Μια ομάδα πρώην ανώτερων αξιωματούχων εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ διεξήγαγε μυστικές συνομιλίες με εξέχοντες Ρώσους που θεωρείται ότι βρίσκονται κοντά στο Κρεμλίνο (και, τουλάχιστον σε μία περίπτωση, με τον κορυφαίο διπλωμάτη της χώρας) με στόχο να τεθούν οι βάσεις για διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία , για τις οποίες ενημερώθηκαν άλλα 6 άτομα, σύμφωνα με δημοσίευμα του NBC News.
Σε ένα παράδειγμα υψηλού επιπέδου της διπλωματίας των παρασκηνίων, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε με μέλη της ομάδας για αρκετές ώρες τον Απρίλιο 2023 στη Νέα Υόρκη, ανέφεραν 4 πρώην και νυν 2 αξιωματούχοι των ΗΠΑ.
Στην ημερήσια διάταξη ήταν μερικά από τα πιο ακανθώδη ζητήματα στον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως η μοίρα της ρωσικής επικράτειας που η Ουκρανία δεν θα μπορέσει ποτέ να απελευθερώσει και η αναζήτηση μιας βάσης που θα μπορούσε να είναι ανεκτή και για τις δύο πλευρές.
Συνάντηση με τον Λαβρόφ είχε ο Ρίτσαρντ Χάας , πρώην διπλωμάτης και απερχόμενος πρόεδρος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR) , δήλωσαν νυν και πρώην αξιωματούχοι. Στην ομάδα συμμετείχαν ο ειδικός για την Ευρώπη Τσαρλς Κούπτσαν και ο ειδικός για τη Ρωσία Τόμας Γκράχαμ , πρώην αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που είναι υπότροφοι του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Οι πρώην αξιωματούχοι των ΗΠΑ που συμμετείχαν είτε δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια είτε αρνήθηκαν να σχολιάσουν τα διαμειφθέντα. Όλες οι πηγές αρνήθηκαν να δημοσιοποιηθούν τα ονόματά τους, προκειμένου να παραμείνουν μυστικές οι συνομιλίες.
Όπως είπαν, ένας από τους στόχους είναι να διατηρηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας με τη Ρωσία, όποτε είναι δυνατόν και να διερευνηθεί πού μπορεί να υπάρχει χώρος για μελλοντικές διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς και διπλωματία για τον τερματισμό του πολέμου.
Οι συζητήσεις έγιναν εν γνώσει της κυβέρνησης Μπάιντεν, αλλά όχι υπό την καθοδήγησή της, και οι πρώην αξιωματούχοι που συμμετείχαν στη συνάντηση Λαβρόφ ενημέρωσαν αργότερα το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, ανέφεραν δύο από τις πηγές.
Συζητήσεις «Track Two diplomacy»
Οι συζητήσεις είναι γνωστές στη διπλωματική γλώσσα ως «Track Two diplomacy», μια μορφή ανεπίσημης δέσμευσης που περιλαμβάνει άτομα που δεν ανήκουν στην κυβέρνηση — ή, στην περίπτωση της συνάντησης Lavrov, «Track 1.5», που σημαίνει ότι οι μόνο στη μία πλευρά της συζήτησης εμπλέκονται κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Οι επίσημες, υψηλού επιπέδου διπλωματικές δεσμεύσεις μεταξύ των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και της Ρωσίας σχετικά με την Ουκρανία ήταν λίγες.
Δεν είναι ξεκάθαρο πόσες συζητήσεις έγιναν παρασκηνιακά, ούτε αν αυτές αποτελούν μέρος μιας ενιαίας, οργανωμένης προσπάθειας.
Από την πλευρά των ΗΠΑ, στις συζητήσεις συμμετείχαν ορισμένοι πρώην αξιωματούχοι του Υπουργείου Άμυνας, συμπεριλαμβανομένης της Mary Beth Long, πρώην βοηθού υπουργού Άμυνας με βαθιά εμπειρία σε θέματα του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με δύο άτομα που ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες.
Τουλάχιστον ένας πρώην αξιωματούχος των ΗΠΑ έχει ταξιδέψει στη Ρωσία για συζητήσεις σχετικά με τον πόλεμο της Ουκρανίας, είπαν δύο από τους ανθρώπους.
Εκτός από τον Λαβρόφ από τη ρωσική πλευρά, στις συζητήσεις συμμετείχαν ακαδημαϊκοί, ηγέτες μεγάλων δεξαμενών σκέψης ή ερευνητικών ινστιτούτων και άλλοι στη σφαίρα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής που θεωρείται ότι είναι σε επαφή με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ή ότι έχουν τακτική επαφή με τους φορείς λήψης αποφάσεων του Κρεμλίνου. Οι πηγές αρνήθηκαν να προσδιορίσουν τα ονόματα των Ρώσων που συμμετείχαν στις συζητήσεις, επικαλούμενοι ανησυχίες για την ασφάλειά τους.
Εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου αρνήθηκε να σχολιάσει.
Η πρεσβεία της Ρωσίας στην Ουάσιγκτον δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.
Ένας αξιωματούχος του γραφείου του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelenskyy είπε ότι δεν θα σχολιάσει συγκεκριμένες ειδήσεις που βασίζονται σε ανώνυμες πηγές, αλλά ότι η συνολική του θέση παραμένει η ίδια.
«Η θέση μας είναι αμετάβλητη – η μοίρα της Ουκρανίας δεν μπορεί να κριθεί χωρίς την Ουκρανία. Πολλές φορές ο πρόεδρος και όλοι οι επίσημοι ομιλητές μας μίλησαν για αυτό. Όχι ανώνυμα, αλλά πολύ συγκεκριμένα και δημόσια», είπαν.
Ενισχύονται οι ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ανυπομονούν η Μόσχα και το Κίεβο να προχωρήσουν σε ειρηνευτικές συνομιλίες το φθινόπωρο μετά την ολοκλήρωση της συνεχιζόμενης αντεπίθεσης της Ουκρανίας.
Κατά τη διάρκεια ενός μυστικού ταξιδιού στο Κίεβο τον Μάιο , ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς άκουσε από Ουκρανούς αξιωματούχους για την προοπτική να ωθήσει τη Μόσχα σε ειρηνευτικές συνομιλίες μέχρι το τέλος του έτους, είπαν αξιωματούχοι στην The Washington Post . Την επόμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα συναντηθεί στη Λιθουανία με άλλους ηγέτες του ΝΑΤΟ, οι οποίοι σηματοδοτούν ότι δεν είναι ακόμη έτοιμοι να δεχθούν την Ουκρανία στη συμμαχία. Και οι επικείμενες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ έχουν αυξήσει τον επείγοντα χαρακτήρα για το τέλος του πολέμου εν μέσω ανησυχιών ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα μειώσουν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία.
Η συνάντηση τον Απρίλιο 2023 πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μιας σπάνιας και σύντομης επίσκεψης του Λαβρόφ στις ΗΠΑ για να προεδρεύσει του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο έχει εκ περιτροπής προεδρία.
Την ίδια περίοδο, οι Haass και Kupchan έγραψαν ένα εκτενές άρθρο στο Foreign Affairs, οργάνου του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR), παρουσιάζοντας αυτό που περιέγραψαν ως «ένα σχέδιο για να φτάσουμε από το πεδίο της μάχης στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Στο άρθρο, με τίτλο «Η Δύση χρειάζεται μια νέα στρατηγική στην Ουκρανία», οι Haass και Kupchan προέβλεψαν ότι πιθανότατα θα προέκυπτε αδιέξοδο μετά την αντεπίθεση της Ουκρανίας και συνέστησαν στις ΗΠΑ «να αρχίσουν να βάζουν τις βάσεις για να προτείνουν μια εκεχειρία στην οποία τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία θα απέσυραν τις δυνάμεις από την πρώτη γραμμή, δημιουργώντας ουσιαστικά μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη».
«Ένας ουδέτερος οργανισμός – είτε ο ΟΗΕ είτε ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη – θα έστελνε παρατηρητές για να παρακολουθήσουν και να επιβάλουν την κατάπαυση του πυρός και την αποχώρηση. Εάν επιβληθεί κατάπαυση του πυρός, θα πρέπει να ακολουθήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες».
Ερωτηματικά στην συνέχιση των συνομιλιών των ΗΠΑ μετά την εξέγερση της Wagner
Ένα βασικό ερώτημα είναι εάν οι πρώην αξιωματούχοι των ΗΠΑ θα συνεχίσουν τις συνομιλίες μετά την ένοπλη εξέγερση του περασμένου μήνα κατά της κυβέρνησης του Πούτιν από τον αρχηγό μισθοφόρων της Ομάδας Wagner , Yevgeny Prigozhin, η οποία θόλωσε την εικόνα για το κατανέμεται η δύναμη και η επιρροή στη Μόσχα. Οι συζητήσεις διεξάγονται επίσης παράλληλα με άμεσες συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας για τον κρατούμενο Αμερικανό δημοσιογράφο Έβαν Γκέρσκοβιτς , τις οποίες αποκάλυψε ο εκπρόσωπος του Πούτιν αυτήν την εβδομάδα.
Οι συνομιλίες του τύπου Track Two έπαιξαν εδώ και καιρό σημαντικό ρόλο στη διπλωματία των ΗΠΑ, μεταξύ άλλων σε σχέση με τον έλεγχο των όπλων, παρέχοντας συχνά μια λιγότερο επίσημη ευκαιρία δοκιμής ιδεών και απαντήσεων παράλληλα με τις επίσημες συνομιλίες μεταξύ των κυβερνήσεων.
Το 1994, ο πρώην πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ ταξίδεψε στην Πιονγκγιάνγκ της Βόρειας Κορέας ως ιδιώτης που επιδίωκε να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας – ένα ταξίδι που έγινε μεγάλος πονοκέφαλος για την κυβέρνηση Κλίντον. Τύπου Track Two ήταν και οι συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων για τη δημιουργία των συνθηκών που οδήγησαν στις Συμφωνίες του Όσλο το 1993 .
Ωστόσο, στο πλαίσιο του πολέμου της Ουκρανίας, η ιδέα της άτυπης εμπλοκής πρώην αξιωματούχων των ΗΠΑ με Ρώσους έχει προκαλέσει διχασμό στην κοινότητα των Αμερικανών διπλωματών, μελετητών εξωτερικής πολιτικής και επαγγελματιών εθνικής ασφάλειας.
«Ανησυχώ για το ποια μηνύματα θα μπορούσαν να μεταδοθούν με αυτό και το σιωπηρό μήνυμα ότι είμαστε απελπισμένοι για μια συμφωνία», δήλωσε ο Μπράντλεϊ Μπάουμαν, πρώην αξιωματικός του στρατού και βοηθός της Γερουσίας που μελετά πολιτικο-στρατιωτικά ζητήματα στο Ίδρυμα Άμυνας που εδρεύει στην Ουάσιγκτον. «Αυτή τη στιγμή αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να απομονώσουμε και να ασκήσουμε πίεση στον Πούτιν».
Ο Μάικλ ΜακΦόλ , ο οποίος ήταν ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία της κυβέρνησης Ομπάμα, είπε ότι ήταν δύσπιστος ότι υπάρχουν κατάλληλοι άνθρωποι στη Ρωσία αυτές της μέρες, που έχουν άμεση πρόσβαση στον Πούτιν και θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως άτυποι μεσάζοντες.
Και η συζήτηση λύσεων για τον πόλεμο χωρίς Ουκρανούς στο τραπέζι θα μπορούσε να υπονομεύσει την επιμονή της κυβέρνησης Μπάιντεν ότι το μέλλον της Ουκρανίας δεν θα κριθεί από παρασκηνιακές συμφωνίες μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, είπε.
«Εάν έχετε διαπραγματεύσεις τύπου Track Two για το πώς να τερματίσετε τον πόλεμο, οι Ουκρανοί πρέπει να συμμετέχουν σ’ αυτές», είπε ο McFaul, ο οποίος διευκρίνισε ότι δεν συμμετέχει στις συζητήσεις Track Two.
Ο Mat Dimmick, πρώην διευθυντής του τμήματος για τη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, είπε ότι ακόμη και η συζήτηση πιθανών συμφωνιών με τη Ρωσία χωρίς την ηγεσία της Ουκρανίας θα μπορούσε τελικά να υπονομεύσει τη θέση του Κιέβου. Όπως δήλωσε:
«Η Ουκρανία δεν χρειάζεται και δεν θέλει μεσάζοντες που θα αρχίσουν να επεξεργάζονται λύσεις κατάπαυσης του πυρός και στη συνέχεια να προτρέπουν την Ευρώπη και τις ΗΠΑ να ωθήσουν την Ουκρανία προς αυτή την κατεύθυνση. Η Ουκρανία συνειδητοποιεί ότι η πορεία της προς ένα ασφαλές μέλλον οδηγεί κατευθείαν μέσα από τις ρωσικές άμυνες και δεν αφήνει στη Ρωσία άλλη επιλογή από το να βρει τον δικό της τρόπο να φύγει από την Ουκρανία».
