σε μια πρώτη φάση εμποδίζει την είσοδο των σπερματοζωαρίων από το τραχηλικό στόμιο και στη συνέχεια απελευθερώνει το σπερματοκτόνο για να τα αποδυναμώσει. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 76%, το οποίο σημαίνει ότι μία στις τέσσερις γυναίκες που χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη μέθοδο αντισύλληψης για έναν χρόνο θα μείνει έγκυος.
Το βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι μπορεί να τοποθετηθεί έως και 24 ώρες πριν από τη σεξουαλική πράξη και προστατεύει για όλο το σύνολο της σεξουαλικής δραστηριότητας στο διάστημα αυτό, ανεξαρτήτως του αριθμού των συνουσιών. Πρέπει να παραμείνει για έξι ώρες τουλάχιστον έπειτα από κάθε συνουσία, αλλά ποτέ δεν πρέπει να ξεπερνά τις 30 ώρες μέσα στον κόλπο, διότι υπάρχει ο κίνδυνος εκδήλωσης του συνδρόμου τοξικού σοκ.
Κάποιες γυναίκες μπορεί να είναι αλλεργικές στα σπερματοκτόνα, ενώ ταυτόχρονα τα υλικά του σπόγγου μπορούν να προκαλέσουν ερεθισμούς. Ένα επιπλέον μειονέκτημα του σπόγγου είναι ότι δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Προφυλακτικό
Πρόκειται για τη μοναδική μέθοδο ανδρικής αντισύλληψης, η οποία παρεμποδίζει την είσοδο του σπέρματος στον κόλπο και τα ποσοστά επιτυχίας της αγγίζουν το 82%. Το βασικό μειονέκτημα του προφυλακτικού είναι η ανάγκη τοποθέτησής του πριν από τη συνουσία, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να εμποδίζει την αυθόρμητη έναρξη της σεξουαλικής πράξης. Όταν χρησιμοποιείται με συνέπεια, το προφυλακτικό από λατέξ μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, ενώ παράλληλα δεν είναι απαραίτητη η συνταγογράφησή του. Δεν έχουν περιγράφει παρενέργειες από τη χρήση του, με εξαίρεση την αλλεργία στο λατέξ. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει η εναλλακτική των προφυλακτικών από πολυουρεθάνη.
Αποχή και διακεκομμένη συνουσία
Η αποχή από τη σεξουαλική δραστηριότητα είναι η μόνη μέθοδος που προστατεύει 100% από τη μη προγραμματισμένη κύηση και τη μετάδοση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Η διακεκομμένη συνουσία προσφέρει αντισυλληπτική προστασία σε ποσοστό 78%, ενώ δεν παρέχει καμία προστασία έναντι των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Επείγουσα αντισύλληψη
Στην περίπτωση που υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το αντισυλληπτικό μέτρο που έχει επιλεγεί, για παράδειγμα η γυναίκα έχει ξεχάσει να πάρει το χάπι της, υπάρχει η επείγουσα αντισύλληψη ή το χάπι της επόμενη ημέρας. Υπάρχουν διάφορα αντισυλληπτικά χάπια στην αγορά που χρησιμοποιούνται ως επείγουσα αντισύλληψη, τα περισσότερα εκ των οποίων περιέχουν προγεστίνη και μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί από το φαρμακείο εάν είναι πάνω από 17. Σε ηλικίες κάτω από 17 είναι απαραίτητη η συνταγή ιατρού.
Το χάπι της επόμενης ημέρας πρέπει να ληφθεί όσο πιο σύντομα γίνεται, αλλά όχι αφού περάσουν τρεις μέρες από τη μη ασφαλή σεξουαλική επαφή. Λειτουργεί είτε αναστέλλοντας είτε καθυστερώντας την ωοθυλακιορρηξία. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει το 89%, ιδιαίτερα όταν η λήψη του γίνει άμεσα.
Άλλος ένας τρόπος επείγουσας αντισύλληψης είναι η τοποθέτηση μιας ενδομήτριας συσκευής χαλκού από τον ιατρό. Η αποτελεσματικότητα της εν λόγω μεθόδου αγγίζει το 99% όταν χρησιμοποιείται ως επείγουσα αντισύλληψη.
Πηγή: women.webmd.com
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Π. Δρέττας,
Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος,
Δ/ντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών,
www.andrologia.gr
