«Ο Καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία» του Μπέρτολτ Μπρεχτ σε σκηνοθεσία του Peter Kupke από τη NEW STAR από 12 έως 25 Ιανουαρίου αποκλειστικά στο Αλκυονίς new star art cinema.
Ένα γοητευτικό, λαϊκό παραμύθι, από τα πιο διάσημα, πιο σημαντικά και πιο πολυπαιγμένα έργα του Μπρεχτ παγκοσμίως.
Ένα λαϊκό παραμύθι, αισθαντικό και καθάριο, τοποθετείται από τον συγγραφέα, μπροστά από το ιστορικό φόντο που είναι -όπως πάντα- άγριο, αδίστακτο και σκοτεινό.
Το μπρεχτικό θέατρο, λαϊκό, ψυχαγωγικό και διδακτικό, με επικές αφηγητικές αποχρώσεις, το έργο που κυριαρχείται από το αντιπολεμικό πνεύμα του συγγραφέα, είναι μια αλληγορία, μια παραβολή «για τον πειρασμό της καλοσύνης», σύμφωνα με τα λόγια του Μπρεχτ.
Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ συνδυάζει τη σκληρή κριτική στην εξουσία με την ελπίδα του για τον άνθρωπο, αρχικά το κριτήριο επιλογής είναι η δύναμη, στο τέλος θα νικήσει η αγνή αγάπη.
Σ΄ έναν κόσμο, όπου θριαμβεύει η αδικία, η αλαζονεία της εξουσίας και του πλούτου, σε μια εποχή σκληρή και δύσκολη όπως αυτή που ζούμε σήμερα, ο Μπρεχτ, παραμένει μέγας ποιητής – οραματιστής και μέσα από τη θεατρική πράξη μεταφέρει την πίστη του στον θρίαμβο της Δικαιοσύνης και άρα της Ανθρωπότητας.
«Η δοκιμασία του κύκλου με την κιμωλία του παλιού κινέζικου μυθιστορήματος και θεατρικού έργου καθώς και το βιβλικό αντίστοιχό τους, η δοκιμασία του Σολομώντα, παραμένουν πολύτιμες σαν δοκιμασίες της μητρότητας (για την εξεύρεση της αληθινής μητρικής στοργής), ακόμα κι όταν η μητρότητα ορίζεται πια κοινωνικά αντί βιολογικά.» Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Μια τρυφερή ιστορία μητρότητας, αλλά και μια σαρκαστική κωμωδία πάνω στη δικαιοσύνη και στην εξουσία. Ένα έργο που ασκεί κριτική στους λειτουργούς των θεσμών, στους πολιτικούς, στους στρατιωτικούς, στους δικηγόρους, στους γιατρούς, στους ιερωμένους. Αυτό που λέμε « λαϊκό θέατρο».
Με το πείραμα του κύκλου με την κιμωλία, περνάει το μήνυμα:
«Κανένα πράγμα δεν είναι κανενός, αλλά σ’ αυτόν που το ‘χει μεράκι και η γη σ’ αυτούς που τη πονούν και τη δουλεύουν.»
Το πρώτο θεατρικό του Μπρέχτ που ανέβηκε στη Ελλάδα και με αυτό πήρε σάρκα και οστά το έργο του.
«Το κάθε τι πρέπει να ανήκει σε εκείνον που είναι άξιος, τα παιδιά σε εκείνους που με αγάπη και φροντίδα τα ανατρέφουν, τα χωράφια στις καλούς γεωργούς, που μέρα νύχτα με ιδρώτα και μόχθο πασχίζουν να δώσουν γλυκούς καρπούς.»
Μπέρτολτ Μπρεχτ.
