Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ) για πολλές δεκαετίες ήταν σημαντικό όπλο στα χέρια των γυναικολόγων, καθώς χάρη σε αυτήν μπορούσαν να προσφέρουν ανακούφιση σε πολλές γυναίκες από τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου και της εμμηνόπαυσης.
Παρ’ όλα αυτά, μια σειρά μεγάλων ερευνών δημοσιεύτηκε μετά το 2004, οι οποίες υποστήριζαν ότι η ΘΟΥ μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα καρκίνου του μαστού, εγκεφαλικού επεισοδίου και θρομβώσεων. Το αντίκτυπο αυτών των μελετών ήταν παραπάνω του αναμενόμενου, με αποτέλεσμα χιλιάδες γυναίκες που λάμβαναν ΘΟΥ να τη διακόψουν απότομα, ενώ οι γιατροί είναι πια διστακτικοί να τη συνταγογραφούν.
Η αλήθεια σχετικά με την ασφάλεια της ΘΟΥ δεν είναι ακριβώς η προαναφερόμενη. Οι ίδιες έρευνες διαπιστώνουν και σημαντικά οφέλη από τη χρήση της ΘΟΥ. Επιπλέον, νεότερες μελέτες έχουν πια δημοσιευτεί, οι οποίες απομυθοποιούν σε μεγάλο βαθμό τους κινδύνους από τη χορήγηση ΘΟΥ.
Η επικρατούσα αντίληψη σχετικά με τη ΘΟΥ συνοψίζεται στα παρακάτω:
- Η ΘΟΥ δεν είναι χρήσιμη σε όλες τις γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση. Μόνο οι γυναίκες οι οποίες υποφέρουν από έντονες εξάψεις, ιδρώτες και ξηρότητα των γεννητικών οργάνων θα ωφεληθούν σίγουρα από τη χρήση ΘΟΥ.
- Η καλύτερη περίοδος να ξεκινήσει μια γυναίκα ΘΟΥ είναι το αργότερο 2 έτη από τον τερματισμό της περιόδου. Μετά την πάροδο των 2 ετών, τα συμπτώματα είναι λιγότερο έντονα, ενώ προβλήματα τύπου οστεοπόρωσης έχουν ήδη εγκατασταθεί.
- Η χρήση ΘΟΥ δεν είναι διά βίου. Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης καταλαγιάζουν συνήθως μετά την πενταετία.
- Η αύξηση της συχνότητας του καρκίνου του μαστού είναι οριακά και μόνο αυξημένη και αρχίζει να προβληματίζει μετά από τουλάχιστον 5 έτη . Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες που λαμβάνουν ΘΟΥ παρακολουθούνται πιο τακτικά από γιατρούς και, συνεπώς, προβαίνουν σε διάγνωση καρκίνων σε πολύ πρώιμο και θεραπεύσιμο στάδιο.
- Η πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου αυξάνει μέσα στον 1ο χρόνο χρήσης. Αν μια γυναίκα λαμβάνει για αρκετά χρόνια ΘΟΥ, είναι απίθανο να πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο, λόγω του φαρμάκου. Για λόγους αγγειακής προστασίας, είναι πιο σημαντικό να ελέγχεται κανείς για υψηλή χοληστερίνη, υπέρταση, διαβήτη και να αποφεύγει το κάπνισμα.
- Ενώ οι γυναίκες που διατηρούν τη μήτρα τους λαμβάνουν ΘΟΥ που περιέχει δύο τύπους ορμονών (οιστρογόνο – προγεσταγόνο), οι γυναίκες που έχουν κάνει υστερεκτομή λαμβάνουν μόνο οιστρογόνο στο πλαίσιο ΘΟΥ. Η δεύτερη αυτή κατηγορία γυναικών προστατεύεται από τον καρκίνο του μαστού! Είναι επομένως λογικό να συμπεράνει κανείς ότι το προγεσταγόνο έχει σημασία στην ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Καλό είναι, λοιπόν, να προτιμούνται σκευάσματα ΘΟΥ που έχουν περιορισμένη ποσότητα/διάρκεια προγεσταγόνου στις γυναίκες που διατηρούν τη μήτρα τους. Περίπου 10-12 μέρες τον μήνα με προγεσταγόνο προστατεύει τη μήτρα, χωρίς να επιβαρύνει τον οργανισμό στο θέμα του μαστού.
- Η ΘΟΥ προστατεύει από καρκίνο του παχέος εντέρου και πιθανώς από γεροντική άνοια.
- Τα έμπλαστρα ΘΟΥ έχουν το θεωρητικό προσόν ότι δεν περνούν από το συκώτι και συνεπώς δεν επηρεάζουν την πήξη, ούτε ελευθερώνουν φλεγμονώδεις ουσίες από αυτό. Μπορεί να είναι πιο φιλικά για τη γυναίκα.
Συμπερασματικά, η ορμονική υποκατάσταση είναι φάρμακο με σημαντικά οφέλη για πολλές γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση. Έχει νόημα η χρήση της να ξεκινά σύντομα πριν ή μετά την εμμηνόπαυση.
Είναι ασφαλές για τουλάχιστον 5 χρόνια χρήσης, εφόσον η γυναίκα παρακολουθείται τακτικά από τον γιατρό της. Η διατήρηση της καλής υγείας της γυναίκας στην εμμηνόπαυση δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στη χρήση – ή όχι – ορμονικής υποκατάστασης αλλά και στη διατήρηση κοινών μεταβολικών παραμέτρων – χοληστερίνη, πίεση, σάκχαρο – στα φυσιολογικά επίπεδα.
Το κείμενο επιμελήθηκε ο δρ ΘΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD(London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Χειρ. Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου, www.gynaikologos.net
