Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η καινοτόμος απάντηση του αγρότη και ακτιβιστή David Cottrell στη διάβρωση των ακτών έχει επιβραδύνει την παρακμή της «Παραλίας Washaway» και πυροδοτήσει ένα κίνημα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Από όσο θυμόταν ο David Cottrell, η άκρη της πόλης του έπεφτε αργά αλλά σταθερα στη θάλασσα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν ο Cottrell ήταν 3 ετών, ένας εγκαταλελειμμένος σταθμός της ακτοφυλακής των ΗΠΑ έπεσε μέσα στο νερό του Ειρηνικού στο North Cove της πολιτείας της Ουάσιγκτον.
Στα μέσα της δεκαετίας, ο σταθμός είχε χαθεί – όπως και ένα ταχυδρομείο, ένα σχολείο και ένας από τους πρώτους φάρους της πολιτείας.
Καθώς τα κτίρια του North Cove βυθίζονταν στον ωκεανό, πολλοί από τους κατοίκους της πόλης φόρτωσαν τα ξύλινα σπίτια τους σε φορτηγά και υποχώρησαν στην ενδοχώρα. Κάθε άνοδος και συντριβή της παλίρροιας υπενθύμιζε, σε όσους παρέμεναν, ότι ήταν θέμα χρόνου να πέσουν και τα δικά τους σπίτια στο νερό.
Ωστόσο, υπήρχε μια ζωή που έπρεπε να συνεχιστεί εδώ. Για τα επόμενα 55 χρόνια, ο Cottrell θα εργαζόταν σε μια από τις 70 οικογενειακές φάρμες που παρείχαν μαζί το 60% των κράνμπερι της πολιτείας στα 800 στρέμματα βαλτωμένης γης που βρίσκονταν ακριβώς στην ενδοχώρα του North Cove, πίσω από τον αυτοκινητόδρομο 105.
Ο αυτοκινητόδρομος παρείχε μια ζωτική συγκοινωνιακή σύνδεση και χρησίμευε ως φυσικό ανάχωμα, αλλά όπως και η γη γύρω του, το μέλλον του ήταν επισφαλές.
Ο αυτοκινητόδρομος 105 είχε ήδη μετακινηθεί μία φορά το 1955 λόγω της ανόδου του νερού – και μια εκτίμηση του Υπουργείου Οικολογίας της Ουάσιγκτον το 2015, ανεφερε ότι ακόμη και στη νέα του τοποθεσία θα γινοταν υποβρύχιος μέχρι το 2030. Ένα τείχος μέσα στη θαλασσα για να συγκρατήσει τον ωκεανό θα κόστιζε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.
Με τα προς το ζην και την κοινότητά του σε ακραία κατασταση, ο Cottrell ένιωθε ότι δεν είχε «τίποτα να χάσει».
Μια μέρα το 2016 περπάτησε κατα μήκος του κεντρικού δρόμου του North Cove που βλέπει στον ωκεανό.
Το τέλος του ήταν ένα χάος από τσαλακωμένη άσφαλτο που κορυφώθηκε σε μια πτώση 4 μέτρων στον ωκεανό. Τότε ο Cottrell πέταξε λιθόστρωτα από βασάλτη, αξίας 400 δολ., στην άκρη σε μια ύστατη προσπάθεια για την καταπολέμηση της διάβρωσης. Κόντρα στις πιθανότητες, λειτούργησε.
Εκεί που κάποτε υπήρχε μόνο παφλασμός του ωκεανού, επτά χρόνια αργότερα υπάρχει μια νέα παραλία, πλήρης με γρασίδι αμμόλοφων, παρασυρμένα ξύλα και ένα ακμάζον οικοσύστημα.
Η επιτυχία του Cottrell πυροδότησε ένα κίνημα βάσης, απο ανθρώπους της τοπικής Native American Shoalwater Bay Tribe, με πολίτες εθελοντές και μέλη της τοπικής περιοχής αποχέτευσης να ενώνονται για να σχηματίσουν μια ομάδα δράσης προκειμένου να εργαστούν σε έργα αποκατάστασης παραλιών κατά μήκος 4 χλμ της κοντινής ακτής.
