Τις ανανεωμένες αίθουσες του τρίτου ορόφου ανοίγει τη Δευτέρα 25 Μαρτίου 2024 στο κοινό, με ελεύθερη είσοδο, το Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού στην οδό Κουμπάρη. Είναι η πρώτη φορά που το Μουσείο θα λειτουργήσει ανήμερα της εθνικής επετείου, μια ημέρα που δεν επιλέχθηκε τυχαία, καθώς τα αντικείμενα της επανέκθεσης παρουσιάζουν την ιστορία της νεότερης Ελλάδας αρχής γενομένης από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Κωστής Δεσύλλας, Προσωπογραφία του Οδυσσέα Ανδρούτσου – Αποκτήθηκε με τη συνδρομή του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου
«Την τελευταία φορά που το κοινό είδε την πλήρη έκθεση στον τρίτο όροφο, δηλαδή στις τέσσερις τελευταίες αίθουσες του Μουσείου, ήταν την μέρα που έκλεισε για την πανδημία. Ξέραμε από πριν ότι η πλειονότητα των εκθεμάτων από τις τρεις πρώτες αυτές αίθουσες θα κατέβαιναν στην Πειραιώς 138 για την έκθεση ‘1821 Πριν και Μετά’. Και γνωρίζαμε ότι συνακόλουθα ο όροφος θα άδειαζε -είχαν προγραμματιστεί δύο περιοδικές εκθέσεις μέσα στο 2021 με την ευκαιρία αυτού του κενού. Αλλά είχαμε και στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι θα χρειαζόταν ένα φρεσκάρισμα όταν θα επέστρεφαν τα αντικείμενα», δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου που έγινε σήμερα στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη ο επιστημονικός διευθυντής του, Γιώργης Μαγγίνης.
Όπως παρατήρησε και ο ίδιος, μετά την έκθεση «1821 Πριν και Μετά», η οποία διοργανώθηκε με αφορμή τον εορτασμό 200 ετών από την κήρυξη της Επανάστασης, για τους σκοπούς της οποίας αναψηλαφήθηκαν όλες οι συλλογές του Μουσείου Μπενάκη με υλικό από τον 18ο έως τον όψιμο 19ο αιώνα, κρίθηκε απαραίτητο να ενσωματωθούν τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας. Παρόμοια αναδίφηση στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και έως τον μεσοπόλεμο έγινε για τις ανάγκες της έκθεσης «Μικρά Ασία. Λάμψη – Καταστροφή – Ξεριζωμός – Δημιουργία», εμπλουτίζοντας το υλικό της αίθουσας 36.
«Ξέραμε ότι κάποια από αυτά τα αντικείμενα ήταν πολύ σημαντικά. Αλλά η αλλαγή έγινε και κατά τη διάρκεια της έκθεσης όταν πολλά από τα αντικείμενα τα οποία εκτίθεντο από ιδιωτικές συλλογές μας υποσχέθηκαν ότι θα δοθούν στο Μουσείο, αλλά και μετά την έκθεση όταν συλλέκτες προσέγγισαν το Μουσείο. Δεν είναι πολλά τα ονόματα αλλά είναι σημαντικές οι δωρεές», επεσήμανε ο Γ. Μαγγίνης. «Είχαμε την ανάγκη ενός φρεσκαρίσματος σε αυτό το κομμάτι της έκθεσης του Μουσείου. Είχαμε τις νέες δωρεές, αλλά είχαμε και το δικό μας νέο τρόπο με το οποίο είδαμε αυτά τα αντικείμενα», σημείωσε ο επιστημονικός διευθυντής, δίνοντας κάποια παραδείγματα. Όπως το πώς διαφοροποιείται η έκθεση των έργων ζωγραφικής.
«Η νέα οπτική, την οποία εισηγήθηκε η Πολύνα Κοσμαδάκη, ήταν να τοποθετηθούν τα ζωγραφικά έργα και με μια ιστορική λογική αλλά και ως ζωγραφικά έργα, δηλαδή μέσα στο πλαίσιο της ιστορίας της τέχνης, αναδεικνύοντας τις σχετικές τους αξίες, δηλαδή τονίζοντας τα καλύτερα, τα πιο ιστορικά, τα πιο σπουδαία έργα και βάζοντάς τα κάπως θεματικά ως προς το είδος τους -ηθογραφία, προσωπογραφία, ιστορικές στιγμές. Επίσης να δημιουργηθούν κάποιοι τοίχοι που μπορείς κατά έναν τρόπο να παρακολουθήσεις μια ιστορική εξέλιξη, δηλαδή να κάνεις μια διαφορετική αφήγηση επάνω στα σημαντικότερα από αυτά τα έργα», ανέφερε ο ίδιος, τονίζοντας ότι «μια αφήγηση Μουσείου είναι πάντα δυναμική».
