«Ποτέ δεν ήταν, αν δεν ήταν Κάπως. Ποτέ δεν θα ‘ναι, αν δεν είναι Κάπως».
Μίροσλαβ Κρλεζα, Κροάτης συγγραφέας
Εδώ και αρκετό καιρό μια λέξη εμφανίζεται όλο και συχνότερα στο καθημερινό μας λεξιλόγιο: η λέξη Κρίση. Χρηματοπιστωτική κρίση, περιβαλλοντική κρίση, επισιτιστική κρίση, πετρελαϊκή κρίση, πληθωριστική κρίση, πολιτική κρίση, κρίση στον Καύκασο, αλλά και «κρίση ταυτότητας», ψυχολογική κρίση, κρίση αξιών κ.α. Ολόκληρος ο κόσμος μοιάζει να είναι βυθισμένος σε μια πολυδιάστατη και παρατεταμένη κρίση, από την οποία πασχίζει απεγνωσμένα να ξεφύγει. Δημιουργείται έτσι μια αίσθηση αδιεξόδου, απαισιοδοξίας και παραίτησης, στον πειρασμό της οποίας φαίνεται να υποκύπτουν πολλοί.
Το Ξέφρενο Πάρτι του Τούρμποκαπιταλισμού Τελείωσε!
Αυτή η Παγκόσμια Κρίση (Global Crisis) έχει σίγουρα πολλές αιτίες. Υπάρχει ωστόσο μια βασική αιτία, που είναι πλέον ολοφάνερη. Αυτή η Παγκόσμια Κρίση είναι στην ουσία μια κρίση του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου, το οποίο από τη δεκαετία του 1980 κυριάρχησε σταδιακά σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη, έχοντας ως σύνθημα του την αποθέωση των «δυνάμεων της αγοράς». Πρόκειται δηλαδή για μια κρίση του λεγόμενου Τουρμποκαπιταλισμού (Turbocapitalism). Όλες οι εκφάνσεις της σημερινής Παγκόσμιας Κρίσης (χρηματοπιστωτικό σύστημα, περιβάλλον, τιμές τροφίμων, ακριβό πετρέλαιο, πληθωρισμός, διαφθορά κ.α.) απορρέουν στην ουσία από την κρίση του Τουρμποκαπιταλιστικού μοντέλου, που έφτασε στο σημείο να κάνει ανθρωποθυσίες για τα κέρδη και να υποθηκεύσει το μέλλον του πλανήτη μας. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι το αφηρημένο, διότι υπάρχουν συγκεκριμένοι άνθρωποι, «ομάδες ειδικών συμφερόντων» καθώς και πολιτικές δυνάμεις, που φέρουν το βάρος της ευθύνης για την οδυνηρή κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε.
Η Αβάσταχτη Ενοχή του Νεοσυντηρητικού Μπλοκ
Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν που αυτή την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, τη λεγόμενη πλέον «δεκαετία της Κρίσης», κυριάρχησαν σε Αμερική (Μπους) και Ευρώπη (Μπερλουσκόνι, Σαρκοζί, Μέρκελ, Καραμανλής κ.α.), καθώς και στη Ρωσία (Πούτιν), την Ιαπωνία κ.α. πολιτικές δυνάμεις του νεοσυντηρητικού χώρου και της νεοφιλελεύθερης Δεξιάς, οι οποίες υποσχέθηκαν τον «παράδεισο» του υπερκαταναλωτισμού και της ευημερίας, ενώ ταυτόχρονα κρατούσαν τους πολίτες τους σε μονίμως ανασφαλή και φοβική κατάσταση παίζοντας το χαρτί της τρομοϋστερίας, της ξενοφοβίας και του εθνολαϊκισμού. Δυνάμεις άπληστες για χρήμα και εξουσία και χωρίς κανένα πραγματικό ενδιαφέρον για τα δημόσια αγαθά, την ποιότητα ζωής των πολιτών τους, για το περιβάλλον, τους κοινωνικούς αποκλεισμούς, την παιδεία και γενικώς για το μέλλον. Αυτές