Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Αν και μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή μήνες για να επιβεβαιωθεί ο τελικός αριθμός των νεκρών στην Τουρκία και τη Συρία, οι πιο πρόσφατες αναφορές έχουν ξεπεράσει τις 45.000. Αυτό καθιστά τον σεισμό τον πιο θανατηφόρο στην περιοχή maw εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα. Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε: «δεν είναι δυνατόν να είμαστε προετοιμασμένοι για μια τέτοια καταστροφή».
Τα δεδομένα που συγκρίνουν παρόμοια σεισμικές χώρες υποδηλώνουν το αντίθετο. Για παράδειγμα η Χιλή και η Ιαπωνία. Η Χιλή βρίσκεται κατά μήκος του Δακτυλίου της Φωτιάς – ένα τόξο από ρήγματα και ηφαίστεια που κυκλώνουν τον Ειρηνικό Ωκεανό. Συχνά πλήττεται από σεισμούς τόσο μεγάλους, αν όχι μεγαλύτερους, από αυτούς που συγκλόνισαν την Τουρκία και τη Συρία. Απίστευτο, αλλά αυτοί οι σεισμοί προκαλούν πλέον λίγους θανάτους – αν υπάρχουν.
Όμως, δεν ήταν πάντα έτσι. Η Χιλή γνώρισε μερικούς καταστροφικούς σεισμούς τον 20ο αιώνα. Το 1939, ένας σεισμός 8,3 Ρίχτερ είχε ως αποτέλεσμα 28.000 θανάτους. Το 1960, ο μεγαλύτερος σεισμός του αιώνα, ένας σεισμός 9,5 Ρίχτερ, σκότωσε περίπου 1.600 ανθρώπους.
Μετά το 1960, η Χιλή επένδυσε πολλά στην έρευνα σε σεισμικά σχέδια και ανέπτυξε αυστηρούς οικοδομικούς κανονισμούς. Οι περισσότερες κατασκευές μπορούν πλέον να αντέξουν τους πιο ισχυρούς σεισμούς. Γεγονότα μεγέθους 8,0 βαθμών Ρίχτερ ή χειρότερα έρχονται στην περιοχή κάθε λίγα χρόνια, αλλά παίρνουν, συγκριτικά, λίγες ζωές. Το 2010, γύρω στα 500 άτομα έχασαν τη ζωή τους μετά από σεισμό 8,8 Ρίχτερ – οι οικοδομικοί κώδικες ήταν κρίσιμοι. Ωστόσο, το κράτος συνέχισε να μαθαίνει από την αστοχία ορισμένων κτηρίων: ενημέρωσε τους οικοδομικούς κώδικες για να καλύψει τις δομικές αδυναμίες που εντόπισαν οι μηχανικοί, στη συνέχεια.
Η Ιαπωνία είναι άλλο ένα παράδειγμα. Το πυκνοκατοικημένο νησιωτικό κράτος βιώνει περιστασιακά σεισμούς 7,8 Ρίχτερ ή και ισχυρότερους. Με αυστηρούς οικοδομικούς κώδικες, οι κανονισμοί της Ιαπωνίας έχουν πετύχει, τα περισσότερα χρόνια, να μην πεθαίνει κανείς από σεισμικά φαινόμενα. Η εξαίρεση ήταν το γεγονός του 2011 που πυροδότησε την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα Ντάιιτσι. Περισσότερες από 18.000 ζωές χάθηκαν, σχεδόν όλες από πνιγμό ως αποτέλεσμα του τσουνάμι που ακολούθησε και όχι από κατάρρευση κτηρίων.
