Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
Ο Δημήτρης Μαραμής είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πιο ταλαντούχους συνθέτες της γενιάς του και έχει συνεργαστεί με τους σημαντικότερους πολιτιστικούς οργανισμούς και φορείς στην Ελλάδα ενώ τα έργα του έχουν γνωρίσει τη διεθνή καταξίωση.
Ένα νέο μελωδικό συμφωνικό έργο έρχεται να καταθέσει ο διακεκριμένος συνθέτης, το «Νάματα και Ιάματα (Συμφωνικές Ωδές για την Ίαση)» για σοπράνο, γυναικεία χορωδία και συμφωνική ορχήστρα, ένα έργο-ανάθεση του Δήμου Λαρισαίων.
«Όσο ο άνθρωπος έχει μέτρο, τόσο πιο υγιής είναι, τόσο πιο κοντά βρίσκεται στην ίαση. Όλη μας η ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας λύσης μικρών ή μεγάλων προβλημάτων, ένας αγώνας θεραπειών των όποιων βλαβών έχουμε ή συναντούμε στη ζωή. Γράφτηκε λοιπόν μία μουσική – τρυφερή και μελωδική θα τη χαρακτήριζα – ένα τραγούδι για κάτι εξαιρετικά σημαντικό και αναγκαίο, που όμως σπάνια τραγουδιέται, την υγεία. Ένα έργο που είναι πιο επίκαιρο από ποτέ εξαιτίας της πρόσφατης περιπέτειας της πανδημίας που περάσαμε αλλά και της κλιματικής αλλαγής που είναι εδώ και η οποία μας φέρνει αντιμέτωπους με απρόβλεπτες απειλές για την παγκόσμια υγεία. Πρέπει να δράσουμε. Δεν αρκούν οι ευχές “στην υγειά μας”. Η υγεία θέλει δουλειά» αναφέρει ο Δημήτρης Μαραμής στο zougla.gr με αφορμή την παρουσίαση του νέου του συμφωνικού έργου «Νάματα και Ιάματα (Συμφωνικές Ωδές για την Ίαση)» και συμπληρώνει: «Υπάρχουν έργα μου για τα οποία εργαζόμουν χρόνια και ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα από τις Περιφέρειες για να παραχθούν και να ανέβουν σε περιφερειακές πόλεις (Στερεά Ελλάδα, Κρήτη) και δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στην Αθήνα. Τα έργα αυτά είναι ο “Καπετάν Μιχάλης” λαϊκή όπερα, η “Παλιγγενεσία” λαϊκό ορατόριο, τα οποία παρά τη μεγάλη τους αποδοχή από πλήθος κόσμου, δεν ήρθαν ποτέ στην Αθήνα όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός της χώρας. Και φυσικά οι “Στοιχειωμένοι” οι οποίοι παρά την επιτυχία τους παρουσιάστηκαν μόνο για δύο μέρες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αυτό είναι το μοναδικό μου παράπονο, καθώς θα ήθελα κάποια στιγμή να ανεβούν τα έργα μου στην Αθήνα σε συνθήκες που να τους επιτραπεί να τα παρακολουθήσει ο κόσμος. Βλέπετε ρηχά έργα να τα τραβούν από τα μαλλιά σε θέμα προβολής κι επικοινωνίας για να παρουσιάζονται ολόκληρες σεζόν σε θέατρα που τα γεμίζουν μόνο με προσκλήσεις, και έργα που όσοι τα είδαν να μιλούν για αυτά εδώ και χρόνια και να μην παίζονται στην Αθήνα».
Το νέο έργο του Δημήτρη Μαραμή θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου στη Λάρισα (στον αύλειο χώρο του Μύλου του Παππά), στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Ιπποκράτης – Η Αέναη Επιστροφή» με τη συμμετοχή της καταξιωμένης σοπράνο Μυρσίνης Μαργαρίτη, της βραβευμένης γυναικείας χορωδίας InDONNAtiόn, της Συμφωνικής Ορχήστρας Λάρισας υπό τη διεύθυνση των σημαντικών μαέστρων Χρήστου και Δημήτρη Κτιστάκη.
