Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Η Σίλα Μπους, μια κοσμετολόγος, ήταν αναπαυτικά ξαπλωμένη στο ανάκλινδρο του σπιτιού της στο Σεντ Λούις, τον περασμένο χειμώνα, όταν μια διαφήμιση από μια δικηγορική εταιρεία εμφανίστηκε στην οθόνη της τηλεόρασης της, προτρέποντας τους θεατές να καλέσουν έναν αριθμό χωρίς χρέωση, εάν αυτοί ή κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο είχε χρησιμοποιήσει προϊόντα ισιώματος μαλλιών και είχε διαγνωστεί με καρκίνο της μήτρας.
Αφού είδε τη διαφήμιση τρεις φορές, η Μπους, η οποία χρησιμοποιούσε ισιωτικά μαλλιών κάθε έξι εβδομάδες για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της και είχε διαγνωστεί με καρκίνο της μήτρας πριν από περίπου μια δεκαετία, αποφάσισε να σηκώσει το τηλέφωνο.
Οι διαφημίσεις που είδε η Μπους, στην τηλεόραση καθώς και στις ροές της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ήταν μέρος μιας εθνικής προσπάθειας δικηγορικών γραφείων να προτρέψουν ειδικά μαύρες γυναίκες -οι οποίες χρησιμοποιούν περισσότερο προϊόντα ισιώματος- να υποβάλουν αγωγές που ισχυρίζονται ότι τουλάχιστον δώδεκα εταιρείες καλλυντικών, συμπεριλαμβανομένων των L’Oreal και Revlon, πουλούσαν τέτοια προϊόντα που περιέχουν χημικές ουσίες οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου της μήτρας, χωρίς να προειδοποιήσουν τους πελάτες.
Η εκστρατεία στρατολόγησης ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο, λίγες μέρες μετά τη μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ (NIH) που βρήκε συσχέτιση, αν και όχι αιτιολογική σχέση, μεταξύ της συχνής χρήσης χημικών ισιωτικών μαλλιών και του καρκίνου της μήτρας. Τα προϊόντα ισιώματος μαλλιών όπως το Dark & Lovely της L’Oreal και το Creme of Nature της Revlon διατίθενται στο εμπόριο σε συντριπτικά ποσοστά σε έγχρωμες γυναίκες, σύμφωνα με τις αγωγές.
Μερικές από τις διαφημίσεις δείχνουν μαύρες γυναίκες να εφαρμόζουν προϊόντα μαλλιών σε μια περίληψη των ευρημάτων της μελέτης NIH.
Η L’Oreal και η Revlon είπαν στο Reuters ότι τα προϊόντα τους υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους ασφαλείας. Οι εταιρείες σημείωσαν ότι οι συγγραφείς της μελέτης του NIH είπαν ότι δεν εξήγαγαν οριστικά συμπεράσματα σχετικά με την αιτία του καρκίνου των γυναικών και ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα.
«Δεν πιστεύουμε ότι η επιστήμη υποστηρίζει μια σχέση μεταξύ χημικών ισιωτικών μαλλιών και καρκίνου», είπε η Revlon. Η L’Oreal πρόσθεσε ότι έχει δεσμευτεί να προσφέρει τα καλύτερα προϊόντα «για όλους τους τύπους δέρματος και μαλλιών, όλα τα φύλα, όλες τις ταυτότητες, όλες τις κουλτούρες, όλες τις ηλικίες» και ότι τα ισιωτικά μαλλιών της έχουν «πλούσια κληρονομιά και ιστορία» που προέρχονται από μαύρους εφευρέτες και επιχειρηματίες.
Η Namaste, η οποία εμπορεύεται τα ισιωτικά ORS Olive Oil, είπε ότι όλα τα συστατικά των προϊόντων της είναι εγκεκριμένα για καλλυντική χρήση από τις ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ. «Δεν πιστεύουμε ότι οι ενάγοντες έδειξαν, ή θα μπορέσουν να δείξουν, ότι η χρήση προϊόντων ισιώματος μαλλιών Namaste προκάλεσε τους τραυματισμούς που ισχυρίζονται στις καταγγελίες τους», δήλωσε ο δικηγόρος της Namaste και της μητρικής της εταιρείας, Dabur India, μέσω email στο Reuters.