Οι συγκρίσεις αυτού του είδους έχουν, φυσικά, περιορισμούς. Οι χώρες έχουν διαφορετική πυκνότητα πληθυσμού και αντιμετωπίζουν σεισμούς σε διαφορετικά βάθη. Τα νεότερα δεδομένα είναι πληρέστερα, οπότε όσο παλαιότερα είναι τα δεδομένα, τόσο μεγαλύτερη είναι η αβεβαιότητα σχετικά με τους αριθμούς και τα μεγέθη των αριθμών των νεκρών. Κομβικό ρόλο παίζει επίσης και ο πλούτος μιας χώρας. Η Ιαπωνία είναι πολύ πιο πλούσια από την Τουρκία, επομένως μπορεί να αντέξει (οικονομικά) πιο ανθεκτικά κτήρια. Η Χιλή, ωστόσο, έχει παρόμοιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ανά άτομο. Η Τουρκία είναι πολύ πιο πλούσια σήμερα από ό,τι ήταν η Χιλή τη δεκαετία του 1960, του ’70 ή του ’80, όταν η υποδομή της βελτιωνόταν ραγδαία.
Μήπως αιφνιδιάστηκε η Τουρκιά; Όχι. Τα δεδομένα των τελευταίων 120 ετών δείχνουν ότι ο πρόσφατος σεισμός είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος για αυτήν την περίοδο, μετά τον σεισμό του 1939 που σκότωσε περίπου 33.000 ανθρώπους. Εξήντα χρόνια αργότερα ήρθε ένας άλλος τεράστιος σεισμός. Το 1999, ένα συμβάν 7,6 Ρίχτερ είχε ως αποτέλεσμα περίπου 18.000 θανάτους. Η έρευνα που ακολούθησε προέβλεψε μεγάλη πιθανότητα να υπάρξει άλλος μεγάλος σεισμός στην Τουρκία μέσα στα επόμενα 30 χρόνια. Το έτος που ακολούθησε, η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε ότι τα νέα κτήρια έπρεπε να είναι αντισεισμικά και θέσπισε μερικούς από τους πιο καλά ανεπτυγμένους κανονισμούς στον κόσμο.
Τι πήγε λοιπόν, στραβά; Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ αναφέρει ότι «ο πληθυσμός σε αυτήν την περιοχή κατοικεί σε δομές που είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε σεισμό, αν και υπάρχουν ορισμένες ανθεκτικές δομές». Πολλά από τα 6.000 με 7.000 κτήρια που κατέρρευσαν χτίστηκαν πριν από το 1999. Ενώ η κυβέρνηση πρόσφερε κάποια οικονομική στήριξη για την ενίσχυση ή την ανακατασκευή παλαιών κτηρίων, αυτό ήταν προαιρετικό και πολλές επιχειρήσεις και ιδιοκτήτες κατοικιών απέρριψαν την προσφορά.
Ακόμη χειρότερα, οι κατασκευαστικές εταιρείες επιδόθηκαν σε παρανομίες στις νέες κατασκευές. Υπάρχουν οπτικές ενδείξεις για αυτό, σε νέα κτήρια – που χτίστηκαν τα τελευταία χρόνια. Τα περισσότερα θα μπορούσαν να στέκονταν τώρα αν είχαν κατασκευαστεί σωστά. Η κυβέρνηση απέτυχε να επιβάλει τους δικούς της οικοδομικούς κανονισμούς και μάλιστα πρόσφερε αμνηστίες και νομικές εξαιρέσεις από τους κανόνες – έναντι αμοιβής.
Η Τουρκία επλήγη από δύο ισχυρότατους σεισμούς μικρού βάθους, σε γρήγορη διαδοχή. Δεν υπήρχε καμία περίπτωση να γλύτωνε αλώβητη. Οι νέοι οικοδομικοί της κώδικες αναμφίβολα έσωσαν ζωές, αλλά όχι όσες θα έπρεπε. Όπως αποδεικνύουν η Χιλή και η Ιαπωνία, είναι δυνατό για κάποιο κράτος να προετοιμαστεί καλύτερα και έτσι να εξοικονομήσει πολλά περισσότερα.
Πηγή: The Washington Post