Ποιο ήταν το ερέθισμα για να συνθέσετε το έργο σας «Νάματα και Ιάματα» (Συμφωνικές Ωδές για την Ίαση);
Καταρχάς η ανάθεση από την Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων να συνθέσω ένα νέο έργο για τη δράση “Ιπποκράτης – Η Αέναη Επιστροφή” ώστε να καθιερωθεί η Λάρισα ως ιπποκρατική πόλη καθώς σε αυτήν πέθανε ο Ιπποκράτης κι εκεί βρίσκεται ο τάφος του. Κατά δεύτερον η επίκαιρη σκοτεινή εμπειρία από την πανδημία που έχει περάσει ολόκληρη η ανθρωπότητα, αλλά και οι απρόβλεπτες δραματικές συνέπειες που έπονται από την κλιματική αλλαγή. Ένα θέμα για το οποίο επιβάλλεται να ασχολούμαστε πλέον όλοι μας, καθώς απειλεί την ύπαρξή μας. Από ‘κει και πέρα έπρεπε να σκεφτώ, να ερευνήσω να βρω το υλικό στο οποίο θα βασιζόμουν για να γράψω ένα έργο για την υγεία, την ιατρική, την ίαση. Δεν ήταν εύκολο και πήρε χρόνο μέχρι να φτάσω στη δημιουργία του. Στράφηκα στην αρχαία ελληνική γραμματεία και κατέληξα στο Σοφοκλή και στους Ορφικούς ύμνους. Έτσι γεννήθηκαν οι Συμφωνικές Ωδές, δηλαδή μελοποιημένος λόγος για σοπράνο, γυναικεία χορωδία και συμφωνική ορχήστρα σε τέσσερα μέρη, βασισμένος στα παραπάνω κείμενα που ανέφερα, στην πρωτότυπη αρχαία γλώσσα.
Το έργο σας είναι ένας ύμνος στην υγεία, στη θεραπεία και στην ιατρική. Έπειτα από την πανδημία που τα τελευταία χρόνια μας ταλαιπώρησε πιστεύετε πώς με το έργο σας ξορκίζετε το «κακό» και ανοίγει ένας δρόμος μιας αισιόδοξης και φωτεινής θεώρησης των πραγμάτων;
Το έργο μάλλον αφυπνίζει και στέλνει ένα μήνυμα επαγρύπνησης παρά ξορκίζει. Είναι ένα έργο που μέσω της μελοποίησης του αρχαίου ελληνικού λόγου, υμνεί την υγεία και την ιατρική ως θεότητα. Ως το απόλυτα αναγκαίο αγαθό για να μπορεί ο άνθρωπος να υπάρξει. Η θεώρηση των πραγμάτων μέσα από το έργο αυτό, είναι το μέτρο, το οποίο κατά κάποιο τρόπο είναι και η υγεία. Όσο ο άνθρωπος έχει μέτρο, τόσο πιο υγιής είναι, τόσο πιο κοντά βρίσκεται στην ίαση. Όλη μας η ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας λύσης μικρών ή μεγάλων προβλημάτων, ένας αγώνας θεραπειών των όποιων βλαβών έχουμε ή συναντούμε στη ζωή. Γράφτηκε λοιπόν μία μουσική – τρυφερή και μελωδική θα τη χαρακτήριζα – ένα τραγούδι για κάτι εξαιρετικά σημαντικό και αναγκαίο, που όμως σπάνια τραγουδιέται, την υγεία. Ένα έργο που είναι πιο επίκαιρο από ποτέ εξαιτίας της πρόσφατης περιπέτειας της πανδημίας που περάσαμε αλλά και της κλιματικής αλλαγής που είναι εδώ και η οποία μας φέρνει αντιμέτωπους με απρόβλεπτες απειλές για την παγκόσμια υγεία. Πρέπει να δράσουμε. Δεν αρκούν οι ευχές “στην υγειά μας”. Η υγεία θέλει δουλειά.