Για τον George Kaminsky, μηχανικό ακτών στο State Department of Ecology, το έργο του Cottrell μπορεί να έφερε επανάσταση στον τομέα. «Ποτέ δεν προσπάθησε να το πιστωθεί» λέει, «αλλά ο David συνέβαλε σε αυτό το τεράστιο όφελος, σώζοντας ουσιαστικα την κοινότητα».
Το North Cove που ιδρύθηκε το 1884 βρίσκεται φωλιασμένο πίσω από το ακρωτηριο Shoalwater, μια ολοένα συρρικνούμενη λωρίδα γης στο βόρειο άκρο του κόλπου Willapa.
Εδώ, μια τέλεια καταιγίδα συνθηκών το έχει μετατρέψει στην ταχύτερα διαβρουμενη ακτογραμμή στη δυτική ακτή των ΗΠΑ, κερδίζοντας το όνομα «Washaway Beach».
Ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη ενοχοποιείται για την ταχεία άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη διάβρωση των ακτών παγκοσμίως, ο Kaminsky λέει ότι η απώλεια του Shoalwater και η υποχώρηση της ακτογραμμής του North Cove αποδίδεται σε μια σειρά πολύπλοκων παράκτιων διαδικασιών.
Οι καταιγίδες και τα παλιρροιακά ρεύματα που προκαλούνται από το Ελ Νίνιο παίζουν ρόλο, αλλά αυτός και οι συνάδελφοί του πιστεύουν ότι το ζήτημα έχει επιδεινωθεί από μια σειρά από κοντινές προβλήτες και φράγματα που χτίστηκαν κατά μήκος του ποταμού Κολούμπια στα νότια.
Τα κύματα μεταφέρουν χαλαρά ιζήματα κατά μήκος μιας ακτογραμμής, μερικές φορές εναποθέτοντας τα σε μια παραλία, και άλλες φορές απομακρύνοντάς τα. Τα ποτάμια που χύνονται στον ωκεανό, στη συνέχεια αναπληρώνουν το χαμένο υλικό. Όπου υπάρχουν λιγότερα οικοδομικά τετράγωνα διαθέσιμα – για παράδειγμα, σε μια ακτή όπου ένα κοντινό ποτάμι έχει φράξει ή οι προβλήτες παγιδεύουν ιζήματα – υπάρχει λιγότερο νέο υλικό για να κρατήσει μια παραλία στη θέση της και ο φυσικός ρυθμός διάβρωσης μπορεί να υπερτροφοδοτηθεί.
Ο Kaminsky επισημαίνει επίσης τα εξωτικά χόρτα αμμόλοφων που έχουν εισαχθεί στην περιοχή, τα οποία αιχμαλωτίζουν «τεράστιες ποσότητες» άμμου που παρασύρει ο άνεμος και που διαφορετικά θα αναπλήρωναν την παραλία. Έπειτα, υπάρχει το γεγονός ότι η πολιτεία της Ουάσιγκτον βρίσκεται στην άκρη της τεκτονικής πλάκας της Βόρειας Αμερικής, η κίνηση της οποίας σημαίνει ότι ορισμένες περιοχές γης αυξάνονται, ενώ άλλες βυθίζονται. «Είναι ο συνδυασμός όλων αυτών των πραγμάτων που την προωθουν συνεχώς», λέει ο Kaminsky για τη διάβρωση.
«Το North Cove είναι μοναδικό», εξηγεί ο Kaminsky, καθώς η διάβρωση συμβαίνει σε μαζική κλίμακα για περισσότερο από έναν αιώνα.
Περίπου 30 μέτρα γης χάνονται κάθε χρόνο. Σύμφωνα με το Washington Coastal Hazards Resilience Network, μια ομάδα δράσης σε όλη την πολιτεία, 537 αγροτεμάχια που κάλυπταν 2.018 στρέμματα χάθηκαν μεταξύ 1984 και 2016, με άλλα 547 στρέμματα να πρόκειται να ακολουθήσουν έως το 2060.
