Ζήσης Ψάλλας
Δεκαετίες μελετών έθεσαν ένα πεπτίδιο που ονομάζεται βήτα-αμυλοειδές ως το κορυφαίο κακό στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ.
Πολλά έχουν ανακαλυφθεί σχετικά με τη μεταφορά του σε όλο το σώμα και στον εγκέφαλο τα τελευταία χρόνια και πώς η παρουσία του σκοτώνει τελικά τους νευρώνες. Αλλά παραμένουν ενοχλητικά ερωτήματα, όπως το γιατί οι θεραπείες που στοχεύουν τις πλάκες του βήτα-αμυλοειδούς δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες.
Ένας συνεχής τομέας ενδιαφέροντος δεν εστιάζει στις πλάκες αλλά στη σχέση που έχει το β-αμυλοειδές με τις λιποπρωτεΐνες που μεταφέρουν λίπος. Χρησιμοποιώντας ένα διαγονιδιακό μοντέλο ποντικιού, ερευνητές από το Curtin Health Innovation Research Institute, στην Αυστραλία, ανακάλυψαν πειστικά στοιχεία ότι οι πρωτεΐνες βήτα-αμυλοειδών που παράγονται αλλού στο σώμα μεταφέρονται λαθραία στον εγκέφαλο μέσω του συστήματος μεταφοράς λιπιδίων.
Η πρόκληση για τους ερευνητές ήταν να καταλάβουν πώς ακριβώς μια μικρή πρωτεΐνη που βρίσκεται σε όλο το σώμα καταλήγει να συσσωρεύεται στα κύτταρα του εγκεφάλου σε συγκεντρώσεις και τελικά να αποδεικνύεται θανατηφόρα. Μια πιθανότητα είναι ότι παράγεται απλώς σε μεγάλες ποσότητες ακριβώς μέσα στους ιστούς του εγκεφάλου. Ωστόσο, η μεγάλη συγκέντρωση βήτα-αμυλοειδούς στο περιφερικό αίμα είναι ένας εξαιρετικά καλός προγνωστικός παράγοντας για την ανάπτυξη πλακών του εγκεφάλου αργότερα.
Μελέτες παρακολούθησης που βασίστηκαν σε ποντίκια δείχνουν ότι υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ λιποπρωτεϊνών και βήτα-αμυλοειδούς. Τα τρωκτικά που ακολούθησαν μια δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά παρουσίασαν διαρρέοντα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο, για παράδειγμα. Ακόμα η πιθανότητα ότι το βήτα-αμυλοειδές θα μπορούσε να δημιουργηθεί μέσα στον εγκέφαλο σε τοξικές συγκεντρώσεις δεν μπορούσε να αποκλειστεί ως παράγοντας που συμβάλλει.
Έτσι οι ερευνητές δημιούργησαν ποντίκια που μπορούσαν να εκφράσουν μόνο γονίδια για τη δημιουργία του β-αμυλοειδούς στο ήπαρ τους. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε παθολογία που μοιάζει με Αλτσχάιμερ και θα μπορούσε να εντοπιστεί στον εγκέφαλο των ποντικών έπρεπε να προκύψει από τη μεταφορά του β-αμυλοειδούς από το αίμα.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα μοντέλα ποντικών που παρήγαγαν λιποπρωτεΐνες με βήτα αμυλοειδές στο ήπαρ προκάλεσαν φλεγμονή στον εγκέφαλο, επιτάχυναν τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων και την απώλεια μνήμης.
Η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ που στοχεύουν στη διατροφή ή χρησιμοποιούν φαρμακευτικά προϊόντα που διαχειρίζονται τον τρόπο αλληλεπίδρασης των λιποπρωτεϊνών με το βήτα-αμυλοειδές.