Σε ποια κείμενα της αρχαιότητας βασίζεται και πώς έγινε η μελοποίησή τους;
Βασίζεται στους Ορφικούς Ύμνους για την Υγεία και τον Ασκληπιό και το Φιλοκτήτη του Σοφοκλή. Η ομορφιά των κειμένων αυτών είναι πως χωρίς να γίνονται γραφικά (κιτς) ή φλύαρα, μιλούν με ποιητικότατο τρόπο για την υγεία, την ιατρική, τη θεραπεία. Μην ξεχνάμε επίσης πως ο αρχαίος λόγος – πολιτισμός είναι η μήτρα του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος που εξήγαγε τόσο την Δύση, όσο και την Ανατολή, από την δεσποτεία και τις εισήγαγε στον ανθρωποκεντρικό κοσμοσύστημα. Με δύο λέξεις, είναι ό,τι πιο σημαντικό έχει υπάρξει στην υφήλιο έως τώρα. Οι αρχαίοι είχαν συνείδηση της θνητότητας και της τρωτότητας του ανθρώπου. Για αυτό και ο βασικότερος ηθικός νόμος τους ήταν το μέτρο. Κάθε υπέρβαση του μέτρου είναι ύβρις και οδηγεί στην καταστροφή. Αυτά τα κείμενα λοιπόν έρχονται να βρουν τον σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος με την ψευδαίσθηση της δύναμης που του παρέχει η τεχνολογία, με την έπαρση και το ισχυρό “εγώ” του, ξεχνάει τη θνητότητά του και οδηγείται σε καταπάτηση του μέτρου και του σεβασμού προς το σώμα του, τη φύση και το περιβάλλον. Η αρχαία ποίηση – για ‘μένα – δεν είναι πως διαποτιζόταν μόνο από το θρησκευτικό αίσθημα του σεβασμού προς τις ανώτερες δυνάμεις, αλλά τοποθετούσε τον αδύναμο και τρωτό άνθρωπο με γνώση της αληθινής του φύσης, στη θέση που κατείχε πραγματικά μέσα στον κόσμο και μέσα στην φύση, χωρίς να τον εξαπατά. Το νόημα δεν ήταν απλά να σέβεσαι τους θεούς, αλλά να σέβεσαι την ανωτερότητα της φύσης και των δυνάμεων που κυριαρχούν σε αυτή. Να επιδιώκεις την αρετή, έλεγαν οι αρχαίοι. Άγνωστη λέξη σήμερα!
Ποια η εμπειρία σας από τη συνεργασία σας με τη σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη, τη γυναικεία χορωδία InDONNAtiόn και τη Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας;
Η Μυρσίνη Μαργαρίτη είναι μία καταξιωμένη σοπράνο αλλά κι εκπληκτικά ευέλικτη στο να ερμηνεύει πιο εναλλακτικά και σύγχρονα έργα εκτός από οπερετικά. Η συνεργασία μαζί της αποτελεί εμπειρία. Δεν είναι η πρώτη φορά που επιδιώκω να συνεργάζομαι με τις τοπικές δυνάμεις μίας περιφερειακής πόλης αντί να μεταφέρω από την Αθήνα μουσικούς με τους οποίους θα έκανα πιο βολικά πρόβες κοντά στο σπίτι μου. Το να δίνω κίνητρα και αφορμές σε τοπικά μουσικά σύνολα είναι κάτι πολύ όμορφο, αλλά κι εγώ εισπράττω περισσότερο πάθος από μουσικούς της περιφέρειας οι οποίοι αναζητούν περισσότερες δημιουργικές ευκαιρίες σε μία όχι και τόσο δραστήρια πολιτιστικά ελληνική επαρχία. Στην περίπτωση της Λάρισας είμαστε τυχεροί καθώς διαθέτει ένα εκπληκτικά ταλαντούχο αλλά και καταρτισμένο ανθρώπινο μουσικό δυναμικό. Η χορωδία InDONNAtion, είναι μία εξαιρετική, βραβευμένη, γυναικεία χορωδία με παρουσιάσεις εκτός των συνόρων μας, υπό την καθοδήγηση του μαέστρου της Δημήτρη Κτιστάκη. Η Συμφωνική Ορχήστρα Λάρισας, εκτός από τις άρτιες εκτελέσεις απαιτητικών έργων κλασικής μουσικής, αποτελεί και την πηγή μουσικής γνώσης και καλλιέργειας της τοπικής κοινωνίας της πόλης, υπό την ακούραστη καθοδήγηση του Χρήστου Κτιστάκη. Θεωρώ λοιπόν πως είμαι πολύ τυχερός που μου δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του δημιουργικά. Προσωπικά θεωρώ και τους δύο μαέστρους Δημήτρη και Χρήστο Κτιστάκη, από τους σημαντικότερους μουσικούς και δασκάλους της χώρας μας.
Έχετε γνωρίσει πολλές καλλιτεχνικές επιτυχίες με τα μουσικοθεατρικά σας έργα και έχετε αφήσει έντονο το στίγμα σας στον χώρο της μουσικής. Τι ονειρεύεστε στο μέλλον για την καλλιτεχνική σας διαδρομή;
Καταρχάς υπάρχουν έργα μου για τα οποία εργαζόμουν χρόνια και ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα από τις Περιφέρειες για να παραχθούν και να ανέβουν σε περιφερειακές πόλεις (Στερεά Ελλάδα, Κρήτη) και δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στην Αθήνα. Τα έργα αυτά είναι ο “Καπετάν Μιχάλης” λαϊκή όπερα, η “Παλιγγενεσία” λαϊκό ορατόριο, τα οποία παρά τη μεγάλη τους αποδοχή από πλήθος κόσμου, δεν ήρθαν ποτέ στην Αθήνα όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός της χώρας. Και φυσικά οι “Στοιχειωμένοι” οι οποίοι παρά την επιτυχία τους παρουσιάστηκαν μόνο για δύο μέρες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αυτό είναι το μοναδικό μου παράπονο, καθώς θα ήθελα κάποια στιγμή να ανεβούν τα έργα μου στην Αθήνα σε συνθήκες που να τους επιτραπεί να τα παρακολουθήσει ο κόσμος. Βλέπετε ρηχά έργα να τα τραβούν από τα μαλλιά σε θέμα προβολής κι επικοινωνίας για να παρουσιάζονται ολόκληρες σεζόν σε θέατρα που τα γεμίζουν μόνο με προσκλήσεις, και έργα που όσοι τα είδαν να μιλούν για αυτά εδώ και χρόνια και να μην παίζονται στην Αθήνα. Όσον αφορά το μέλλον, όσο έχω ανησυχίες και μπορώ να δημιουργώ παράγοντας έργα που εξελίσσουν τη μουσική μου έκφραση κι έχουν να δώσουν κάτι στις καλλιτεχνικές αναζητήσεις του κόσμου, επιθυμώ να δημιουργώ. Πάντα με έλκουν οι προκλήσεις. Πάντα παλεύω να γράφω κάτι που αν είναι δυνατόν να έχει κάτι το μοναδικό και ιδιαίτερη ταυτότητα. Ποτέ δεν με ενδιαφέρει ως στόχος η εμπορικότητα. Εάν η εμπορικότητα εμπεριέχεται μέσα στο έργο μου έτσι κι αλλιώς, καλοδεχούμενη. Δεν ξέρω αν τα καταφέρνω. Ο χρόνος θα το δείξει αυτό.
Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας σε κάποιον που θα ενδιαφερόταν να σας γνωρίσει; Τι σας αρέσει να κάνετε όταν δεν εργάζεστε;
Θεωρώ πως είμαι όπως όλοι οι απλοί άνθρωποι εκτός εργασίας μου. Χαμογελαστός, χαλαρός και ανοιχτός να ακούσω τα πάντα και οποιονδήποτε. Απλά δεν μου αρέσει η ρηχότητα, η επιφανειακότητα και φυσικά η χυδαιότητα. Είναι ωραίο να υπάρχει πνευματικότητα σε όλες τις εκφράσεις της ζωής μας, ακόμα και στην πιο χαλαρή. Όταν δεν εργάζομαι μου αρέσουν όλοι οι τρόποι χαλάρωσης, από τον ύπνο έως τον χορό.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Μετά τα Νάματα και Ιάματα θα ανακοινωθεί η νέα όπερα που ετοιμάζω για την περιφέρεια… Σας ευχαριστώ πολύ!
