Το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (Διακήρυξη Ανεξαρτησίας) είναι εμπνευσμένο από την “Μεγάλη Ρήτρα” του Λυκούργου. Μάλιστα, το ίδιο το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, είναι θεσμοθετημένο με βάση το πολιτικό σύστημα της αρχαίας Σπάρτης. Το πρώτο κοινοβούλιο δε βρισκόταν στην Αθήνα. Βρισκόταν στη Σπάρτη και λεγόταν “Απέλλα” κατά τη Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου. Η αντίστοιχη “Απέλλα” των ΗΠΑ, είναι η “Βουλή των Αντιπροσώπων” (House of Representatives).
Η αρχαία Σπάρτη όμως είχε πολλά φίλτρα στη λήψη αποφάσεων και έτσι, δεν γινόταν ό,τι ήθελε η Απέλλα. Κάθε όργανο ήλεγχε το άλλο και δεσπόζουσα θέση σε αυτόν τον έλεγχο, είχε η “Γερουσία” (Senate στις ΗΠΑ). Σε αυτό το όργανο, οι πιο “σοφοί” και έμπειροι λήπτες απόφασης, καθόριζαν το μέλλον της Σπάρτης. Πέραν όλων αυτών, υπάρχει και άλλη μια σημαντική επιρροή της αρχαίας Σπάρτης στις ΗΠΑ. Η “Δυαρχία”. Η αρχαία Σπάρτη δεν είχε έναν βασιλιά. Είχε δύο βασιλείς.
Ο ένας μπορούσε να εκστρατεύει και ο άλλος έπρεπε να είναι στη Σπάρτη για να κυβερνά. Ο θεσμός των ΗΠΑ με τον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Σήμερα ο θεσμός του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ είναι λιγότερο ισχυρός από ό,τι ήταν αλλά στο παρελθόν θεωρούνταν ίσοι. Όπως και στην αρχαία Σπάρτη, έτσι και στις ΗΠΑ, οι ηγέτες δεν μπορούσαν να είναι παντοδύναμοι και ελέγχονται από κατοχυρωμένους θεσμούς . Το σύνταγμα των ΗΠΑ έχει λάβει πολλά στοιχεία από τις Ρήτρες του Λυκούργου: Διπλή Αρχηγία = Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος, Γερουσία, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι και Commander-in-Chief, κ.α. Στην αρχαία Σπάρτη του Λυκούργου και στις Η.Π.Α. , ο κάθε θεσμός δεν είναι παντοδύναμος, αλλά ελέγχεται από άλλον θεσμό. Κανένας δεν δρα ανεξέλεγκτα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το νομοθετικό σώμα: Έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί την ψήφιση ενός νομοσχεδίου που θέλει ο πρόεδρος ή να εγκρίνει διορισμούς που επιθυμεί.
• Πρέπει να εγκρίνει τον προϋπολογισμό, την κήρυξη πολέμου ή τη σύναψη συμφώνων.
• Έχει το δικαίωμα να επιλέξει το νικητή των εκλογών για τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο, εάν κανείς υποψήφιος δε διαθέτει την πλειοψηφία στο σώμα των εκλεκτόρων.
• Ο πρόεδρος πρέπει να ενημερώνει σε τακτικά χρονικά διαστήματα το Κογκρέσο με την ομιλία του για την «κατάσταση του έθνους».
Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής , το δικαστικό σώμα:
• Μπορεί να κηρύξει ως αντισυνταγματικές εντολές της εκτελεστικής εξουσίας.
