Είναι γνωστό ότι οι ορμόνες που κυκλοφορούν στο σώμα της γυναίκας, της παρέχουν προστασία από μια πληθώρα προβλημάτων υγείας. Παραδοσιακά, μια γυναίκα που έχει περίοδο είναι απίθανο να εμφανίσει καρδιαγγειακά νοσήματα (έμφραγμα της καρδιάς ή εγκεφαλικό επεισόδιο) ή προβλήματα θρέψης των οστών (οστεοπόρωση).

Οι θηλυκές ορμόνες – οιστρογόνα – επεκτείνουν την ευεργετική τους δράση και σε άλλα συστήματα, όπως το δέρμα, τα γεννητικά όργανα και τους μαστούς, αν και η έλλειψή τους δε φαίνεται να προκαλεί επικίνδυνες παθήσεις των οργάνων αυτών, πέρα από την αναμενόμενη ατροφία και μια ενδεχόμενη επιβάρυνση στην εμφάνιση της γυναίκας.

Συνεπώς, από την άποψη της εξασφάλισης μακρόχρονης υγείας, ενδιαφέρουν κυρίως οι κίνδυνοι για την καρδιά και τα οστά, αφού οι πρώτοι μπορεί να απειλήσουν άμεσα τη ζωή της γυναίκας, ενώ οι δεύτεροι το κάνουν έμμεσα, προδιαθέτοντας σε κατάγματα και άλλες επιπλοκές. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό είναι ότι πολλές νέες γυναίκες μπορεί να υποφέρουν από έλλειψη οιστρογόνων χωρίς να βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, και συνεπώς να εκτίθενται σε παρόμοιους αυξημένους κινδύνους για την καρδιά και τα οστά τους.

Επίσης, δεν είναι καθόλου διαδεδομένο ότι, όχι μόνο η έλλειψη, αλλά και η ανισορροπία των γεννητικών ορμονών μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες επιπλοκές που δυνητικά απειλούν την υγεία της γυναίκας.

Μια νεαρή γυναίκα που παρουσιάζει αμηνόρροια (έλλειψη περιόδου) για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα μπορεί να υποφέρει από κάποια ορμονική πάθηση που προκαλεί έλλειψη οιστρογόνων, χωρίς η ίδια η γυναίκα να έχει μπει στην εμμηνόπαυση. Αν το χρονικό αυτό διάστημα είναι σεβαστό – κάποιων μηνών τουλάχιστον – είναι πολύ πιθανό ότι η γυναίκα θα διαπιστώσει σημεία ατροφίας και ξηρότητας του δέρματος, των μαστών και των γεννητικών οργάνων (που οφείλονται στην έλλειψη των οιστρογόνων), χωρίς όμως να υποφέρει από εξάψεις ή υπερβολικό ιδρώτα (τα κλασικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης). Μια συχνή ορμονική πάθηση που μπορεί να προκαλέσει τα παραπάνω είναι η νευρογενής (νευρική) ανορεξία, από την οποία υποφέρουν πια πολλές νεαρές Ελληνίδες.

Οι γυναίκες με νευρική ανορεξία εισπράττουν αλλοιωμένη εικόνα για το σώμα τους και θεωρούν ότι χρειάζεται να χάσουν βάρος, αν και είναι ήδη αρκετά αδύνατες. Το αποτέλεσμα της συνεχούς και εξαντλητικής δίαιτας είναι η εγκατάσταση κακής θρέψης που συχνά οδηγεί σε ελάττωση ή και κατάργηση της γυναικείας περιόδου. Σε προχωρημένα στάδια, μπορεί να απειλήσει ακόμα και τη ζωή της νεαρής γυναίκας.

Άλλες φορές, η έλλειψη οιστρογόνων οφείλεται σε κάποια πιο σπάνια ορμονική πάθηση. Σε κάθε περίπτωση όμως, η έλλειψη ορμονών και η απουσία περιόδου μπορούν να επιβαρύνουν την καρδιά και τα οστά της νεαρής γυναίκας, ενώ η επαναφορά της περιόδου, αν και μειώνει την επιβάρυνση αυτή, δεν την αναστρέφει τελείως.

Κάποιες άλλες νέες γυναίκες δεν παρουσιάζουν έλλειψη των θηλυκών ορμονών, αλλά αυξημένη ποσότητα αρσενικών ορμονών – ανδρογόνων. Ας μην ξεχνάμε ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έχουν και από τα δύο είδη ορμονών, αν και είναι φυσιολογικό οι γυναίκες να έχουν λιγότερα ανδρογόνα από τους άνδρες.

Οι γυναίκες που εμφανίζουν περισσότερα ανδρογόνα από όσα θα έπρεπε, συχνά καθυστερούν ή ακόμα και «χάνουν» την περίοδό τους, ανάλογα με το μέγεθος της ορμονικής ανισορροπίας. Επιπλέον, οι μεγάλες ποσότητες ανδρογόνων μπορεί αναμενόμενα να προκαλέσουν προβλήματα υπερτρίχωσης, ακμής και αύξησης του σωματικού βάρους, επιδρώντας αρνητικά στην εικόνα του σώματος.

Η πλειονότητα των γυναικών αυτών υποφέρει από μια πολύ συχνή ορμονική πάθηση, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ), το οποίο πήρε την ονομασία του από τη χαρακτηριστική εικόνα που εμφανίζουν οι ωοθήκες αυτών των γυναικών. Στην Ελλάδα, περίπου 1 στις 15 γυναίκες έχει τη ορμονική αυτή διαταραχή. Πέρα από τα προβλήματα στην εξωτερική εμφάνιση, είναι πια αποδεκτό ότι το ΣΠΩ μπορεί να οδηγήσει σε αναγνωρισμένες μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Περίπου 40% των γυναικών με ΣΠΩ θα αναπτύξουν παθολογική καμπύλη σακχάρου ή επίσημο σακχαρώδη διαβήτη στα σαράντα τους χρόνια.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ένα τέτοιο ορμονικό προφίλ μπορεί επίσης να αυξήσει την κακή χοληστερίνη (LDL) και τα τριγλυκερίδια, να ελαττώσει την καλή χοληστερίνη (HDL) και να οδηγήσει σε υπέρταση. Όλα τα παραπάνω είναι γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα της καρδιάς και των αγγείων.

Επίσης, η έλλειψη τακτικής περιόδου σε αυτές τις γυναίκες, μπορεί να αυξήσει υπερβολικά το πάχος του εσωτερικού στρώματος της μήτρας (ενδομητρίου), αυξάνοντας την πιθανότητας εμφάνισης ακόμα και καρκίνου της μήτρας σε σχετικά νεαρή ηλικία.

Συμπερασματικά, οι γυναίκες που έχουν αλλαγές στο μοντέλο της περιόδου τους μπορεί να υποφέρουν από διαταραχές που προκαλούν παντελή έλλειψη ή ανισορροπία των ορμονών στο σώμα τους. Είναι πια ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες αυτές έχουν κάπως αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα υγείας στο μέλλον.

Συνεπώς, είναι επιτακτικό κάθε στρατηγική ρύθμισης και θεραπείας να συμπεριλαμβάνει την έγκυρη αξιολόγηση της λειτουργίας των ευπαθών συστημάτων και την υιοθέτηση τακτικών πρόληψης ώστε να ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες εμφάνισης τέτοιων μελλοντικών επιπλοκών.

Διαβάστε περισσότερα www.gynaikologos.net


Το κείμενο υπογράφει ο Δρ. ΘΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD(London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Χειρ. Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου