Ανταπόκριση από Στρασβούργο – Νίκος Ρούσσης
Σε Σχέδιο Έκθεσης, που ενέκρινε η Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωκοινοβουλίου (με 38 ψήφους υπέρ, καμία κατά και 1 αποχή), υπάρχει έντονη προειδοποίηση, για τον εθιστικό χαρακτήρα ορισμένων ψηφιακών τεχνολογιών και την «ζημιά» που προκαλεί σε παιδιά και νέους.
Όπως αναφέρεται, ορισμένες ψηφιακές υπηρεσίες, όπως τα διαδικτυακά παιχνίδια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι υπηρεσίες ροής και το διαδίκτυο αγορών, οι οποίες εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία των ανθρώπων για να τραβήξουν την προσοχή τους και να κερδίσουν χρήματα από τα δεδομένα τους, έχουν επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.
Αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνία με θετικούς τρόπους, υπάρχει έντονη ανησυχία για τον αντίκτυπο που έχει ο ψηφιακός εθισμός στα παιδιά και τους εφήβους, τα οποία είναι πιο ευάλωτα σε αυτά τα συμπτώματα.
Οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι πρόσφατοι κανόνες όπως ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και ο νόμος περί τεχνητής νοημοσύνης δεν αρκούν για να ρυθμίσουν το ζήτημα του εθιστικού σχεδιασμού και προτρέπουν την Κομισιόν να καλύψει τα υφιστάμενα νομικά κενά και να παρουσιάσει νέα νομοθεσία για το θέμα.
Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές λένε ότι οι επιβλαβείς εθιστικές τεχνικές, που δεν καλύπτονται από την οδηγία για την αθέμιτη εμπορική πρακτική (π.χ. άπειρη κύλιση, προεπιλεγμένη αυτόματη αναπαραγωγή, συνεχής ώθηση και ειδοποιήσεις αποδείξεων ανάγνωσης) πρέπει να εξετάζονται και να απαγορεύονται από την Επιτροπή.
Οι ευρωβουλευτές θέλουν οι εταιρείες να είναι υποχρεωμένες να αναπτύσσουν ηθικά και δίκαια ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες «σχεδιασμένα» χωρίς σκοτεινά μοτίβα, παραπλανητικό και εθιστικό σχεδιασμό.
Η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει ένα ψηφιακό «δικαίωμα να μην ενοχλείσαι» και να δημιουργήσει έναν κατάλογο καλών πρακτικών σχεδιασμού όπως: «σκέψου προτού μοιραστείς», απενεργοποίηση ειδοποιήσεων από προεπιλογή, προειδοποιήσεις ή αυτόματο κλείδωμα μετά από προκαθορισμένη χρήση χρόνου (ιδίως για ανηλίκους).
Η εισηγήτρια, Ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Κιμ Βαν Σπάρεντακ είπε:
«Καμία αυτοπειθαρχία δεν μπορεί να νικήσει τον εθιστικό σχεδιασμό στον οποίο υποκείμεθα όλοι σήμερα. Η προβληματική χρήση smartphone επηρεάζει την προσοχή και την ανάπτυξη του εγκεφάλου από νεαρή ηλικία. Αυτή είναι μια από τις προκλήσεις της εποχής μας. Εάν δεν παρέμβουμε τώρα, αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στις επόμενες γενιές. Έχουμε ήδη αυστηρούς κανόνες υγείας και ασφάλειας για τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό για την προστασία της υγείας μας. Η ΕΕ πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει τον εθιστικό σχεδιασμό!».
Ωστόσο, όπως διευκρινίζεται στο Σχέδιο Έκθεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξάγει επί του παρόντος αξιολόγηση για να διαπιστώσει εάν χρειάζεται να ενημερώσει ορισμένες νομοθεσίες για την προστασία των καταναλωτών για να διασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον, αλλά τα αποτελέσματα αναμένονται το 2024.
Η έκθεση πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου, μόλις εγκριθεί στην Ολομέλεια, θα τροφοδοτήσει τον συνεχιζόμενο έλεγχο φυσικής κατάστασης.
Όπως σημειώνεται, εθιστικές σχεδιαστικές λειτουργίες (π.χ. ατελείωτη κύλιση, έλξη για ανανέωση, βίντεο αυτόματης αναπαραγωγής που δεν τελειώνει ποτέ, ειδοποιήσεις push, προσωρινά διαθέσιμες ιστορίες, επισημάνσεις “μου αρέσει”, αποδείξεις ανάγνωσης) επηρεάζουν τα τρωτά σημεία και τις επιθυμίες των ανθρώπων και τους ωθούν να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο σε αυτά πλατφόρμες.
Η προβληματική χρήση smartphone ή διαδικτύου έχει συνδεθεί με χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή και συμπτώματα ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές σωματικής εικόνας και διατροφής, άγχος, στρες, παραμέληση οικογένειας και φίλων, απώλεια αυτοελέγχου, έλλειψη ύπνου και ιδεοψυχαναγκαστικών συμπτωμάτων, με τα παιδιά και τους νέους να είναι οι πιο ευάλωτοι. Ορισμένες έρευνες συνδέουν επίσης την προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους εφήβους με τα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD).