• Ο πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου προεδρεύει της Γερουσίας στη διάρκεια της διαδικασίας εκδίκασης πρότασης μομφής κατά του προέδρου. Ο Γενικός Εισαγγελέας των Ηνωμένων Πολιτειών (Attorney General), είναι ο επικεφαλής του Υπουργείου Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών, ο νομικός εκπρόσωπος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών και μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, έχει τη δύναμη του δικαστικού ελέγχου, την ικανότητα να ακυρώσει έναν νόμο για παραβίαση διάταξης του Συντάγματος ή να απορρίψει μια εκτελεστική πράξη ως αντισυνταγματική. Ωστόσο, μπορεί να δράσει μόνο μέσα στο πλαίσιο μιας νομικής υπόθεσης πάνω στην οποία έχει δικαιοδοσία. Το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει και για πολιτικές υποθέσεις, αλλά δεν έχει τη δύναμη να αποφασίσει για μη δικαιολογημένα πολιτικά ερωτήματα. Κάθε χρόνο συμφωνεί να ακούσει περίπου 100 με 150 από τις συνολικά 7.000 υποθέσεις που του ζητείται να εξετάσει.
Για ένα διάστημα, στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, τα αμερικανικά πανεπιστήμια και οι σχολές που προετοίμαζαν αξιωματικούς και διπλωμάτες, ταύτιζαν την αρχαία Αθήνα με τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ με την αρχαία Σπάρτη. Ποιοι λόγοι τους οδήγησαν σε αυτήν την “σύγκριση”; Η αρχαία Σπάρτη είχε ένα πολίτευμα λιγότερο ανοικτό από την αρχαία Αθήνα. Η αρχαία Αθήνα, συμβόλιζε την “ανοικτή κοινωνία” ενώ η “ξενηλασία” της αρχαίας Σπάρτης την καθιστούσε κλειστή. Έτσι, η μελέτη της αρχαίας Σπάρτης και ο πολιτισμός της ήταν μάλλον ταμπού για τις ΗΠΑ και τον δυτικό κόσμο εκείνη την περίοδο.
Η εντυπωσιακή αλλαγή αυτής της κακής παρένθεσης, ήλθε το 2006 όταν ο διάσημος συγγραφέας και σκηνοθέτης Φρανκ Μίλλερ έβγαλε την ταινία “Οι 300”, οι οποίοι έσπασαν ταμεία παγκοσμίως. O Μίλλερ μάλιστα, δήλωσε πως από 6 ετών, όταν και επισκέφτηκε την Σπάρτη, δεν έπαψε να εμπνέεται από αυτήν. Την αποφόρτιση της ταύτισης της αρχαίας Σπάρτης με την ΕΣΣΔ είχε ξεκινήσει πριν από τον Μίλλερ, ο Steven Pressfield με το υπέροχο ιστορικό του μυθιστόρημα, “Οι Πύλες της Φωτιάς”. Από εκεί και μετά, βγήκαν πολλά και ποιοτικά βιβλία για την αρχαία Σπάρτη, για τον πολιτικό της πολιτισμό και για τις συνήθειες μιας πόλης που ακόμη και οι αντίπαλοί της έλεγαν πως περιφρονεί τον φόβο του θανάτου.
Ένας από τους θρύλους της αρχαίας Σπάρτης, είναι ο νομοθέτης της, ο Λυκούργος. Η “Μεγάλη Ρήτρα” ήταν ουσιαστικά το έργο του, το οποίο έγινε στο “Σύνταγμα” της αρχαίας Σπάρτης το οποίο το εμπνεύσθηκε από χρησμούς του Μαντείου των Δελφών. Στο Δικαστήριο των Βρυξελλών, ένα άγαλμα του Λυκούργου κοσμεί το κτίριο που το στεγάζει, όμως η φήμη του απλώθηκε στην Αμερική.
Στις 4 Ιουλίου 1776, το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών ενέκρινε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Βασικός της συντάκτης ήταν ο Τόμας Τζέφερσον, ο οποίος έγραψε τη Διακήρυξη ως επίσημη εξήγηση του λόγου για τον οποίο το Κογκρέσο στις 2 Ιουλίου ψήφισε την κήρυξη ανεξαρτησίας από τη Μεγάλη Βρετανία, πάνω από έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της Αμερικανικής Επανάστασης και ως επίσημη δήλωση ότι οι δεκατρείς Αμερικανικές Αποικίες δεν αποτελούσαν πλέον μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Το Κογκρέσο εξέδωσε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας σε πολλές μορφές. Αρχικά δημοσιεύτηκε ως έντυπο φυλλάδιο που διανεμήθηκε ευρέως και διαβάστηκε στο κοινό.
