Το μαιευτικό υπερηχογράφημα είναι πια μια καθιερωμένη μέθοδος παρακολούθησης της εγκυμοσύνης, αφού επιτρέπει την απεικόνιση του εμβρύου χωρίς να έχει εμφανείς σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία της γυναίκας ή στην κύηση.
Στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, είναι γεγονός ότι συχνά γίνεται κατάχρηση στην εκτέλεση υπερηχογραφημάτων. Η μέση Ελληνίδα εγκυμονούσα θα κάνει υπερηχογράφημα κάθε φορά που επισκέπτεται τον γιατρό της. Παρ’ όλα αυτά, είναι συγκεκριμένα τα υπερηχογραφήματα που θεωρούνται σημαντικά και απαραίτητα και τα οποία συστήνονται διεθνώς, στο πλαίσιο της βασικής παρακολούθησης κάθε εγκυμοσύνης. Τα υπερηχογραφήματα αυτά είναι τα εξής:
– Υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας
Το υπερηχογράφημα αυτό εκτελείται στο τέλος του 1ου τριμήνου τη εγκυμοσύνης (μεταξύ 11ης-14ης εβδομάδας) και είναι πολύ σημαντικό, καθώς μας δίνει πολλές πληροφορίες. Αρχικά, επιβεβαιώνει ότι η εγκυμοσύνη είναι ζωντανή. Επίσης, διαπιστώνει αν η κύηση είναι μονή, δίδυμη ή και παραπάνω. Επιβεβαιώνεται η ηλικία της εγκυμοσύνης και κατά πόσο είναι αξιόπιστη η τελευταία περίοδος.
Ελέγχεται η αδρή ανατομία του εμβρύου, δηλαδή αν υπάρχουν βασικά όργανα, όπως ο εγκέφαλος, το στομάχι, η ουροδόχος κύστη, δύο πόδια και δύο χέρια κ.λπ.. Ένα ουσιαστικό τμήμα της εξέτασης αναλώνεται στη λήψη ειδικών μετρήσεων, οι οποίες μπορούν να προσδιορίσουν τον κίνδυνο της εγκυμοσύνης για το σύνδρομο Down ή κάποιο συγγενικό σύνδρομο. Από αυτές τις μετρήσεις, η πλέον γνωστή και αντιπροσωπευτική είναι η μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας, δηλαδή η μέτρηση του πάχους της πτυχής του δέρματος του αυχένα του εμβρύου.
Οι ειδικές μετρήσεις συνδυάζονται με ορμονικές μετρήσεις αίματος, ώστε να δίνουν ένα τελικό ρίσκο για το σύνδρομο Down, με βάση όχι μόνο την ηλικία αλλά και τα δεδομένα της συγκεκριμένης εγκυμοσύνης.
– Υπερηχογράφημα β’ επιπέδου
Το υπερηχογράφημα β’ επιπέδου είναι εξίσου σημαντικό με το υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας, αν και διερευνά διαφορετικές παθολογίες. Ουσιαστικά, το υπερηχογράφημα αυτό μελετά την εσωτερική καθώς και την εξωτερική ανατομία του εμβρύου με λεπτομέρεια. Όργανα, όπως ο εγκέφαλος, οι νεφροί, το έντερο, οι πνεύμονες, το πρόσωπο, τα γεννητικά όργανα, τα άνω και κάτω άκρα, η σπονδυλική στήλη κ.λπ. απεικονίζονται και ελέγχονται για την ακεραιότητά τους.
Το υπερηχογράφημα β’ επιπέδου γίνεται περί τους 5 μήνες της κύησης (18-22 εβδομάδες), έτσι ώστε το έμβρυο να έχει μεγαλώσει αρκετά και η εξέταση να είναι ευχερής και αξιόπιστη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα φυσιολογικό β΄ επιπέδου δεν αποκλείει το σύνδρομο Down, αφού γνωρίζουμε ότι πολλά παιδιά με το σύνδρομο δεν έχουν κάποια σημαντική ανατομική ανωμαλία. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις που το υπερηχογράφημα αναδεικνύει μικρά σημάδια (τους λεγόμενους απαλούς δείκτες) που βρίσκονται συχνότερα στα βρέφη με σύνδρομα παρά στα φυσιολογικά βρέφη.
Όταν ανιχνεύονται απαλοί δείκτες, η απόφαση για περαιτέρω διερεύνηση για το σύνδρομο επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως το αποτέλεσμα του γενετικού ελέγχου του 1ου τριμήνου, τον τύπο και τον αριθμό των απαλών δεικτών.
Το άρθρο υπογράφει ο Θάνος Παπαθανασίου MD (London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