οι δυνάμεις –κάνοντας ένα ξέφρενο τουρμποκαπιταλιστικό πάρτι στις πλάτες των λαών και ζώντας το δικό τους «Μάη του ‘68»– διαχειρίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια καταστροφικά την παγκόσμια οικονομία και πολιτική και οδήγησαν τον κόσμο μας σ’ αυτή την οικτρή κατάσταση, όπου ακόμη και οι πολίτες των ανεπτυγμένων χωρών απειλούνται πλέον από το φάσμα της χρεοκοπίας και της νέας φτώχειας. Αυτές οι δυνάμεις παρακινούνταν ουσιαστικά από την «παρόρμηση της καταστροφής» –σήμα κατατεθέν του Τουρμποκαπιταλισμού: «Η παρόρμηση της καταστροφής είναι δημιουργική. Η επιβεβλημένη καταστροφή είναι σήμα κατατεθέν της καπιταλιστικής σκέψης. Οι παλιές βιομηχανίες πρέπει να εξαλειφθούν. Νέες αγορές να διεκδικηθούν βίαια. Οι παλιές να γίνουν αντικείμενο επανεκμετάλλευσης. Καταστρέψτε το παρελθόν, φτιάξτε το μέλλον», (Ντον ΝτεΛίλλο, Κοσμόπολις).
Αυτές οι πολιτικές νεοσυντηρητικές δυνάμεις διαχειρίστηκαν τις παγκόσμιες καταστάσεις καταστρεπτικά, στενόμυαλα., ανορθολογικά και μη ανθρωπιστικά, δημιουργώντας έτσι πολύ περισσότερα προβλήματα απ’ όσα κληρονόμησαν. Γι’ αυτό και, εν τέλει, αυτές οι πολιτικές δυνάμεις έχουν καταλήξει πλέον οργανικό κομμάτι της Παγκόσμιας Κρίσης. Αναπόφευκτα λοιπόν θα καταλήξουν σύντομα στο σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας…
Φυγή προς τα Εμπρός
Είναι αλήθεια πως ποτέ άλλοτε ο κόσμος μας δεν είχε τόσα πολλά και σοβαρά προβλήματα. Είναι επίσης αλήθεια πως και ποτέ πριν δεν είχε και τόσες πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες για να τ’ αντιμετωπίσει και να φύγει μπρος. Δεν είναι τυχαίο που στα Κινεζικά η λέξη Κρίση γράφεται με δύο σύμβολα: το ένα σημαίνει κίνδυνο και το άλλο ευκαιρία. Κάθε κρίση είναι λοιπόν και μια ευκαιρία. Έτσι και η σημερινή Παγκόσμια Κρίση είναι μια μοναδική ευκαιρία για να αναθεωρήσουμε πολιτικές και «βεβαιότητες» και να ξεφύγουμε από παγίδες που εμείς οι ίδιοι στήσαμε στους εαυτούς μας. Είναι μια ευκαιρία να αλλάξουμε επιτέλους τους πολιτικούς συσχετισμούς που δρουν εξόφθαλμα εις βάρος των λαών, των πολιτών, των εργαζόμενων, της Φύσης και του μέλλοντος. Να αλλάξουμε οικονομικό και ενεργειακό μοντέλο. Να αλλάξουμε τις καταναλωτικές και άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές. Να αλλάξουμε ακόμη και τον ίδιο μας τον εαυτό, διότι κάθε μεγάλη αλλαγή ξεκινά πάντα από μέσα μας. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να αλλάξουμε τον εαυτό μας και τις σκέψεις μας τώρα, όχι αύριο, γιατί η Παγκόσμια Κρίση έχει φτάσει πλέον στα σπίτια μας. Ας μετατρέψουμε όλοι μαζί την Παγκόσμια Κρίση σε μια χρυσή ευκαιρία για Φυγή προς τα Εμπρός, προς έναν καλύτερο και πιο ανθρώπινο κόσμο!
Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και εκδότης-διευθυντής του περιοδικού ΖΕΝΙΘ.