Μεταξύ άλλων, η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Πολίτη παρέχει νομική προστασία από την αυθαίρετη νομοθεσία του Κογκρέσου σχετικά με την εγκαθίδρυση μιας θρησκείας και απαγορεύει στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση να στερήσει από κάποιο άτομο τη ζωή, την ελευθερία ή την περιουσία του, χωρίς να ακολουθηθεί η κανονική νομική διαδικασία. Στις περιπτώσεις ομοσπονδιακών εγκλημάτων απαιτείται απαγγελία κατηγορίας από ανώτερο δικαστήριο για κάθε μείζον αδίκημα ή ειδεχθές έγκλημα και εξασφαλίζει άμεση δημόσια δίκη από ένα αμερόληπτο δικαστήριο στην περιοχή όπου διαπράχθηκε η εγκληματική πράξη και απαγορεύει τη δίωξη για αδίκημα για το οποίο ο κατηγορούμενος έχει ήδη δικαστεί.
Γύρω στο 800 π.Χ. , στην αρχαία Σπάρτη , ο νομοθέτης Λυκούργος καθιέρωσε με τους νόμους του, ένα πνεύμα ισότητας για όλους και έλεγχο των πάντων. Ο Λυκούργος δημιούργησε τη Γερουσία με 28 γέροντες, καθιέρωσε να υπάρχουν δύο βασιλείς και ίδρυσε ένα είδος Εκκλησίας του Δήμου η οποία ονομάστηκε Απέλλα. Αργότερα καθιερώθηκε η αρχή των Εφόρων. Στον τομέα της οικονομίας έγινε αναδασμός της γης σε ίσους και μόνιμους κλήρους. Η Μεγάλη Ρήτρα θεωρείται το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, το οποίο διαμορφώθηκε από τον θρυλικό νομοθέτη Λυκούργο. Βάσει του μύθου, ο Λυκούργος δεν είχε συγγράψει νόμους, γι’ αυτό θεωρείται πως η Μεγάλη Ρήτρα είναι παραδοσιακά προφορική. Οι νόμοι του Λυκούργου, χαρακτηρίστηκαν παγκοσμίως πρωτοποριακοι. Άγαλμα του Λυκούργου , συναντούμε και στο Δικαστήριο Βρυξελλών . Παρομοίως και ο Λυκούργος συνάντησε αντιδράσεις , στην προσπάθεια καθιέρωσης της ισότητας μεταξύ των πολιτών. Οι πιο πλούσιοι κάτοικοι αντέδρασαν, αλλά, τελικά, οι νόμοι του επιβλήθηκαν στη Σπάρτη. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στη βιογραφία του, που παραθέτει ο Πλούταρχος, το χτύπημα που δέχτηκε ο Λυκούργος στο πρόσωπο, από τον πλούσιο Σπαρτιάτη Άλκανδρο έπειτα από καταδίωξη. Γενικά, παρά τις αντιδράσεις ή τα εκάστοτε συμφέροντα, δεν νοούνται εκπτώσεις από τους βασικούς κανόνες του Κράτους Δικαίου. Στην Δημοκρατία, οι μειοψηφίες θωρακίζονται απέναντι στην τυραννία της πλειοψηφίας, ενώ τα θεσμικά αντίβαρα, η διάκριση των εξουσιών και ο έλεγχος των νόμων, θέτουν όρια στη λαϊκή κυριαρχία και την κρατική εξουσία. Τα δικαιώματα δεν εξαντλούνται σε εφήμερες νομικές κατασκευές, αντιθέτως φέρουν καθολικές ηθικές και πολιτικές αξιώσεις.
Ο Λυκούργος της Σπάρτης, καθιέρωσε την ισότητα των πολιτών και όχι έναν Βασιλιά του λαού, αλλά δύο Βασιλείς ταυτόχρονα. Η Σπάρτη είχε δύο βασιλείς, οι οποίοι όµως δεν είχαν µεγάλη εξουσία. Όταν ξεσπούσε πόλεµος, γίνονταν αρχηγοί του στρατού.
Τα σοβαρά ζητήµατα τα συζητούσαν στην Απέλλα και έπαιρναν τις κατάλληλες αποφάσεις. Στη συνέλευση αυτή έπαιρναν µέρος µόνο οι Σπαρτιάτες που ήταν πάνω από τριάντα χρόνων. Εκεί ανακοινώνονταν τα θέµατα και οι Σπαρτιάτες έλεγαν τη γνώµη τους, αν συµφωνούσαν ή διαφωνούσαν. Η ‘Μεγάλη Ρήτρα’ του Λυκούργου προέβλεπε μεταξύ άλλων και τη διακυβέρνηση από την Γερουσία, τους πέντε Εφόρους και την Απέλλα. Ο πρωτότυπος θεσμός της βασιλείας από δύο βασιλείς προέρχεται από τα γένη των Αγιδών και των Ευρυποντιδών.
Στον Λυκούργο αποδίδεται η περίφημη Μεγάλη Ρήτρα, που αναφέρεται στα κύρια στοιχεία του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Δικό του έργο θεωρείται η διαίρεση της χώρας σε αναπαλλοτρίωτους ίσους κλήρους (που τους μοίρασε στους ελεύθερους πολίτες), η εισαγωγή βαριών και σιδερένιων νομισμάτων αντί των χρυσών και ασημένιων (για να αποθαρρύνεται η συσσώρευση πλούτου), η σιδερένια πειθαρχία των πολιτών, η ανάθεση της ανατροφής των παιδιών στην πολιτεία, η υποχρέωση της υποταγής των νεότερων στους γεροντότερους καθώς και η θέσπιση της γερουσίας, με τη συμμετοχή των δύο βασιλιάδων. Η διαμόρφωση των νόμων ήταν δικό της έργο, ενώ η τελική τους έγκριση ανήκε στην Απέλλα. Αυτοί οι θεσμοί στάθηκαν ως οι θεμελιώδεις αρχές του σπαρτιατικού πολιτεύματος.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Προγράμματος Δικαιοσύνης, το κράτος δικαίου σήμερα ,είναι ένα σύστημα που ακολουθεί τέσσερεις οικουμενικές αρχές. Σύμφωνα με αυτές τις αρχές «αρχικά η κυβέρνηση, οι αξιωματούχοι και οι κρατικοί παράγοντες είναι υπόλογοι σύμφωνα με τον νόμο. Κατόπιν οι νόμοι είναι σαφείς, δημοσιοποιούνται και εφαρμόζονται ομοιόμορφα και προστατεύουν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στα οποία συμπεριλαμβάνεται η ασφάλεια των ατόμων και των αγαθών. Η διαδικασία με την οποία θεσπίζονται και επιβάλλονται οι νόμοι είναι προσβάσιμη, δίκαιη και αποτελεσματική. Τέλος, η δικαιοσύνη αποδίδεται έγκαιρα από ικανούς, ηθικούς, και ανεξάρτητους εκπροσώπους σε ικανό αριθμό, οι οποίοι διαθέτουν επαρκείς πόρους και αντικατοπτρίζουν την κοινότητα που υπηρετούν». Η έννοια, αν όχι η φράση συνολικά, ήταν γνωστή σε αρχαίους φιλοσόφους όπως ο Αριστοτέλης, ο οποίος έγραψε ότι «θα έπρεπε να κυβερνά ο νόμος».