«Ο Καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία»
«Der kaukasische Kreidekreis»
Έγχρωμη, 1983, Διάρκεια 160΄
Σενάριο: Bertolt Brecht (θεατρικό)
Σκηνοθεσία: Peter Kupke
Μουσική: Paul Dessau
Πρωταγωνιστούν: Franziska Troegner, Ekkehard Schall, Hans-Peter Reinecke
Φωτογραφία: Bernd Müller
Υπόθεση
Στα σύνορα ενός κατεστραμμένου χωριού στον Καύκασο, υπάρχει φιλονικία των κατοίκων για την περαιτέρω αξιοποίηση της γης. Η λεκτική μάχη κερδίζεται από τον «εμπειρογνώμονα» και για να γιορτάσουν το γεγονός, καλούν μερικούς καλλιτέχνες οι οποίοι αφηγούνται μια ιστορία με κινέζικες ρίζες, που περιλαμβάνει χορό και τραγούδι, τον «Κύκλο με την κιμωλία»: Η Γκρούσα, υπηρέτρια στο παλάτι των Αμπασβίλι, καλείται τη μέρα που ξεσπά η επανάσταση στη χώρα, να προστατέψει τον ξεχασμένο νεαρό πρίγκιπα Μιχαήλ από όσους επιδιώκουν το θάνατό του. Βρίσκεται μόνη απέναντι σε ένα βρέφος και παίρνει τη σημαντικότερη απόφαση της ζωής της, όταν το σώζει και το κουβαλά μαζί σε διάφορους προορισμούς. Οι δυσκολίες πολλές, όμως την κρατά ζωντανή η θύμηση του αρραβωνιαστικού της Σίμωνα και η ελπίδα ότι κάτι αναπάντεχο θα συμβεί και τα πράγματα θα καλυτερέψουν. Όσο περνά ο καιρός, εκείνη δοκιμάζεται σκληρά και για να εξασφαλίσει το μέλλον του παιδιού, διακινδυνεύει αρκετές φορές, ενώ φτάνει μέχρι το γάμο με έναν που δεν αγαπά, απλά για να αποκτήσει κοινωνική υπόληψη. Κάποια μέρα εμφανίζεται η πραγματική μητέρα του Μιχαήλ και διεκδικεί κάθε νόμιμο δικαίωμά της, όπως και την περιουσία που κληρονομεί ως πρίγκιπας. Στο πλευρό της Γκρούσα θα σταθεί αρκετός κόσμος και ιδιαίτερα ο Σίμωνας που έχει εντωμεταξύ επανεμφανιστεί. Ο ιδιόρρυθμος δικαστής Αζντάκ, θα βάλει τις δύο μητέρες σε μια δοκιμασία ώστε να αποφασίσει σε ποια θα δώσει το παιδί, και ενώ αρχικά κριτήριο για την επιλογή είναι η δύναμη, στο τέλος θα νικήσει η αγνή αγάπη.
Λίγα λόγια για την ταινία:
Tο αριστούργημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ που παίχτηκε το 1983 στο BERLINER ENSEMBLE το ιστορικό θέατρο που ίδρυσε ο ίδιος και κινηματογραφήθηκε άψογα από την κρατική τηλεόραση της DDR.
«Ο Καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία» του Μπρεχτ, είναι από εκείνα τα έργα που συγκινούν το κοινό και αγαπιούνται από αυτό γιατί το θέμα τους είναι απλό, βαθιά ανθρώπινο, πιστό στον άνθρωπο και στη δημιουργική πλευρά του. Ένα λαϊκό παραμύθι, αισθαντικό και καθάριο, τοποθετείται από τον συγγραφέα, μπροστά από το ιστορικό φόντο που είναι -όπως πάντα- άγριο, αδίστακτο και σκοτεινό. Έτσι, κατά τη διάρκεια της δράσης, η εξουσία θα ρίχνει τη βαριά σκιά της πάνω στην παραμυθία, με αποτέλεσμα αυτό που βλέπουμε μια να λούζεται στο φως, μια να χάνεται στο σκοτάδι. Για να μην ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος και τα έργα του είναι καλός και κακός, φωτεινός και σκοτεινός, αγρίμι και ήμερο αρνί. Πλέοντας στο ρεύμα της ιστορίας, στην ατομική του βαρκούλα, ο άνθρωπος θα γέρνει πότε από δω, πότε από κει, ώσπου να ισορροπήσει ενώνοντας τον εαυτό του με το μεγάλο, το πλέον ουτοπικό παραμύθι: τη συλλογική παρουσία και δράση. Για να συνεχίσει να μπαίνει στη σκιά της εξουσίας και να βγαίνει από αυτήν, κρατώντας ζωντανή, αν μπορεί, τη δύναμη της αγάπης και άσβεστο μέσα του το κεράκι της ανθρωπιάς και της καλοσύνης.
Το μπρεχτικό θέατρο είναι λαϊκό, ψυχαγωγικό και διδακτικό, με επικές αφηγητικές αποχρώσεις. Δεν αποκόπτεται από το θεατή, ούτε είναι πάνω από αυτόν, αλλά αποτελεί συχνά μια κοινωνικοπολιτική προέκταση της όποιας θεατρικής πλατείας. Είναι επιπλέον πολύ γνωστή η γοητεία που άσκησε το ασιατικό θέατρο στο συγγραφέα και πρέπει να αναφέρουμε ότι βρήκε στις συγκεκριμένες υποκριτικές μεθόδους και την αναπαραστατική τεχνική, έναν ιδανικό τρόπο αποτύπωσης των δικών του θεωριών περί θεάτρου και έκφρασης.
Οι ηθοποιοί μάχονται να αποστασιοποιηθούν από τους ήρωες και να βλέπουν κριτικά και με στραγγισμένα συναισθήματα τις πράξεις και τις αμφιθυμίες τους.
Μια τρυφερή ιστορία μητρότητας, αλλά και μια σαρκαστική κωμωδία πάνω στη δικαιοσύνη και στην εξουσία. Ένα έργο που ασκεί κριτική στους λειτουργούς των θεσμών, στους πολιτικούς, στους στρατιωτικούς, στους δικηγόρους, στους γιατρούς, στους ιερωμένους. Αυτό που λέμε «λαϊκό θέατρο».
Ο Μπέρτολντ Μπρεχτ συνδυάζει τη σκληρή κριτική στην εξουσία με την ελπίδα του για τον άνθρωπο.
Η σολομώντεια λύση θα δοθεί για ακόμα μία φορά από τον παράξενο δικαστή, υπενθυμίζοντας πως πάντοτε θα περισσεύει μια σταγόνα καλοσύνης ικανή να ξεχειλίσει ολόκληρο τον κόσμο.
Χαρακτήρες:
Ο Αζντάκ, ένας λαϊκός, μέθυσος και κουτοπόνηρος άνθρωπος που όλως τυχαίως, χρίζεται δικαστής καλείται να αποφασίσει για την τύχη του παιδιού, επιλέγοντας μία σολομώντεια λύση. Η αληθινή αγάπη είναι οδηγός για την κρίση του Αζντάκ: Μητέρα του παιδιού είναι εκείνη που το αξίζει και η Γκρούσα δικαιώνεται.
Όσον αφορά τους δύο σημαντικότερους χαρακτήρες της ιστορίας, τη Γκρούσα και τον Αζντάκ, η πρώτη αρχικά είναι ένα ευγενές «κορόιδο» που επωμίζεται την τεράστια ευθύνη και κινδυνεύει, μα και η έκφραση της πίστης του Μπρεχτ πως μητρότητα σημαίνει τελικά καλοσύνη. Μέσω θυσιών και εμποδίων, επέρχεται η σωτηρία του παιδιού και αυτό αποκαθιστά την τάξη και την ισορροπία σε αυτήν την ιδιάζουσα σχέση. Ο Αζντάκ, είναι ο σοφός τρελός με την αλάνθαστη λαϊκή συνείδηση, που με περίτεχνα κόλπα αποκαθιστά εν μέρει την τάξη και το δίκαιο, μα συμβολίζει ταυτόχρονα τα εκφυλισμένα συμφέροντα και τον τρόπο διεκδίκησης μιας ασαφούς δικαιοσύνης. Όταν όμως η πολιτική τάξη αποκατασταθεί θα εξαφανιστεί, όπως αρμόζει σε έναν ρομαντικό επαναστάτη.
Ο ρόλος του Αζντάκ, πρόκειται για τον πιο χυμώδη ήρωα του έργου.
«Ο Καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία» είναι παράλληλα η ιστορία του Αζντάκ του κλεφτοκοτά που έγινε δικαστής, επειδή στην επανάσταση έκρυψε στο σπίτι του τον Μεγάλο Δούκα και του έσωσε τη ζωή.
