Αν δεν είχε μεσολαβήσει η πρωτόγνωρα αρνητική επαφή του Ταγίπ Ερντογάν με τον Αλέξη Τσίπρα στην Αθήνα το 2017, που οδήγησε με μαθηματική ακρίβεια στην κρίση του 2020 στο Αιγαίο, τότε ο σημερινός παρατηρητής που παρακολουθούσε την συνάντηση στο Μαξίμου του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας θα ομολογούσε πως έχουμε να κάνουμε με πολιτισμένο διάλογο δύο σύγχρονων κρατών.
Τελικά, το 2017 ο Αλέξης Τσίπρας είχε υποσχεθεί στον Ερντογάν να του παραδώσει τους φυγάδες Τούρκους οι οποίοι με ελικόπτερο είχαν καταφύγει στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2016 αμέσως μετά το πραξικόπημα. Η υπόσχεση για αντικειμενικούς λόγους δεν ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί.
Οι Τούρκοι φυγάδες είχαν ήδη αιτηθεί ασύλου και προστατεύονταν από τις διεθνείς συνθήκες. Ψιλά γράμματα για τον πρόεδρο της Τουρκίας ο οποίος ποτέ στην καριέρα του δεν τα πήγαινε καλά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκτός αν αφορούσαν τον ίδιον τον εαυτό του, όταν ήταν στην Αντιπολίτευση και φυλακιζόταν από του Κεμαλικούς.
Τα θυμίζουμε όλα αυτά για να πιάσουμε το νήμα της ιστορίας.
Από το 2017 μέχρι και τα τέλη του 2022 η Ελλάδα και η Τουρκία έφθασαν στο χείλος της πολεμικής σύρραξης. Από τότε άλλαξαν πολλά πράγματα. Αφενός ο πόλεμος στην Ουκρανία, αφετέρου η ενεργειακή κρίση στον Πλανήτη και πάνω απ’ όλα τα οικονομικά αδιέξοδα στην Τουρκία ανάγκασαν το σύστημα Ερντογάν σε αναδίπλωση. Ο καταστροφικός σεισμός τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν το τελειωτικό κτύπημα. Το σύστημα απώλεσε ένα σημαντικό τμήμα της βιομηχανικής και κυρίως της βιοτεχνικής παραγωγής μέσα σε λίγες ώρες. Πέρα από το κόστος σε κρατικές υποδομές και το ακόμη μεγαλύτερο κόστος της απώλειας ιδιωτικής περιουσίας.
Ο Ερντογάν συμφιλιώθηκε με την πραγματικότητα. Έδωσε την μάχη των εκλογών και την κέρδισε αλλά με ψαλιδισμένα τα φτερά. Από τότε άρχισε να μετρά η περίοδος βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Τουλάχιστον ως προς το επικοινωνιακό μέρος αυτής της σχέσης.
Η «δυναμική των φυσικών καταστροφών» συνεχίστηκε και με τις καταστροφές από τις πλημμύρες στην Θεσσαλία. Το κόστος δυσβάσταχτο για τον ελληνικό προϋπολογισμό.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συνέβη και η έκρηξη στη Μέση Ανατολή η οποία επέτρεψε στον Ερντογάν να μεταθέσει όλα τα προβλήματα και να επιχειρήσει μία νέα σκηνοθετική απόπειρα με τον εαυτό του σε πρώτο ρόλο βέβαια. Ως προστάτη του Ισλάμ, των Αγίων Τόπων των Μουσουλμάνων και της Παλαιστίνης συνολικά. Ο ρόλος αυτός θα του επέτρεπε να επανεμφανιστεί ως «παίκτης» στη σκακιέρα της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.
Τα ελληνοτουρκικά φυσιολογικά έπεσαν σε δεύτερη μοίρα. Το σύστημα Ερντογάν δεν θα είχε τουλάχιστον προς το παρόν ανάγκη από τον «γείτονα εχθρό» για να τροφοδοτήσει το κυρίαρχο ιδεολόγημα της τουρκικής ηγεσίας με βασικό συστατικό τον εθνικιστικό λαϊκισμό με σύνθημα την «Γαλάζια Πατρίδα». Προς το παρόν πάντα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Ερντογάν συναίνεσε στην «Διαδικασία του Βίλνιους» που άρχισε πριν από 6 μήνες. Σε αυτό το πνεύμα πραγματοποιήθηκε και η επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα.
Η υπογραφή της κοινής διακήρυξης προθέσεων ήταν σίγουρα ένα θετικό νήμα. Όμως αυτή η διακήρυξη – όπως εξηγήθηκε αρμοδίως από το Υπουργείο Εξωτερικών – δεν έχει ούτε δεσμευτικό χαρακτήρα, ούτε και αποτελεί νομικό κείμενο αναφοράς.
Όσον αφορά τις υπόλοιπες συμφωνίες, όλες ανεξαιρέτως εντάσσονται στην κατηγορία των θεμάτων «χαμηλής πολιτικής». Η συμφωνία ανάπτυξης των διμερών εμπορικών σχέσεων τέλος και η αύξηση του όγκου συναλλαγών από 5 σε 10 δις μέσα στην επόμενη δεκαετία είναι ένα θετικό βήμα, αλλά μάλλον «δουλεύει» περισσότερο για την Τουρκία. Το ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών είναι αρνητικό για την Ελλάδα και προβλέπεται να είναι ακόμη αρνητικότερο στο μέλλον, διότι ο ανταγωνισμός ευνοεί τα τουρκικά προϊόντα.
Θετική εξέλιξη και η πρόνοια έκδοσης βίζας ετήσιας διάρκειας για Τούρκους πολίτες που θέλουν να επισκεφθούν 10 συγκεκριμένα ελληνικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Η Αθήνα κρατά την επισήμανση του Ερντογάν, πως το Ανώτατο Συμβούλιο Ελληνοτουρκικής Συνεργασίας θα πρέπει να συνεδριάζει μία φορά τον χρόνο. Πολύ θετική η πρόσκληση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Άγκυρα την ερχόμενη Άνοιξη. Πρόσκληση που έγινε αμέσως αποδεκτή.
Μέσα στο 2024 θα υπάρξουν δύο προβλεπόμενες συναντήσεις Ερντογάν Μητσοτάκη. Την Άνοιξη στην Άγκυρα και τον Ιούλιο στην Ουάσιγκτον στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Όσον αφορά τώρα στην αποστροφή του Ερντογάν για «Τουρκική Μειονότητα» στην Θράκη και την ατάκα εκτός κειμένου του Μητσοτάκη, πως «η μειονότητα στη Θράκη είναι Μουσουλμανική κατά την Συνθήκη της Λωζάνης», όλα πήγαν κατ΄ευχήν. Ο Ερντογάν στο σημείο αυτό έδειξε πως δεν ήρθε στην Αθήνα για να τσακωθεί. Αντιθέτως, με ένα διακριτικό χειροκρότημα ξεπέρασε τον σκόπελο, επιλέγοντας συνειδητά να μην τοποθετηθεί.
Εν αναμονή των δηλώσεων Ερντογάν στο αεροπλάνο κατά την μετάβαση του στη Βουδαπέστη, όπως άλλωστε το συνηθίζει επιφυλάσσοντας εκπλήξεις σε εχθρούς και φίλους, η επίσκεψή του στην Αθήνα σημαίνει πως και οι δύο πλευρές κερδίζουν χρόνο για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία. Τα πραγματικά προβλήματα παραμένουν ως έχουν και οι θέσεις των δύο πλευρών παραμένουν αμετακίνητες. Δηλαδή τα προβλήματα μετατίθενται στο μέλλον.