Οι πρώτες προσπάθειες επιβράδυνσης της διάβρωσης έγιναν τη δεκαετία του 1950, από καλοπροαίρετους κατοίκους που προσπαθησαν τα πάντα, από το να πετάξουν παλιά αυτοκίνητα στη θάλασσα μέχρι να φυτέψουν τεράστιες ποσότητες δέντρων σε μια προσπάθεια να συγκρατήσουν το παράκτιο έδαφος στη θέση του.
«Ήταν μια εκδοχη του: “Ας τα ρίξουμε όλα για να δούμε αν μπορούμε να το σταματήσουμε”», λέει ο Kaminsky.
Ο ιδιος συνάντησε για πρώτη φορά τον Cottrell αφού έκανε μια παρουσίαση σχετικά με την επιδείνωση της κατάστασης της ακτογραμμής το 2016.
Ο Cottrell ήταν πρόθυμος να ακούσει λύσεις.
«Έφερα τα άσχημα νέα, έψαχνε για την τέλεια επένδυση», θυμάται ο Kaminsky.
Ο Cottrell είχε ήδη ξεκινήσει τα πειράματά του για την εναπόθεση λίθων, όταν έμαθε ότι οι πιο ανθεκτικές παραλίες κατά μήκος της ακτής ήταν φτιαγμένες από ηφαιστειακο λιθόστρωτο βασάλτη.
Ο Kaminsky ακουσε την έκθεση του Cottrell για τη δουλειά του μέχρι σήμερα και θεώρησε ότι ακουγόταν πολλά υποσχόμενη. Μαζί υπέβαλαν αίτηση για χρηματοδότηση. Τους χορηγήθηκαν 680.000 δολ το 2018 για να συνεχίσουν να προσθέτουν λιθόστρωτα στο North Cove.
Η ιδέα της χρήσης λιθόστρωτων για τη δημιουργία δυναμικών αναχωματων προήλθε από αυτόχθονες πολιτισμούς, όπου τοξωτά αναχώματα από πέτρες χρησιμοποιούνταν για την εκτροφή αχιβάδων και την παγίδευση ψαριών. Τοποθετημένα στρατηγικά κατά μήκος μιας παραλίας, είχαν το πρόσθετο πλεονέκτημα της απορρόφησης της ενέργειας των κυμάτων.
Όμως, ενώ μπορεί να λειτούργησε στο παρελθόν για παράκτιες φυλές, το να σκορπίζεις βράχους κατά μήκος μιας παραλίας δεν είναι η προσέγγιση των σύγχρονων μηχανικών ακτών όπως ο Kaminsky. Παραδοσιακά, προτιμούν μια μέθοδο που είναι γνωστή ως «θωρακισμένη ακτογραμμή», η οποία περιλαμβάνει την ενίσχυση μιας ακτογραμμής, τις περισσότερες φορές με ακατέργαστα σχήματα από σκυρόδεμα ή ογκόλιθους στοιβαγμένους όπως τα τούβλα Lego. Η άλλη επιλογή είναι η κατασκευή ενός κατακόρυφου τοίχου.
Και οι δύο μέθοδοι διακόπτουν τον ανεφοδιασμό ιζημάτων στην παραλία και στην περίπτωση του θαλάσσιου τοιχώματος, μπορούν τελικά να καταστρέψουν εντελώς την παραλία. «Υπάρχει τόση πολλή ενέργεια κυμάτων που χτυπά αυτή τη σκληρή δομή και αντανακλάται πίσω στη θάλασσα, που απομακρύνει την άμμο κοντά στην ακτή, ξεπλένοντας την», εξηγεί ο Kaminsky. Τα έργα θωράκισης ακτών απαιτούν επίσης πολύ ακριβή συντήρηση.
Επιπλέον, στο North Cove υπάρχει ένα πρόσθετο πρόβλημα που επρεπε να αντιμετωπιστεί, καθώς ένα βαθύ υπεράκτιο κανάλι – μια περιοχή όπου ο βυθός είναι χαμηλότερος – μεταναστεύει αργά προς τον όρμο. Όπου υπάρχει βαθύτερο νερό, τα κύματα γίνονται πιο ισχυρά. Χωρίς παραλία για να απορροφήσει μέρος της ενέργειάς τους, αυτά τα κύματα θα χτυπήσουν την ακτογραμμή με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη – ένα άλλο επιχείρημα κατά μιας λύσης θωράκισης.
Συγκριτικά, τα λιθοστρωτα λειτουργούν επιβραδύνοντας το νερό καθώς ανηφορίζει στην παραλία, με την ενέργεια των κυμάτων να διαχέεται μέσω της μετατόπισης μικρότερων βράχων. Καθώς τα κύματα επιβραδυνονται, το ίζημα πέφτει και στη συνέχεια συγκρατείται από τους βράχους, δημιουργώντας υλικό για να συγκρατήσει περισσότερα συντρίμμια, παρασυρόμενα ξύλα και φυτική μάζα, προσφέροντας εδαφος για παράκτια χόρτα. Στο North Cove, ο Cottrell δημιούργησε ένα πρώτο ανάχωμα περίπου στα δύο τρίτα της παραλίας, η οποία τώρα καλύπτεται εξ ολοκλήρου από άμμο. Ενα δεύτερο ανάχωμα σηματοδοτεί το πάνω άκρο της παραλίας.
Ο Kaminsky παρακολουθεί το North Cove από το 2018, συλλέγοντας δεδομένα κάθε τρεις μήνες και μετά από χειμερινές καταιγίδες. Αυτός και η ομάδα του μελετούν τα πάντα, από το υψόμετρο της παραλίας μέχρι τη διασπορά λιθόστρωτων και ποιες περιοχές εξακολουθούν να υποφέρουν από υψηλότερα ποσοστά διάβρωσης. Επειδή η ακτογραμμή του North Cove είναι τόσο εξαντλημένη, προς το παρόν πρέπει να προστίθενται συνεχώς νέα λιθόστρωτα για να ανακτήσει τη δύναμή της. Οι μελέτες του Kaminsky δείχνουν ότι πολύ λίγα από αυτα ξεπλένονται στη συνέχεια.
Με τη σταθεροποίηση της παραλίας, τα λιθόστρωτα έχουν χρησιμεύσει ως βάση για τη βλάστηση πάνω σε παρασυρμένα ξύλα και δημιουργία αμμόλοφων που συνεργάζονται «ως ένα φυσικό σύστημα», λέει ο Kaminsky. «Τα λιθόστρωτα είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και προσαρμόσιμα ως δυναμική κατασκευή», λέει. «Το σπουδαίο είναι ότι αλλάζουν με τη φύση καθως αλλάζει η φύση».
Ο Cottrell – ο οποίος πέθανε τον Ιούλιο του 2023 μετά από επιπλοκές από ατύχημα με ποδήλατο – έστελνε επίσης στον Kaminski συχνές αναφορες με παρατηρήσεις του πεδίου. Οπλισμένος με μια μακροπρόθεσμη κατανόηση του τρόπου προσαρμογής του North Cove, ο Kaminsky μπορεί να βοηθήσει τις ομάδες του άμεσης δράσης να ενισχύσουν τα αδύνατα σημεία με πρόσθετο λιθόστρωτο.
Μιλώντας στον Guardian το 2022, ο Cottrell παρομοίασε το πείραμα του με τη διατήρηση ενός κατοικίδιου δράκου: «Μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του, αλλά ποτέ δεν θέλεις να του γυρίσεις την πλάτη». «Οι άνθρωποι που καταλαβαίνουν καλύτερα αυτό το project είναι οι σέρφερ και οι βουδιστές», είπε ο Cottrell σε μεταγενέστερη συνέντευξη του. «Σε μια κατάσταση που βρίσκεται σε συνεχή ροή, αυτό που θέλει να κάνει κανείς είναι να τοποθετήσει τον εαυτό του έτσι ωστε να την ακολουθεί», πρόσθεσε.
