Η ημικρανία αποτελεί εδώ και καιρό αντικείμενο έντονης έρευνας και καινοτομίας στις θεραπευτικές της προσεγγίσεις. Πλέον, υπάρχουν θεραπείες απόλυτα εξειδικευμένες στην ημικρανία, με εξαιρετικό συνολικό προφίλ αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. Σε αυτές περιλαμβάνονται μονοκλωνικά αντισώματα, αλλά και μικρά μόρια με στόχο το μονοπάτι του νευροπεπτιδίου CGRP. Τα φάρμακα αυτά είναι διαθέσιμα και στην χώρα μας και πολλά από αυτά ήδη αποζημιώνονται, υπό προϋποθέσεις, από τον ΕΟΠΥΥ και έχουν καταφέρει να αλλάξουν προς το καλύτερο τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων με ημικρανία. O Δρ. Μιχαήλ Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, μιλάει στο zougla.gr για τις νέες θεραπείες.
Συνέντευξη στον Θάνο Ξυδόπουλο
Κύριε Βικελή, υπάρχει ριζική θεραπεία από την ημικρανία; αν λάβω μονοκλωνικά αντισώματα ή φάρμακο με στόχο το CGRP θα απαλλαχτώ για πάντα από τις κρίσεις;
Η ημικρανία είναι μια πάθηση που βασίζεται στο γενετικό μας υπόβαθρο, δηλαδή στο DNA μας. Έτσι, οι θεραπείες μπορούν να ανακουφίσουν από τις εκδηλώσεις της, σταματώντας έγκαιρα τις κρίσεις, αλλά και αραιώνοντας τις, αλλά δεν μπορούν να τις εξαλείψουν. Έτσι, μετά από διακοπή μιας πετυχημένης θεραπείας, μπορεί να υπάρξει μια σταδιακή υποτροπή. Ως εκ τούτου, θα πρέπει σε πολλές περιπτώσεις να βλέπουμε τη θεραπεία της ημικρανίας όπως τη θεραπεία άλλων παθήσεων, όπως για παράδειγμα του βρογχικού άσθματος. Κάποιοι ασθενείς δεν χρειάζονται ιδιαίτερη θεραπεία, κάποιοι μόνο θεραπεία κατά τις κρίσεις και κάποιοι, πέρα από τη θεραπεία των κρίσεων, και μακροχρόνια προληπτική θεραπεία.
Πως χορηγούνται αυτές οι νέες θεραπείες και πόσο διαρκεί η λήψη τους;
Τα μονοκλωνικά αντισώματα για την ημικρανία χορηγούνται με μια απλή αυτοχορηγούμενη υποδόρια ένεση, ανά μήνα. Προσεχώς αναμένουμε και την κυκλοφορία στην Ελλάδα αντισώματος που θα χορηγείται με μια ενδοφλέβια χορήγηση ανά τρίμηνο, άρα θα απαιτείται ραντεβού σε μονάδα υγείας. Το φάρμακο που κυκλοφορεί σε μορφή δισκίου χορηγείται από το στόμα, κάθε 2η ημέρα. Το χρονικό διάστημα που πρέπει να δοκιμαστεί μια τέτοια θεραπεία, για να δούμε αν έχει αποτέλεσμα, είναι 3-6 μήνες, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η βελτίωση φαίνεται από τον πρώτο ήδη μήνα. Η αρχική συνολική διάρκεια της θεραπεία, σύμφωνα και με τις οδηγίες του ΕΟΠΥΥ είναι τα 2 έτη, ενώ σε περίπτωση υποτροπής η θεραπεία μπορεί να συνεχιστεί για περισσότερο, ασφαλώς.
Τι είναι και πως λειτουργεί το rimegepant, το πρώτο και μοναδικό ως τώρα φάρμακο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως θεραπεία των κρίσεων και ως προληπτική θεραπεία της ημικρανίας;
Το rimegepant (ριμεγκεπάντη) ανήκει στην κατηγορία των gepants, μιας ομάδας μη πεπτιδικών μικρομορίων που δρουν ως ανταγωνιστές του υποδοχέα του CGRP. Το CGRP (Calcitonin gene-related peptide) είναι ένα νευροπεπτίδιο με σημαντικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της ημικρανίας. Κατά τη διάρκεια μιας ημικρανικής κρίσης, τα επίπεδα του CGRP στο αίμα συχνά αυξάνονται και θεωρείται ότι η αύξηση αυτή συμβάλλει στη διαστολή και τη φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου, οδηγώντας έτσι στον πόνο και στα λοιπά συμπτώματα που συνοδεύουν την κρίση.
Αυτή η δράση έχει καταστήσει το CGRP και τους υποδοχείς του σημαντικό στόχο φαρμάκων για την ημικρανία. Μέσω της σύνδεσής του με τον υποδοχέα του CGRP, το rimegepant μειώνει την ικανότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ υποδοχέα και πεπτιδίου. Αυτός ο μηχανισμός δράσης έχει διπλό αποτέλεσμα, καθώς μπορεί να σταματά μια ενεργό κρίση ημικρανίας, αλλά και να μειώσει τον αριθμό των εμφανιζόμενων επεισοδίων, όταν το φάρμακο λαμβάνεται προληπτικά.
Ο μηχανισμός του rimegepant το διαφοροποιεί από άλλα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στην αντιμετώπιση των κρίσεων ημικρανίας. Σε αντίθεση με τις τριπτάνες, οι οποίες δρουν προκαλώντας αγγειοσύσπαση, το rimegepant δεν έχει αγγειοσυσπαστική δράση. Αυτό το καθιστά κατάλληλη επιλογή σε περιπτώσεις όπου οι τριπτάνες αντενδείκνυνται, όπως σε έδαφος καρδιαγγειακής νόσου, ή σε ασθενείς που βρίσκουν τις τριπτάνες μη αποτελεσματικές ή μη ανεκτές. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως το rimegepant φαίνεται πως δε σχετίζεται με κεφαλαλγία από κατάχρηση αναλγητικών, σε αντίθεση με κάθε άλλη αγωγή για τις κρίσεις. Μάλιστα, είναι εγκεκριμένη και η χρήση του για την προληπτική θεραπεία της επεισοδιακής ημικρανίας.
Ποια τα αποτελέσματα των νέων φαρμάκων στην αντιμετώπιση της ημικρανίας;
Τα μονοκλωνικά αντισώματα έχουν μελετηθεί σε κλινικές μελέτες που διεξήχθησαν σε πολύ μεγάλο αριθμό χωρών, αλλά και στην Ελλάδα, ήδη από το 2016. Έχουν αναδείξει σημαντική δυνατότητα στη μείωση της συχνότητας, της έντασης και της διάρκειας των κρίσεων ημικρανίας σε κάθε είδος ασθενών, ακόμα και σε αυτούς που πολλαπλές προηγούμενες θεραπευτικές προσπάθειες είχαν αποτύχει. Φαίνεται πως το καλό αποτέλεσμα μπορεί να διατηρείται σε βάθος χρόνου.
Οι κύριες κλινικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν για το rimegepant έδειξαν πως, όσον αφορά την αντιμετώπιση των κρίσεως ημικρανίας, παρέχει σε σημαντικό βαθμό μείωση του πόνου και των συνοδών συμπτωμάτων μέσα σε δύο ώρες από τη λήψη. Παράλληλα, οι μελέτες για τη χρήση του ως προληπτική θεραπεία αναφέρουν μείωση των ημερών κεφαλαλγίας ανά μήνα σε σχέση με το placebo, η οποία διατηρείται με τη λήψη του φαρμάκου. Η συχνότερη ανεπιθύμητη ενέργεια που αναφέρεται είναι η ναυτία, η οποία μπορεί να προσβάλλει μέχρι και 1 στους 10 ασθενείς.
