Το πολυσυζητημένο φέτος «τέλος του κόσμου» από τους Μάγια, που δεν ήρθε τελικά ούτε και τώρα, είναι περσινά ξινά σταφύλια για τους Ρώσους. Οι Ινδιάνοι άργησαν ολόκληρα 520 χρόνια από το πρώτο «τέλος του κόσμου» που είχε προβλεφθεί στη Μεσαιωνική Ρωσία.
Οι Ρώσοι ξεγέλασαν το «τέλος του κόσμου»
Χωρίς αμφιβολία, το «τέλος του κόσμου» και η Ημέρα της Κρίσης αιχμαλωτίζουν τη φαντασία των ανθρώπων -και όχι μόνο στη Ρωσία. Το τέλος του κόσμου το περίμεναν και στο Μεξικό, ακόμα και στην Κίνα, όπως το ανέμεναν στη Ρώμη και στο Βυζάντιο το έτος 1000μ.Χ. ή όπως στη Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ περίμεναν την Αποκάλυψη που συνδεόταν με την επικείμενη ξαφνική καταστροφή όλων των ηλεκτρονικών υπολογιστών το 2000.
Ωστόσο, σε καμία χώρα δεν αντιμετωπίζουν το τέλος του κόσμου με τόση σοβαρότητα και σχολαστικότητα όπως στη Ρωσία κάποτε.
Πάντως, η Ρωσία ξαναγεννήθηκε ύστερα από το προηγούμενο τέλος του κόσμου, το οποίο αναμενόταν το έτος 1492 μ.Χ.. Αυτό, βέβαια, ήταν ένα αποκλειστικά «ρωσικό τέλος του κόσμου», το οποίο δεν «άγγιξε» τη Δύση. Άλλωστε, εκείνη την ημερομηνία του «τέλους» δεν την υπέδειξαν οι Ινδιάνοι πέραν του ωκεανού, αλλά το ορθόδοξο ημερολόγιο της Μεσαιωνικής Ρωσίας. Σύμφωνα με εκείνες τις δοξασίες, το 1492 συμπληρώνονταν 7.000 χρόνια από τη δημιουργία του κόσμου.
Οι επτά ημέρες της Δημιουργίας
Σύμφωνα με αυτήν την ιερή χρονολογία, ο συνολικός χρόνος ύπαρξης της ανθρωπότητας, «την οποία της παραχώρησε ο Ύψιστος», είναι όλα κι όλα 7.000 χρόνια. Δηλαδή, χίλια χρόνια αντιστοιχούν σε καθεμία από τις επτά ημέρες της Δημιουργίας, τις οποίες αναφέρει το Βιβλίο της Γένεσης. Στην Αγία Γραφή σημειώνεται ξεκάθαρα ότι το τέλος του κόσμου μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε ημέρα και οποιαδήποτε ώρα. Επίσης, σε αυτήν περιγράφεται ότι απόδειξη για την έλευση του τέλους του κόσμου θα αποτελέσει η εμφάνιση κάποιων οιωνών και σαν αυτούς, όπως καταλαβαίνετε, οποιοσδήποτε εσχατολόγος του Μεσαίωνα θα μπορούσε να ανακαλύψει δεκάδες.
Τα σημάδια δεν άργησαν να εμφανιστούν. Το 1455, από χτύπημα κεραυνού κάηκε σχεδόν ολόκληρη η Μόσχα, ενώ ύστερα από έναν χρόνο οι κάτοικοι της Μόσχας και του Βλαντίμιρ έγιναν μάρτυρες μιας ανεπανάληπτης για την Κεντρική Ρωσία φυσικής καταστροφής, ενός σεισμού. Τέλος, το πιο τρομερό σημάδι ήταν η πτώση το 1453 του τότε πνευματικού κέντρου ολόκληρου του ορθόδοξου κόσμου, της Κωνσταντινούπολης.
