Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης δικηγόρος – Συνταγματολόγος – νομικός συνεργάτης Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα – συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα – νομικός σύμβουλος Βορειοηπειρωτών Ελλάδος – ΔΣ πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Δήμου Αθηναίων – ΔΣ ιδρύματος Μπότσαρη.
Στους εγγεγραμμένους των εκλογικών καταλόγων δήμων, περιλαμβάνονται συμπολίτες μας που έχουν αποβιώσει, συμπολίτες μας που διαμένουν μόνιμα σε χώρες του εξωτερικού και διπλοεγγεγραμμένοι συμπολίτες μας. Ο πλασματικός αριθμός, που προκύπτει από την διαχρονική έλλειψη πολιτικής βούλησης ουσιαστικής αναθεώρησης των εκλογικών καταλόγων, λογίζεται ως ποσοστό αποχής πολιτών επί του συνόλου, γεγονός όμως που δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι εκλογικοί κατάλογοι του δήμου Σπάρτης, που εδώ και δεκαετίες, εμφανίζουν ως εγγεγραμμένους, συμπολίτες που έχουν αποβιώσει, συμπολίτες που διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό ή διπλοεγγεγραμμένους συμπολίτες μας. Εκλογείς οι οποίοι δεν έχουν στερηθεί το εκλογικό τους δικαίωμα και δεν περιλαμβάνονται, εκ παραδρομής, στους εκλογικούς καταλόγους, ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα μέχρι το πέρας διεξαγωγής της ψηφοφορίας σε οποιοδήποτε εκλογικό τμήμα του δήμου, στα δημοτολόγια του οποίου είναι εγγεγραμμένοι. Εάν διαπιστωθεί, την ημέρα των εκλογών, ότι δεν υπάρχει εγγραφή στον εκλογικό κατάλογο, ο πολίτης ζητάει από τον δήμο, την χορήγηση πιστοποιητικού εγγραφής του στα δημοτολόγια. Εάν ο πολίτης έχει αποστερηθει το εκλογικό του δικαίωμα, δεν εκδίδεται πιστοποιητικό και δεν δύναται να ψηφίσει. Εάν ο πολίτης δεν έχει αποστερηθει το εκλογικό του δικαίωμα, γίνεται έλεγχος από τον δήμο, εάν είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους άλλου δήμου της χώρας και εκδίδεται το πιστοποιητικό εγγραφής, ώστε να μπορεί να ψηφίσει. Οι εκλογικοί κατάλογοι αποτελούνται από όλους τους εγγεγραμμένους στα Δημοτολόγια Ελλήνων υπηκόων, οι οποίοι συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους κατά την διάρκεια του συγκεκριμένου έτους που συντάσσονται οι κατάλογοι. Οι Δήμοι οφείλουν να διαγράφουν από τους εκλογικούς καταλόγους, τους δημότες που έχουν αποβιώσει, με βάση τα στοιχεία του οικείου ληξιαρχείου.
Η εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους και η καταχώρηση των όποιων μεταβολών γίνεται μέσω αναθεωρήσεων που πραγματοποιούνται κάθε δίμηνο (στο τέλος κάθε ζυγού μήνα) του έτους.
Στην 1η αναθεώρηση κάθε έτους συμπεριλαμβάνονται και όσοι συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους μέσα στο συγκεκριμένο έτος, ανεξάρτητα από την ημερομηνία γέννησής τους. Μπορούν να ψηφίσουν όμως μόνο αν οι εκλογές διεξαχθούν στο δεύτερο εξάμηνο του έτους αυτού.
Οι εκλογείς εγγράφονται στους εκλογικούς καταλόγους κατά Εκλογικά Διαμερίσματα με βάση την διεύθυνση κατοικίας τους.
Οι εκλογείς ψηφίζουν με την ταυτότητά τους. Αν υπάρχουν διαφορές στα στοιχεία της ταυτότητας και σε εκείνα των εκλογικών καταλόγων θα πρέπει να εφοδιάζονται με σχετική βεβαίωση ταυτοπροσωπίας για εκλογική χρήση από τον Δήμο. Η βεβαίωση αυτή χορηγείται μετά την προκήρυξη των εκλογών.
Όσοι εκλογείς έχουν τοποθετηθεί σε λάθος εκλογικό διαμέρισμα, θα πρέπει να απευθύνονται στο Τμήμα Δημοτικής Κατάστασης και να δηλώνουν την σωστή διεύθυνσή τους προκειμένου να τοποθετηθούν στο σωστό εκλογικό διαμέρισμα. Οι ερχόμενες δημοτικές εκλογές, θα διεξαχθούν με βάση τα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής πληθυσμού της χώρας μας. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, επέρχεται μείωση του αριθμού των μελών δημοτικών συμβούλων και μείωση του αριθμού των μελών συμβούλων τοπικής κοινότητας. Λόγω της ραγδαίας μείωσης πληθυσμού, αρκετά τοπικά συμβούλια χωριών, καθίστανται μονομελή.