Μια άλλη παράμετρος που λαμβάνεται υπόψη στην επανέκθεση είναι η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας. Το Μουσείο Μπενάκη σε συνεργασία με τη MuseAI παρουσιάζει μια πιλοτική/πειραματική εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης με χρήση μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, ενώ η σειρά CLOSE UPS ρίχνει φως σε αντικείμενα του Μουσείου τόσο μέσα από τις ιστορίες που τα ίδια αφηγούνται όσο και μέσα από τις ιστορίες ανθρώπων που συνδέονται με αυτά. Έξι από τα επεισόδια του νέου κύκλου CLOSE UPS (Season #3) αφορούν αντικείμενα που περιλαμβάνονται στην επανέκθεση. Τα αντικείμενα αυτά σηματοδοτούνται με QR-Codes, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να παρακολουθούν μπροστά από το κάθε έργο το σχετικό επεισόδιο.
Κωστής Δεσύλλας, Προσωπογραφία του Αθανασίου Διάκου – Αποκτήθηκε με τη συνδρομή του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου
Επανέκθεση
Η νέα μουσειολογική πρόταση συνεχίζει τη φιλοσοφία της αρχικής έκθεσης που ενορχήστρωσε ο Άγγελος Δεληβορριάς, διατηρώντας την εσωτερική δομή του Μουσείου και ενσωματώνοντας τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών. Διατηρήθηκε επίσης η ιστορική πορεία της αφήγησης μέσα από εμβληματικές εικόνες, κειμήλια, αρχειακά τεκμήρια, φορεσιές κά που εικονογραφούν θέματα και γεγονότα: τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, τον ελληνικό αλυτρωτισμό ή το Έπος του 1940-1941. Πολλά από αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε μόνιμη έκθεση, ιδιαίτερα τα εξαιρετικής σημασίας τεκμήρια από τα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου.
Φιλελληνικά επιτραπέζια ρολόγια από πορσελάνη, με τις μορφές του Κωνσταντίνου Κανάρη και Μαμελούκου, Εργαστήριο Jacob Petit, Γαλλία, 1820-1840 | Δωρεά Stéphan Adler
Μια ενότητα που αναπτύσσεται σε ειδική προθήκη είναι τα φιλελληνικά αντικείμενα, κυρίως διακοσμητικά από μέταλλο και πορσελάνη με ελληνική και οριενταλιστική εικονογραφία, αλλά και αρχειακό υλικό που καταδεικνύει τις προσπάθειες ενίσχυσης του Αγώνα από τις ειδικές επιτροπές των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνεται και μια προτομή του Bρετανού πλοιάρχου Frank Hastings (Άστιγξ), έργο του Αντώνιου Σώχου, η παρουσίαση του οποίου ολοκληρώνει την έκθεση «Grand Tour» με έργα από την Κυβερνητική Συλλογή Τέχνης του Ηνωμένου Βασιλείου η οποία διοργανώθηκε τον Ιούλιο του 2023 με την ευκαιρία μιας συνεργασίας ανάμεσα στη Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα και το Μουσείο Μπενάκη.
Η επανέκθεση δίνει επίσης έμφαση σε έργα ζωγραφικής που καλύπτουν διάφορες περιόδους, από τον ρομαντισμό έως τις νεωτερικές τάσεις του 20ού αιώνα, δημιουργώντας μια πολυδιάστατη εικόνα της τέχνης στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αλλά και του απόηχου των ιστορικών γεγονότων στον τόπο αυτόν σε μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα τέχνης όπως το Παρίσι ή το Λονδίνο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε προσωπικότητες που συνδέονται άμεσα με το Μουσείο Μπενάκη, όπως ο Εμμανουήλ Μπενάκης και ο γιος του Αντώνης, ιδρυτής του Μουσείου, η Πηνελόπη Σ. Δέλτα και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ενώ την έκθεση ολοκληρώνουν δύο έργα του Γιαννούλη Χαλεπά, ο οποίος συμπίπτει χρονικά με την περίοδο που καλύπτει η τελευταία αίθουσα.
Σημειώνεται ότι τη Δευτέρα 25 Μαρτίου 2024, το Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, συνδέοντας τη θεματική της νέας μόνιμης έκθεσης του τρίτου ορόφου -«Νεότερη Ελλάδα»- με τον εορτασμό της εθνικής επετείου, καλεί το κοινό να επισκεφθεί το Μουσείο Ελληνικού Πολιτισμού από τις 13:00 έως τις 18:00 με ελεύθερη είσοδο. Στο αμφιθέατρο θα προβάλλεται το ντοκιμαντέρ του Ηλία Γιαννακάκη «1821 Πριν και Μετά: Η γέννηση της Σύγχρονης Ελλάδας», μια παραγωγή του Μουσείου Μπενάκη και της Marketing Greece, το οποίο αναφέρεται στην επετειακή έκθεση για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 που διοργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη με τη σύμπραξη της Τράπεζας της Ελλάδος, της Εθνικής Τράπεζας και της Alpha Bank.
Επίσης, σειρά ξεναγήσεων με ελεύθερη είσοδο στη νέα μόνιμη έκθεση θα πραγματοποιείται κάθε Πέμπτη από 27 Μαρτίου έως και 25 Απριλίου στις 18:00 για περιορισμένο, κάθε φορά, αριθμό ατόμων. Κρατήσεις θέσεων online μέσω του tickets.benaki.org.