Ξεγέλασαν το «τέλος του κόσμου»
Την έλευση της Αποκάλυψης την υποδέχονταν με διάφορους τρόπους. Άλλοι δώριζαν χρήματα σε ναούς, ενώ άλλοι, όπως οι κάτοικοι του Μεγάλου Νόβγκοροντ, αναζητούσαν τρόπους να την αποφύγουν. Οι τελευταίοι, έχοντας καταφέρει να γλυτώσουν από τις μογγολικές ορδές, αποφάσισαν να ξεγελάσουν και το… τέλος του κόσμου.
Οι συγγραφείς από το Νόβγκοροντ επινόησαν μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία η Ημέρα της Κρίσης θα συμβεί σε διαφορετικό χρόνο για τους διάφορους λαούς, αναλόγως με το πότε θα φτάσει κατά το ημερολόγιό τους το έτος 1701.
Εφόσον, λοιπόν, το παραδοσιακό ιουδαϊκό ημερολόγιο υπολειπόταν από εκείνο της μεσαιωνικής Ρωσίας 300 χρόνια, το συμπέρασμα ήταν σαφές. Έπρεπε να περάσουν στο ιουδαϊκό σύστημα, ώστε να εξασφαλίσουν άλλους τρεις αιώνες. Όμως, όσο πλησίαζε η μοιραία ημερομηνία, άρχισαν να εμφανίζονται και άλλες σκέψεις, όπως ότι το τέλος του κόσμου δεν θα σημάνει μόνο το τέλος του παλαιού αμαρτωλού κόσμου, αλλά και την αρχή ενός νέου.
Αυτό υποστήριζε ο Αρχιεπίσκοπος Βασιανός του Ροστόφ, ο οποίος το φθινόπωρο του 1480, τις ίδιες εκείνες ημέρες που η Μόσχα περίμενε με αγωνία την εισβολή της ορδής του χαν Αχμάτ, έγραψε στον Ιβάν τον Γ΄ την «Επιστολή στον Ουγκρά», η οποία αποτέλεσε ουσιαστικά το πρόγραμμα οικοδόμησης ενός νέου κράτους, της Ρωσίας. Πρώτα απ’ όλα, σε αυτή ο κύριος της Μόσχας για πρώτη φορά στην ιστορία ονομάζεται επίσημα με τον τίτλο «τσάρος». Προηγουμένως τον τίτλο αυτό, όσον αφορά στη ρωσική γη, δικαιούνταν να φέρουν μόνο οι βυζαντινοί αυτοκράτορες ή οι χαν της ορδής. Ύστερα όμως από την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο τίτλος αυτός πέρασε δικαιωματικά στον πρίγκιπα της Μόσχας, ο οποίος και έπρεπε να γίνει ο πνευματικός και πολιτικός κληρονόμος των βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Το τέλος σημαίνει νέα αρχή
Είναι αυτονόητο ότι οι αξιώσεις των πριγκίπων και ιεραρχών της Μόσχας να θεωρούνται οι ίδιοι ως οι εκλεκτοί αντιπρόσωποι του Θεού δεν ενθουσίασαν καθόλου τα άλλα ρωσικά πριγκιπάτα. Σαν να μην έφτανε αυτό, στη φαντασία των παροικούντων στο Νόβγκοροντ και στο Γιαροσλάβλ, ο νεοεμφανιζόμενος τσάρος Ιβάν Γ΄ άρχισε να ταυτίζεται με τον αντίχριστο, ο οποίος ήταν γραφτό να πάρει την εξουσία ακριβώς λίγο πριν από την Ημέρα της Κρίσης.
Ο χρόνος όμως δούλευε για τον Ιβάν τον Γ΄ και τους απογόνους του. Η τρομερή ημερομηνία είχε περάσει, αφήνοντας πολλούς οπαδούς της εσχατολογίας με την απορία και την απογοήτευση.
Eπιμέλεια: Φίλιππος Καραμέτος