Οι άλλες εταιρείες που κατονομάζονται στη δίκη αρνήθηκαν να σχολιάσουν ή δεν απάντησαν στα αιτήματα.
Η επιτυχία των νομικών αξιώσεων θα εξαρτηθεί από την απόδειξη ότι τα προϊόντα ήταν επιβλαβή και ότι οι εταιρείες γνώριζαν ή έπρεπε να γνωρίζουν τον κίνδυνο και δεν προειδοποίησαν τους πελάτες. Αλλά οι υποθέσεις αντιμετωπίζουν εμπόδια: οι γυναίκες θα πρέπει να παράσχουν αποδείξεις ότι χρησιμοποίησαν συγκεκριμένα προϊόντα.
Ο Μπεν Κραμπ, ο οποίος εκπροσώπησε την οικογένεια του Τζορτζ Φλόιντ, του μαύρου που δολοφονήθηκε από αστυνομικό της Μινεάπολης το 2020, και μια άλλη δικηγόρος, η Ντιάντρα «Φου» Ντεμπρόσε Ζίμερμαν, κατέθεσαν την πρώτη μήνυση για τα ισιωτικά μαλλιών για λογαριασμό μιας γυναίκας από το Μιζούρι, της Τζένι Μίτσελ, λίγο μετά τη δημοσίευση της μελέτης του NIH.
Έκτοτε, περισσότερες από 7.000 παρόμοιες αγωγές έχουν κατατεθεί από πολλούς δικηγόρους των εναγόντων. Οι υποθέσεις συγκεντρώθηκαν σε ομοσπονδιακό δικαστήριο του Σικάγο ως μέρος μιας διαδικασίας διαφορών σε πολλές περιφέρειες (MDL), μιας διαδικασίας που έχει σχεδιαστεί για την αποτελεσματικότερη διαχείριση αγωγών που υποβάλλονται σε πολλαπλές δικαιοδοσίες.
Παρόλο που οι νομικοί ισχυρισμοί που διατυπώνονται στις αγωγές δεν ισχυρίζονται ότι υπάρχουν φυλετικές διακρίσεις, ο Κραμπ λέει ότι οι υποθέσεις πρέπει να θεωρούνται «ουσιαστικά ζητήματα πολιτικών δικαιωμάτων».
Για τις μαύρες γυναίκες, «προβάλλεται σε αυτές ότι πρέπει να ανταποκρίνονται σε κάποιο είδος ευρωπαϊκού προτύπου ομορφιάς», είπε σε συνέντευξή του ο Κραμπ, ο οποίος εκπροσωπεί ενάγοντες σε υποθέσεις υψηλού προφίλ φυλετικών διακρίσεων.
Η 69χρονη Μπους είπε στο Reuters για το πώς την κορόιδευαν τα λευκά παιδιά στην αυλή του σχολείου της στο Σεντ Λούις για τα «βαμβακερά» μαλλιά της, ένας κοινός υποτιμητικός όρος που χρησιμοποιείται για την υφή των μαύρων μαλλιών. «Ένιωθες σαν να μην ανήκεις ή να μην είσαι τόσο καλή όσο αυτοί», είπε η Μπους, η οποία γεννήθηκε το 1954, τη χρονιά που μια απόφαση-ορόσημο του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ έκρινε αντισυνταγματικό τον φυλετικό διαχωρισμό στα δημόσια σχολεία.
Μια κύρια καταγγελία που υποβλήθηκε στη δικαστική διαδικασία για την ενοποίηση των αγωγών περιλαμβάνει πολλά παραδείγματα διαφημίσεων που οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι εκμεταλλεύτηκαν ακατάλληλα τις ιστορικές φυλετικές διακρίσεις. Μια διαφήμιση της L’Oreal ανέφερε «πόσο όμορφα μπορεί να είναι τα μαύρα μαλλιά», ανέφερε η καταγγελία.
Διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο
Ο καρκίνος της μήτρας είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος και αυξάνεται στις ΗΠΑ, ειδικά μεταξύ των μαύρων γυναικών, σύμφωνα με το NIH.
Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία εκτιμά ότι θα διαγνωστούν περίπου 66.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου της μήτρας φέτος στις Ηνωμένες Πολιτείες, λιγότερο από το ένα τέταρτο του αριθμού των 297.790 νέων περιπτώσεων διηθητικού καρκίνου του μαστού και περισσότερο από το τριπλάσιο από τις 19.710 περιπτώσεις καρκίνου των ωοθηκών.
Η μελέτη του NIH σε περισσότερες από 33.000 γυναίκες διαπίστωσε ότι όσες ανέφεραν ότι χρησιμοποίησαν προϊόντα ισιώματος μαλλιών περισσότερες από τέσσερις φορές το προηγούμενο έτος είχαν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο της μήτρας από εκείνες που δεν το έκαναν. Συνολικά 378 γυναίκες στη μελέτη εμφάνισαν καρκίνο της μήτρας. Οι μαύρες γυναίκες χρησιμοποιούσαν τα προϊόντα πιο συχνά από άλλες, σύμφωνα με τη μελέτη.
Οι ερευνητές δεν συνέλεξαν πληροφορίες για τα συστατικά συγκεκριμένων προϊόντων που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες, ανέφερε το NIH. Αλλά η Δρ Αλεξάνδρα Γουάιτ, η επικεφαλής συγγραφέας, είπε στο Reuters απαντώντας σε γραπτές ερωτήσεις ότι τα ισιωτικά μαλλιών έχουν βρεθεί ότι περιλαμβάνουν φθαλικές ενώσεις, parabens, κυκλοσιλοξάνες και μέταλλα και μπορεί να απελευθερώνουν φορμαλδεΰδη όταν θερμαίνονται.
4,05% είναι το ποσοστό των γυναικών που χρησιμοποιούσαν συχνά ισιωτικά μαλλιών και προβλεπόταν ότι θα αναπτύξουν καρκίνο της μήτρας μέχρι την ηλικία των 70 ετών, σε σύγκριση με το 1,64% των γυναικών που δεν χρησιμοποιούσαν ποτέ, σύμφωνα με μια μελέτη του Οκτωβρίου 2022 από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ σχεδιάζει να προτείνει τον ερχόμενο Απρίλιο έναν κανόνα που θα απαγορεύει τη φορμαλδεΰδη και τις χημικές ουσίες που απελευθερώνουν φορμαλδεΰδη από προϊόντα που ισιώνουν τα μαλλιά.
Η φορμαλδεΰδη είναι γνωστό καρκινογόνο και έχει συνδεθεί με τον καρκίνο του ρινοφαρυγγικού και τη λευχαιμία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η μελέτη του NIH ανέφερε ότι οι φθαλικές ενώσεις και οι άλλες χημικές ουσίες είναι ύποπτοι ενδοκρινικοί διαταράκτες, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τις ορμόνες του σώματος και είναι ύποπτοι ότι συμβάλλουν στον κίνδυνο καρκίνου.
Εταιρείες και δικηγόροι υπεράσπισης επισημαίνουν ότι «υπάρχουν ελαττώματα στη μελέτη του NIH». Οι εταιρείες που κατονομάζονται στη δίκη ζήτησαν από τον προεδρεύοντα δικαστή τον Ιούλιο να απορρίψει τις αγωγές, σημειώνοντας ότι η μελέτη ήταν η πρώτη που έθεσε πιθανή συσχέτιση μεταξύ προϊόντων ισιώματος μαλλιών και καρκίνου της μήτρας, υπονομεύοντας το επιχείρημα των εναγόντων ότι «οι εταιρείες γνώριζαν ή έπρεπε να γνωρίζουν τυχόν κινδύνους που σχετίζονται με τα προϊόντα».