Οι δημοτικές κοινότητες (ή αλλιώς τοπικές κοινότητες) με πληθυσμό μικρότερο ή ίσο των τριακοσίων (300) κατοίκων διοικούνται από τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας.
Οι δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο των τριακοσίων ενός (301) κατοίκων διοικούνται από τον πρόεδρο του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας.
Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από:
α) τρία (3) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από τριακόσιους έναν έως δύο χιλιάδες (301 – 2.000) κατοίκους,
β) πέντε (5) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από δύο χιλιάδες έναν έως δέκα χιλιάδες (2.001 – 10.000) κατοίκους,
γ) έντεκα (11) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από δέκα χιλιάδες έναν έως πενήντα χιλιάδες (10.001 – 50.000) κατοίκους και
δ) δεκαπέντε (15) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από πενήντα χιλιάδες έναν (50.001) και άνω κατοίκους. Το Δημοτικό Συμβούλιο αποτελείται από: α) δεκατρία (13) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό έως 2.000 κατοίκους,
β) δεκαπέντε (15) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 2.001-5.000 κατοίκους,
γ) δεκαεννέα (19) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 5.001-10.000 κατοίκους,
δ) είκοσι πέντε (25) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 10.001-30.000 κατοίκους,
ε) είκοσι εννέα (29) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 30.001-50.000 κατοίκους,
στ) τριάντα πέντε (35) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 50.001-100.000 κατοίκους,
ζ) τριάντα εννέα (39) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 100.001-150.000 κατοίκους και
η) σαράντα τρία (43) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 150.001 και άνω κατοίκους. Μετά την μείωση των πιστώσεων προς τους Δήμους, από τα Μνημόνια της τελευταίας εικοσαετίας, έρχεται και η μείωση του πληθυσμού βάσει απογραφής, που επιφέρει ένα επιπλέον πλήγμα, ως συνέπεια των διαχρονικών πολιτικών που ακολουθήθηκαν. Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι, σύμφωνα με τον «Καλλικράτη», έπρεπε να κατανέμονται σε όλους τους Δήμους ως εξής:
20% από το φόρο εισοδήματος, 12% από το ΦΠΑ, 11,7% από τον ΕΝΦΙΑ. Αυτές είναι οι τρεις πηγές εσόδων των Δήμων από τον ΚΑΠ.
Η κατανομή γίνεται με βάση τα πληθυσμιακά κριτήρια για κάθε Δήμο.
Πέρυσι, οι δήμοι έλαβαν μία επιπλέον πίστωση, λόγω της πανδημίας covid-19.
Ο Δήμος εκτός από τους ΚΑΠ εισπράττει ανταποδοτικά τέλη.
Από αυτά, μεγάλα χρηματικά ποσά δίδονται για μισθούς ,εισφορές ,ως επιχορήγηση, στα νομικά πρόσωπα, για το ηλεκτρικό ρεύμα (κτίρια και δημοτικός φωτισμός), για καύσιμα και σε όλα αυτά να προστεθούν και τα έξοδα για προμήθειες υλικών, για τη μισθοδοσία των σχολικών καθαριστριών, για δάνεια που σύναψαν προηγούμενες διοικήσεις. Η συγκυρία της πανδημίας του Κορωνο’ι’ου, εν μέσω της οποίας διενεργήθηκε η απογραφή πληθυσμού, υπήρξε μία “ευκαιρία” για τους μικρούς επαρχιακούς δήμους, καθώς υπήρχε η δυνατότητα για πρώτη φορά, της ηλεκτρονικής απογραφής από το σπίτι, χωρίς φυσική παρουσία. Αρκετοί δήμοι, αξιοποίησαν την δυνατότητα ηλεκτρονικής απογραφής μέσω διαδικτύου και ξεκίνησαν μία καμπάνια ενημέρωσης ή βοήθειας από υπαλλήλους του Δήμου. Η συγκυρία της πανδημίας δημιούργησε νέες προκλήσεις στο σημαντικό αυτό έργο, που απαιτούσε την εργασία χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι καλούνταν να προσεγγίσουν τις κατοικίες και να συγκεντρώσουν ένα βασικό πυρήνα πληροφοριών. Η ΕΛΣΤΑΤ έθεσε για πρώτη φορά σε εφαρμογή, ένα πρωτοποριακό υβριδικό σύστημα, που δεν απαιτούσε όπως παλαιότερα ,τη «συνέντευξη» των απογραφέων με τους πολίτες εντός της οικίας τους. Συγκεκριμένα, υπήρχε η δυνατότητα της ηλεκτρονικής αυτοαπογραφής, της απάντησης δηλαδή του καθενός σε ερωτηματολόγιο μέσω διαδικτύου, με απόλυτη ασφάλεια. Πρόβλεψη για απογραφή με την φυσική παρουσία εκπροσώπου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής υπήρχε μόνο για όσους δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν για οποιονδήποτε λόγο στην ηλεκτρονική αυτοαπογραφή.