Εξαιτίας αυτής της συνεχούς παλιρροιακής ροής και της προσαρμοστικής διαχείρισης του έργου, ο Kaminsky λέει ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια πόσα λιθόστρωτα έχουν χρησιμοποιηθεί κατά μήκος της ακτογραμμής και πόσα χρήματα έχουν δαπανηθεί για την προστασία του North Cove από το 2016 – όμως εκτιμά ενα κόστος 1,35 εκατ δολ. Σε σύγκριση με τα έργα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που πραγματοποιούνται αλλού κατά μήκος της ακτής, λέει ότι η προστασία της παραλίας Washaway ήταν «μια εκπληκτική επένδυση».
Το σύστημα δεν αναστέλλει απλώς τη διάβρωση, αλλά ανακτά ενεργά γη από τον ωκεανό για πρώτη φορά στην ιστορία του North Cove. Μέχρι σήμερα περίπου 11 στρέμματα νεοσχηματισμένων θινών έχουν ανακτηθεί κατά μήκος της ακτογραμμής.
«Όταν μιλάμε για άνοδο της στάθμης της θάλασσας, μιλάμε για «διαχειριζόμενη υποχώρηση», που δέχεται ότι συμβαίνει διάβρωση, αλλά ρωτά πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε» λέει ο Kaminsky.
«Ο νέος όρος που μου αρέσει είναι “διαχειριζομενη προέλαση”, όπου στην πραγματικότητα ανακτούμε την ακτογραμμή ! Είναι πρωτόγνωρο. Το North Cove δεν απέκτησε ποτέ γη τον περασμένο αιώνα».
Η εργαστηριακή μοντελοποίηση έχει μάλιστα βρει ότι υπό κατάλληλες συνθήκες, καθώς αυξάνεται η στάθμη της θάλασσας, τα λιθόστρωτα και τα ιζήματα της παραλίας μπορούν να μεταναστεύσουν στην ενδοχώρα, οδηγώντας σε αύξηση του υψομέτρου, ακόμη και όταν χάνεται ο οριζόντιος χώρος, προσφέροντας ελπίδα για παρόμοια έργα στο μέλλον.
Το North Cove δεν έχει ξεπεράσει όλα τα εμπόδια του. Χωρίς συνεχή οικονομική υποστήριξη, υπάρχει ακόμη πιθανότητα η διάβρωση να προχωρήσει στον αυτοκινητόδρομο. «Υπάρχει κρίσιμη ανάγκη να διατηρηθεί το υπάρχον έργο», λέει ο Kaminsky. Ωστόσο, το παράδειγμα που έθεσε, πιάνει.
«Παρευρέθηκα στο Διεθνές Συνέδριο Παράκτιας Μηχανικής στο Σίδνεϋ (τον Δεκέμβριο του 2022) και ο αριθμός των συνεδριών για προσεγγίσεις που βασίζονται στη φύση ήταν τεράστιος – αρκετές φορές μεγαλύτερος από τα προηγούμενα συνέδρια», λέει.
Το 2024, προγραμματίζονται δύο ακόμη έργα αποκατάστασης παραλιών ακριβώς κατά μήκος της ακτής από το North Cove. Ο Kaminsky θα συνεργαστεί επισης με το Oregon State University και το University of Bath του Ην.Βασιλείου, σε μια σειρά εργαστηριακών πειραμάτων που δοκιμάζουν την αποτελεσματικότητα διαφορετικών τύπων λιθόστρωτων.
«Οι προσεγγίσεις που βασίζονται στη φύση γίνονται αποδεκτές και προσαρμόζονται καθώς μιλάμε», λέει ο Kaminsky.
«Στους ανθρώπους αρέσει αυτό που βλέπουν και θέλουν να το εφαρμόσουν.
Ο David πάντα επέμενε ότι εργαζόμαστε με τη φύση ως μια διαδικασία για να ενθαρρύνουμε μια πιο σταθερή δυναμική. Ήταν μια διαφορετική διαδικασία σκέψης: Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μέτρα που βασίζονται στη φύση για να βρούμε έναν τρόπο να ζούμε περισσότερο σε αρμονία με τη διαρκώς μεταβαλλόμενη ακτογραμμή»;
Πηγή: WIRED
